Alışveriş yaparken en çok tercih ettiğimiz ödeme aracı kredi kartı. Nakdi unutturan, hayatımızın vazgeçilmezi haline gelen kartlar, bazılarına göre tüketimi teşvik ediyor. Ancak kredi kartını usulüne uygun olarak kullananların bunu kazanca çevirdiği de bir gerçek. Peki kredi kartını nasıl kazanca dönüştürebiliriz? Hangi hatalar tamiri zor hasarlar bırakır? Kart kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? İşte yanıtları...
Türkiye’de toplam kredi kartı sayısı 120 milyonu aştı. Banka müşteri sayısı baz alındığında cepte ortalama 2 kredi kartı var. Bireylerin kredi kartı harcamaları nisan itibarıyla 1.3 trilyon lirayı aştı. Geçen yıl aynı dönemde bu tutar 603 milyar liraydı. Hem fiyat artışları, hem talebin öne çekilmesi, hem de taksit avantajı kredi kartı kullanımını artırdı. Bu yüzden kredi kartının tasarrufa engel olduğu yönünde çok fazla görüş dile getiriliyor. Bu, kısmen doğru olsa da kredi kartının sağladığı avantajlar göz ardı edilemez. Gelin kart avantajlarını ve dezavantajlarını masaya yatıralım. Son kararı siz verin.
40 GÜNE KADAR VADE İMKANI SUNUYOR
Kredi kartı limiti, kişinin kredi notuna ve gelirine göre belirlenen bir kredi türüdür. Hesap kesimi 30 günde bir gerçekleşir. Dönem sonu borcunun ödenmesi için ise hesap kesim tarihinden itibaren 10 gün süre tanınır. Örneğin; 5 Nisan’da hesap kesildiyse son ödeme günü 15 Nisan olur. Dolayısıyla ekstre kesim tarihinde kartla alışveriş yapanlar 40 gün süre kazanmış olur. Bir başka ifadeyle cepten çıkacak nakit 40 gün daha sizde kalır.
TAKSİT ÖNEMLİ KOLAYLIK
İhtiyaç olan bir ürün pahalıysa ve cebinizde onu tek seferde ödeyecek nakdiniz de yoksa kredi kartı imdadınıza yetişir. 3, 6, 12... Beyaz eşya, teknolojik ürünler, trafik sigortası, kasko, tatil... Harcama yapılan sektöre ve ürüne göre değişen taksit sayıları böyle enflasyonist bir ortamda büyük avantaj sağlar. Örneğin; 6 ay önce 30 bin liralık bir ürünü 6 taksitle almışsanız ve bugün o ürün 45 bin liraya çıktıysa kazancınız hiç de azımsanamaz. Taksit illüzyonu nedeniyle sürekli harcama isteğinin oluşması ise hesapları alt-üst eder.
SON GÜN HESABI YAPANLAR ARTIDA
TL mevduata uygulanan stopaj (vergi kesintisi) oranları yükseltildi. Böylece 6 aya kadar vadeli hesaplarda stopaj oranı yüzde 5’ten yüzde 7.5’e, 1 yıla kadar olan vadeli hesaplarda ise yüzde 3’ten yüzde 5’e çıktı. Türk Lirası yatırım fonlarından elde edilen gelirlerdeki stopaj oranı da yüzde 7.5 olarak belirlendi.
Merkez Bankası’nın faiz artırımları ve Türk Lirası’na (TL) geçişi desteklemeye yönelik adımlarıyla mevduat faizleri son dönemde yüzde 60’lara ulaşmıştı. Hatta bazı bankalar, döviz dönüşümlü kur korumalı mevduatlardan (KKM), TL mevduata dönenlere ise yüzde 68 oranında faiz teklif ediyordu. Bu yüksek kazanç nedeniyle tasarruf sahiplerinin TL mevduat yatırımlarında da hızlı bir artış oldu. Merkez Bankası’nın verilerine göre; özellikle 9-19 Nisan tarihleri arasında bireylerin TL vadeli mevduatlarındaki para 155 milyar lira artarak 7 trilyon 179 milyar liraya yükseldi.
