Giriş
Türk ekonomisinin 2011 yılına yönelik olumsuz beklentiye sahip olan bir işadamı ya da CEO’ya (üst yönetici) henüz rastlamadım. Herkeste inanılmaz bir olumlu hava var. Biraz bankaların morali bozulsa bile, yüzde 10’lardan yüzde 30’lara varan büyümeye sahip bütçeler yapılıyor. Geçen hafta Gaziantep’te dinlediğim işadamlarından da benzer görüşler duydum. Herkes, hükümetin yüzde 4.5’lik büyüme hedefinin rahatlıkla yakalanacağını, en azından ilk 6 ayın çok hızlı gideceğini düşünüyor. Kafalarda ise ‘Avrupa ve ABD’ var. Ama o riskleri de çok büyütene rastlamadım.
[[HAFTAYA]]
Hep olumlu yazmak olmuyor
Bunun iki istisnası var: Birincisi, Başbakan Yardımcısı ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan... Geçen hafta bazı görüşlerini aktardığım Babacan, büyüme hedefini ortaya koyarken, ‘risklere’ de dikkat çekiyor, bazı önlemleri bu nedenle aldıklarının altını çiziyor. İkincisi ise Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz... Davos’a hareketinden önce Ekonomist Dergisi’nin Yılın İş İnsanları sayısı için görüştüğümüz Yılmaz, son alınan kararlarda, olası risklerin hasarlarını önlemeye yönelik kaygıların etkili olduğunun altını çiziyor.
Durmuş Yılmaz’ın anlattıklarından aklımda kalanları, altını çizerek şöyle sıralıyorum:
Yılmaz’dan önemli mesajlar
1. Gelişmiş ülkelerdeki miktarsal genişlemenin olumsuz sonucu mutlaka olacak. Bu da enflasyon olarak kendini gösterecek.
2. Zamanı gelince bu ülkeler faiz artırma yoluna gidecekler, bizi de etkileyecek ve biz de faizleri yükselteceğiz.
3. Faiz artırım zamanını geldiğini, örneğin ABD’de ekonominin iki çeyrek üst üste yüzde 3 ve daha fazla büyümesi ile işsizlikte birkaç puanlık artıştan anlayabileceğiz.
4. ABD ve Avrupa’da bankaların mali bünyeleri tamamen sıhhate kavuşmuş değil. Hâlâ orada zehirli enstrümanlar var. Bunlar sorun olmaya devam edecektir.
5. Kredi piyasasının arz ve talep tarafında ciddi bir genişleme potansiyeli var. Şimdi olmasa bile gelecekteki muhtemel sorunlar için temkinli olmalıyız.
6. Dünyada hammadde fiyatları artıyor, bizim durumumuzdaki ülkelerde gıda kaynaklı bir enflasyon tehlikesi öne çıkıyor. Onlar da faiz artırmaya başladılar.
7. Türkiye’nin diğer gelişmekte olan ülkelerden farklı olarak bir cari açık sorunu var ve katılaşmış görünüyor. Bu konuya odaklanmak lazım... Örneğin, ithalattan enerjiyi çıkarırsanız, Türkiye’nin cari açığı (döviz açığı), GSMH’nın (Gayri Safi Milli Hasıla) yüzde 1.5’ine düşer.
8. Türkiye için en büyük risk, şimdiye kadar yaptıklarının tersini yapmasıdır. Yani başarılı maliye ve para politikalarından vazgeçmesidir.
Anadolu’da olmak dezavantaj değil
Gaziantep seyahatimde Eyüp Lojistik’in hikayesini dinleme şansım oldu. Eyüp Bartık’ı dinlerken, aklıma Brezilyalı Constantino de Oliveira’nın sahip olduğu GOL Grubu’nun öyküsü geldi. GOL’un kökeninde Sao Paolo ile yakın bir köy arasında erzak taşımacılığı yapan bir aile var. Köyden yumurta ve sebze gibi ürünleri götürüp şehirde satan aile, bir süre sonra insan taşımanın daha kolay ve maliyetsiz olduğunu görür. Erzak işini bırakıp insan taşımaya başlar, araçlarını otobüslerle değiştirir. Güç biriktirerek büyür, sermayesini artırır ve hep aynı iş kolunda yoluna devam eder. İşin adı ‘taşımacılıktır.’ Aile işin başındadır ve iyi yöneticilerle çalışır. Sonunda ‘esas işin’ doğal parçası olan havacılığa girer ve GOL’u kurar. 2005’te Güney Amerika’nın en büyük halka arzını gerçekleştirir ve kendi adından söz ettirir.
Brezilya’dan Gaziantep’e
Eyüp Lojistik’in geçmişinde ise kamyoncu baba var. “Bu zor iştir, aman girme” diye oğlu Eyüp’ü kamyonculuktan bir süre uzak tutan baba Ökkeş Bartık, ona yedek parça işini önerir. Oğlu, bir süre yedek parça işini yaptıktan sonra ‘baba işine’ döner. ‘Kamyon geçmişimiz var. Yedek parçayı ve müşteriyi de tanırız’ diyerek, varını yoğunu satıp 2 TIR alır. Yıl 1996. 5 yıl sonra birikimleriyle bu kez 20 TIR alır. 1 yıl sonra artık bankalarda kredisi vardır, araç sayısını 40’a çıkarır. Sonraki yıl 60 TIR’a ulaşır.
Başarı getiren 4 strateji
Şimdi ise 245 adet TIR’ı, 32 milyon TL cirosu olan şirketi başarıya taşıyan birkaç ilke var:
1. En iyi bildiği işte yoluna devam etmek.
2. Anadolu ‘maliyetiyle’ bütün dünyaya iş yapmak.
3. Bu düşük maliyet avantajını fiyat indirimi için değil, büyüme için kullanmak.
4. Müşteriye bakıp, onların ihtiyaçlarıyla büyümek. “Çin’e karayolundan giren tek şirket biziz” diyen Eyüp Bartık’ın yeni hedefleri var. Onu da izleyip göreceğiz.
