Çocuklukta benlik algısı

Öz benlik, bireyin kendi hakkındaki düşünceleri, imajı ve resmidir. Bu imaj ve resim kendi deneyimlerimizle oluşup, başkalarından aldığımız olumlu ve olumsuz tepkilerden etkilenerek biçimlenir.

Olumlu bir benlik algısı çocukluk döneminde kazanılır. Ve ebeveyn olarak, çocuklarımızı yetiştirirken kendi çocukluğumuzda bize yapılan yanlışları yapmama kaygısını yoğun olarak yaşarız. Bu kaygıyla da bazen hata yapabiliriz. Bu hatalar olumsuz benlik algısının gelişmesine neden olabilir.

Örneğin; “Elleme çocuğum bozacaksın” denilerek durdurulan çocuklar, ileride bir işe başladıklarında kaygı duyabilir. Çocukların araştırmaya merak etmeye ihtiyaçları var. Başaramadığı için azarlanan çocuklar olumsuz benlik algısına sahip olur.

Olumsuz benlik algısında, otoriteye tam itaat de vardır. Kişi kendi fikirlerini benimseyemez. Güçlünün yanında yer alır. Bunun nedeni ise, çocukluk döneminde ezilmesidir. Ezikliklerini iç dünyalarında kabul eden bu kişiler herkesle uyum içinde yaşamaya çalışır. Bu durum çok zorlayıcıdır. Kişi bu haliyle kendisi olmayı hiçbir zaman başaramaz. Bu tür kişiler her zaman yönlendirilmeye açıktır. Kendisine kızdığınızda haksız da olsanız karşı koymazlar; çünkü her zaman haksız olduklarını düşünürler. İç dünyalarında dolduramadıkları bir boşluk vardır. Sağlıklı ilişki kuramazlar.

Olumsuz benlik algısına sahip kişiler “Ben kimim ki?” “Onlar kim? Biz kimiz?”, “Biz onlara yetişemeyiz”, “Onların şartları çok iyi” gibi birçok kelimenin arkasına sığınır. Çocuklarımızın benlik algısını olumlu geliştirerek gelecekte; kendileri hakkında olumlu görüşlerinin olmasına, çevreleriyle sağlıklı ve sosyal ilişkiler kurmalarına destek olabiliriz.

Çocuklarımızın öz benliklerini geliştirmelerine nasıl yardımcı olabiliriz?

• Anne ve babaların öz benliklerinin ve kendilerine güvenlerinin, çocuklarının öz benliğinin gelişiminde önemli rolü vardır.
• Çocuklarınıza küçük yaşlardan itibaren gerçek sorumluluklar verin. Kendi kendilerine bir şeyler yapabilme duygularının gelişmesine yardımcı olun.
• Çocuklarınızın belli ölçülerde risk almasını destekleyin, her şeyi başarabileceğine inanmasına yardımcı olun.
• Ailenizle ilgili karar alırken çocuğunuzun da fikrini alın, birlikte tartışın. Bu durum, aileye verdiği katkıyı önemsediğinizi hissetmesini sağlar.
• Çocuğunuzun hata yapmayı kabullenip bunu öğrenmenin bir parçası olduğunu anlamasına yardımcı olun.
• Çocuğunuzun yaptığı işlerde başarılı ya da başarısızlığının vurgusunun değil, bu yolda gösterdiği çabanın ve kendini nasıl geliştirdiğinin önemi üzerinde durun.
• Onlara risk alma ve yanlış yapma olanakları tanıyın.
• Çocuğunuzun yaptığı işlerin sorumluluğunu üstlenip sonuçlarına katlanmasına yardımcı olun.
• Her zaman çocuğunuz hakkında tarafsız değerlendirme yapın. Olumlu görüşlerinizi öncelikli sonra da olumsuz olanları onunla paylaşın.
• Çocuğunuzun kişiliğine değil, davranışına eleştiri yapın.
• Çocuklarınızı sadece kendileriyle kıyaslayın, başkalarıyla değil.

Olumlu öz benlik geliştirmiş çocuklar genellikle kendilerini değerli ve sevecen hissederler. Kendi güç ve kapasitelerine inanırlar ve dışa açılıp daha çok öğrenme isteği duyarlar.