UZUN VADEYİ TEŞVİK EDİYOR
Özetle son dönemde faizin cazibesiyle TL’ye geçiş hızlandı. TL vadeli mevduatlardan elde edilen faiz kazancından, vadenin süresine göre belli oranlarda stopaj yani vergi kesiliyordu. Bu oran, vade 6 ay veya daha az ise yüzde 5; 6 aydan uzun ve 1 yıl veya daha kısa ise yüzde 3; 1 yıldan uzunsa yüzde 0 (sıfır) olarak uygulanıyordu. Bu oranlar 30 Nisan 2024 tarihine kadar geçerliydi. Sürenin dolmasıyla birlikte yeni düzenleme yapıldı. Resmi Gazete’de yer alan Cumhurbaşkanı Kararı’na göre; 6 aya kadar (6 ay dahil) vadelerde yüzde 7.5; 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadelerde yüzde 5, bir yıldan uzun vadede yüzde 2.5 olarak uygulanacak.
31 TEMMUZ’A KADAR GEÇERLİ
Yeni oranlar ne zaman geçerli olacak?
Milli bayrak taşıyıcı Türk Hava Yolları (THY), Airbus ve Rolls Royce ile uçak ve motor parçalarının Türkiye’de üretilmesi konusunda tarihi bir işbirliğine imza attı. THY’nin küresel havacılık sahnesindeki konumunu güçlendiren bu işbirliğinin, Türk havacılık ekosistemine de yaklaşık 20 milyar dolar katkı sağlaması bekleniyor.
Türk Hava Yolları (THY), geçtiğimiz günlerde uçak üreticisi Fransız Airbus ile kesin ve opsiyonlu olmak üzere 355 uçağın alımı konusunda anlaşmaya varıldığını duyurmuştu. Bu yeni nesil uçakların bazılarında enerji verimliliği sunan Rolls Royce motorları kullanılacak. Yedeklerle birlikte Rolls-Royce’tan alınacak toplam motor sayısı 550’yi bulacak. Bu tarihi siparişler kapsamında dün THY’nin İstanbul’daki genel merkezinde düzenlenen törende, önemli bir işbirliğine de imza atıldı. Türk havacılık ve savunma endüstrisine 20 milyar dolarlık katkı sağlaması beklenen işbirliği kapsamında alınacak motor ve uçak parçalarının bir kısmının Türkiye’de üretileceği açıklandı.
15 YILLIK DÖNEMİ KAPSIYOR
Törende konuşan THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat, projenin 15 yıllık bir dönemi kapsadığını belirterek, bu stratejik hamlenin THY’nin küresel havacılık sahnesindeki konumunu güçlendireceğini ve aynı zamanda Türkiye’nin havacılık ve savunma endüstrisindeki gelişimine de önemli katkı sağlayacağını vurguladı. Airbus’ın halihazırda Türkiye’deki 45’ten fazla tedarikçiden ürün ve hizmet aldığını aktaran Bolat, “Bu kapsamda oluşan yıllık iş hacmi 500 milyon dolardan fazladır. 2009’dan bu yana devam eden program kapsamında da Türk havacılık ekosistemine 4 milyar doları aşan katkı sağladık. Yeni işbirliği firmaların teknik kabiliyetini artıracak” diye konuştu.
235 TANE DAHA SATIN ALACAK
THY’nin 2003’te 65 olan uçak sayısının 2023 sonunda 440’a çıktığını söyleyen Bolat, 2033 yılında ise 800 uçağı aşmayı planladıklarını ifade etti. 10 yıllık stratejik planlarına dikkat çeken Ahmet Bolat, şunları söyledi: “300 civarında olan dar gövde uçak sayımızı 550’ye, 120 olan geniş gövde uçak sayımızı da 230 civarına çıkarmayı, 24 olan kargo uçak sayımızı da 44’e çıkarmayı öngördük. Buna bağlı olarak da 600 uçak alımı için üreticilerle görüşmelere başladık. Airbus ile kesin ve opsiyonlu olmak üzere 355 uçağın anlaşmasını tamamladık. Geriye 235 uçak kaldı. Bu konuda hem Airbus hem de Boeing’le müzakere halindeyiz. Boeing’deki üretim sıkıntıları ve kalite problemi sürüyor. Karar verirken acele etmeyeceğiz.”
Mevduat faizleri bayram tatilinden sonra bir miktar daha yükseldi. Şu anda piyasada yüzde 55-56 faiz bulmak mümkün. Özellikle 92 gün vadeli hesaplara verilen faiz 2-3 puan daha yüksek. Nakdi olanların, vade sonu gelenlerin daha yüksek faiz alabilmek için bankalarıyla pazarlık yapmasında da fayda var. Çünkü 1 puan yüksek faizin getirisi hiç de az değil. Peki hangi güncel faiz ve vadede ne kadar getiri sağlanır? Sizin için hesapladık...
TUTARA GÖRE KADEMELİ
Merkez Bankası’nın faiz artırımları ve TL’ye geçişi desteklemeye yönelik adımlarıyla mevduat faizleri artmaya devam ediyor. Gelinen noktada yüzde 60’a yaklaşan faizler konuşuluyor. Fakat her bankanın aynı faiz oranını vermediğini belirtmek gerekiyor. Bazı bankalar internetten ya da mobil bankacılık üzerinden hesap (e-vadeli) açılsa dahi yüzde 40 civarı faiz öneriyor. Yatırılan tutara ve vadeye göre faizler kademeli olarak artıyor.
‘HOŞ GELDİN’ ORANLARI UÇTU
İlk 5 büyük bankanın internet sitesini incelediğimizde 1.000 lira ila 100 bin lira arasındaki birikim için ödenen faiz 32 gün vadede yüzde 40’tan başlıyor ve yüzde 52’yi buluyor. 92 gün vadede ise bu tutarlar için yüzde 54 oranında faiz veren bankalar var. Yeni müşteri olarak açılan hesaplarda ise faiz (hoş geldin faizi) yüzde 58’i buluyor. Bu noktada vadeli mevduat yatırımcısının uyanık olması gerekiyor. Çünkü aynı parayla daha çok kazanç sağlamak mümkün.
SABİT BANKA ALIŞKANLIĞINDAN KURTULUN
Yüksek faiz alternatiflerine rağmen halen yıllardır tasarruflarını aynı bankada tutanlar oldukça fazla. Aynı vadede daha fazla kazanç elde etmek istiyorsanız paranızı farklı bankalara taşımaktan çekinmeyin. EFT maliyetinden başka bir masrafınız olmaz. Paranızı taşımak istemiyorsanız, bankanızla ‘daha yüksek faiz veren var’ diyerek pazarlık yapmanızda fayda var. Bu hamlelerde bulunmazsanız size verilen faizle yetinmek zorunda kalırsınız.
Bölgesel savaşlar ve riskler, Türkiye’nin önemini bir kez daha ortaya koydu. Rusya-Ukrayna Savaşı Kuzey Koridoru’nu, Kızıldeniz’deki kriz de Güney Koridoru’nu güvensiz hale getirirken, Türkiye’nin merkezinde olduğu Orta Koridor dünya ticareti için alternatif olarak öne çıkıyor. Sırada Ortadoğu bağlantılı ‘Kalkınma Yolu Projesi’ var...
Jeopolitik riskler, ticaretin rotasını da tayin ediyor. Bir tarafta Rusya-Ukrayna savaşı, diğer yandan İran-İsrail gerginliği, Hürmüz Boğazı’na yönelik belirsizlikler, Kızıl Deniz’de konteyner gemilerine yapılan saldırılar... Doğu ile Batı arasındaki ticareti derinden sarsan bu riskler alternatif ticaret yollarının oluşmasına da zemin hazırladı. Türkiye, işte bu alternatif rotanın tam da merkezinde bulunuyor. Çünkü başta Çin olmak üzere Asya ülkelerini Rusya üzerinden Avrupa’ya bağlayan Kuzey Koridoru riskli hale geldi.
STRATEJİK ÖNEMI BÜYÜK
Dünyanın lokomotifi Çin’i ve bölge ülkelerini Ortadoğu ve Avrupa’ya bağlayan Güney Koridoru ise Kızıldeniz’deki kriz nedeniyle güven vermiyor. Konteyner gemileri artık Ümit Burnu çevresinde seyahat etmek için rotalarına iki hafta daha ekliyor. Böyle bir konjonktürde Tarihi İpek Yolu’nun canlandırılması için stratejik önem taşıyan ve Türkiye’den başlayarak Kafkaslar’a, oradan da Hazar Denizi’ni aşarak Türkmenistan ve Kazakistan’ı izleyerek Orta Asya ve Çin’e ulaşan Orta Koridor’un önemi her geçen gün artıyor.
60 GÜNLÜK YOL 15 GÜNE DÜŞTÜ
Pekin’den Londra’ya uzanan Orta Koridor hattı, yıllık 600 milyar doları aşkın ticaret trafiğinin merkezinde yer alıyor. Hattın kalbini ise demiryolu oluşturuyor. Bu kapsamda Türkiye demiryolu yatırımlarına hız verdi. Orta Koridor hattında uzun süredir taşımacılık yapan Pasifik Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Erdoğan, “Kuzey Koridoru’ndaki riskler Orta Koridora yaradı. Bu koridorla taşıma süresi de azaldı. Çin’den gemiyle 60 günde gelen ürün bu hatta 15 güne kadar düşebiliyor. Türkiye lojistik üs haline geliyor” dedi.
TİCARETTEN YÜZDE 5 PAY ALMALI
Kredi faizlerindeki yükseliş nedeniyle ihtiyacı olanlar kredi çekmeye devam ediyor. KMH limitini kullanan, kısıtlamaya rağmen taksitli nakit avansı tercih edenler de var. Maliyetler ise cep yakıyor, yüzde 5’lik bir kredide yıllık maliyet yüzde 110’ları buluyor. Bu maliyete rağmen halen kredi çekip döviz, altın, hisse, fon almak isteyenler de yok değil. Aman dikkat! Bu faizlerle evdeki hesap çarşıya uymayabilir.
BÜYÜME ORANLARINA LİMİT
Merkez Bankası, fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyonun dizginlenmesi için son dönemde peş peşe adımlar attı. Özellikle mart ayında bu yönde önemli kararlar devreye girdi. Buna göre; önce TL ticari krediler için yüzde 2.5 olan aylık büyüme sınırı yüzde 2’ye indirildi. İhtiyaç kredisinde yüzde 3 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye düşürüldü. Taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sınırının korunmasına karar verilmişti. Böylece kredi kısıtlaması yoluyla tüketimin frenlenmesi amaçlandı.
HER ŞEYE RAĞMEN ARTIŞ VAR
Alınan kararlarla faizler hızla yukarı gelirken kredi büyümesi de yavaşladı. Ancak acil ihtiyacı olanlar yine bankanın yolunu tuttu ve krediden vazgeçmedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri de bunu teyit ediyor. Buna göre; faiz artışının başladığı Haziran 2023’te 852 milyar lira olan ihtiyaç kredisi tutarı, 5 Nisan 2024 itibarıyla 1 trilyon 76 milyar lirayı aştı. İhtiyaç kredisi faizleri yüzde 4-6 arasında. Bir başka deyişle yıllık maliyetler yüzde 100’leri aşmış durumda.
DÖNEM SONU HESABI YAPIN
Kredide maliyet hesabı yaparken dönem sonu cepten çıkacak paraya odaklanmak gerekiyor. Örneğin; yüzde 4.92 faizle, 12 ay vadeli 100 bin liralık kredi çekenin kredi tahsis ve sigorta masrafları hariç sadece faiz maliyeti yüzde 110 olur. Yine sigorta yaptırmadan yüzde 5.44 faizle 24 ay vadeli 100 bin lira çekilirse bunun aylık maliyeti yüzde 7.1, yıllık maliyeti ise yüzde 127’ye ulaşır. Çıplak faizi vade sayısıyla çarpmak sizi yanıltır. Faizdeki bu illüzyona dikkat etmek gerekiyor.
Ekonominin barometresi niteliğindeki alışveriş merkezlerinde (AVM) hareketlilik tarihi zirvelerinde seyrediyor. Türkiye’nin en büyük AVM yatırımcısı olan Rönesans Holding’in Başkanı Erman Ilıcak, “Rönesans Gayrimenkul’ün sahip olduğu AVM’ler geçen yıl yaklaşık 100 milyon ziyaretçi ağırladı. AVM’lerimizdeki doluluk yüzde 97.3’e ulaştı” dedi.
Portföyünde bulundurduğu 12 alışveriş merkezi (AVM) ile Türkiye’nin adet ve brüt kiralanabilir alan (640 bin metrekare) bazında en büyük alışveriş merkezi yatırımcısı olan Rönesans Gayrimenkul Yatırım AŞ halka açılıyor. Optimum, Hilltown ve Piazza gibi zincir AVM markalarının işletmecisi olan Rönesans Gayrimenkul’ün arzı için Ak Yatırım ve Deniz Yatırım’ın konsorsiyum liderliğinde bugün başlayan talep toplama işlemi 19 Nisan Cuma günü saat 17.00’a kadar devam edecek. Halka arzın büyüklüğü toplam 4.5 milyar TL, halka açıklık oranı ise yüzde 10.08 olacak. Hisse fiyatı da 135 lira olarak belirlendi.
ZİYARETÇİ SAYISI 100 MİLYON
Halka arzın detaylarını konuşmak için bir araya geldiğimiz Rönesans Gayrimenkul’ün çatı şirketi Rönesans Holding’in Başkanı Erman Ilıcak, sektörle ilgili de önemli tespitlerde bulundu. Rönesans Gayrimenkul Yatırım AŞ’nin sahip olduğu AVM’lerin geçen yıl yaklaşık 100 milyon ziyaretçi aldığını (2022’de 93 milyondu) belirten Ilıcak, “AVM doluluk oranımız yüzde 97.3’e ulaştı. Pandemiden sonra özellikle 2022 yılı itibarıyla hem sektör yeniden ivme kazandı hem de enflasyona karşı koruma sağlayan baz kira gelirleri arttı ve 2023 yılında 5.7 milyar liraya ulaştı. Şirketin yıllık kira geliri döviz bazında 120 milyon Euro civarında seyrediyor” dedi.
PERAKENDE HAREKETLİ
Gayrimenkul Yatırım Yönetim Kurulu Üyesi Sercan Yüksel de şirketin AVM’lerinin İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Samsun, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da olduğunu belirterek, “AVM’lerimiz bazı illerde sosyal ve ekonomik hayata katkıda kritik rol oynuyor. Pandemi sonrası çok ciddi şekilde fiziki alışverişe dönüş oldu. Ayrıca perakendede hareketlilik sürüyor” bilgilerini paylaştı.
85.5 MİLYARLIK PORTFÖY
Kredi kartı faizleri son dönemde hızla yükselince bu anlamda ekstreye yansıtılan faiz tutarları dikkat çekmeye başladı. Özellikle elektrik, su, doğalgaz, telefon ve internet faturalarını karta tanımlı şekilde otomatik ödeme talimatıyla gerçekleştirenler bu duruma tepkili. Fatura başına ne kadar faiz alınıyor? Faiz dışında kesinti var mı? Bu masraflardan kurtulmak için ne yapmalı? İşte yanıtları...
MERKEZ’İN HAMLELERİ ETKİLİ
Bankacılık ücret ve komisyonları yıllardır tüketicinin şikayet ettiği konuların başında yer alıyor. Kart aidatları bu anlamda başı çekse de son günlerde otomatik ödeme tutarlarına ve ödeme süresine göre değişen faizler de can sıkıyor. Daha önce çok gündeme gelmeyen, gelse de kesintinin azlığı nedeniyle dikkate alınmayan bu masraflar özellikle Merkez Bankası’nın son 8-9 aydaki faiz artırımlarına paralel artan kart faizleriyle ciddi anlamda hissedilmeye başladı.
İKİ FARKLI YÖNTEM SÖZ KONUSU
Fatura ödeme talimatı, tüketicinin faturasını zamanında ödemesini sağlayan çok kıymetli bir hizmet. Ayrıca şubelere veya hizmet alınan kurumlara gitme derdinden kurtarıyor. Ödeme süresi kaçan faturalar nedeniyle oluşabilecek mağduriyetleri de (elektrik, doğalgaz kesintisi gibi) önlüyor. Bankalar aracılığıyla iki farklı yöntemle otomatik ödeme talimatı verilebiliyor. İlki ‘vadesiz hesaba tanımlı’ talimat, ikincisi ise ‘kredi kartına tanımlı’ talimat.
MALİYETLERDEN KURTULMAK İÇİN NE YAPMALI?
* Faiz ve vergi masraflarıyla karşılaşmamak için ödeme yöntemini kredi kartından vadesiz hesaba çevirebilirsiniz.
Giriş
