Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Öztürk Durmaz anlatıyor...
RİSKLİ SAATLERDE GÜNEŞE ÇIKMAYIN
Bulunduğunuz bölgede güneş yanıklarının hangi saatlerde oluşabileceğine dair bilgiyi Meteoroloji sitelerinden ve medya kuruluşlarından (TV, radyo, gazete, cep telefonu uygulamaları) takip edin. Yaz aylarında saat 10.00-16.00 arasında güneşte korunmasız dolaşmayın, plajda bulunmayın ve denize girmeyin.
ŞAPKA VE GÜNEŞ GÖZLÜĞÜNÜ UNUTMAYIN
Mutlaka koruyucu özellikte geniş kenarlı şapka takın. Kenarları kapalı, koyu renk camlı, polarize ve UV koruyuculu gözlük kullanın. Dışarıda bulunmanız zorunluysa gölgede veya şemsiye altında oturun. Uygun UV koruyuculu koyu renkli giysilerle vücudunuzu koruyun. Bu önlemlere rağmen bir miktar güneşe maruz kalmanız kaçınılmaz. Bu nedenlerle ek korunma önlemleri almak, güneşten koruyucu krem kullanmak önemli.
MARKAYA DEĞIL, KORUMA FAKTÖRÜNE BAKIN
Güneş koruyucu kremler, 6 aylıktan büyük bebek ve çocuklarda bile güvenle kullanılabilen, en önemli anti-aging (yaşlanma geciktirici veya önleyici) kozmetiklerdir. Güneşten koruyucu kremlerde markadan ziyade güvenirlik, koruma faktörü ve uygulama sıklığı önemli. Bu kremlerin koruma faktörü (SPF) adı verilen numaraları var. Numara arttıkça güneşten korunma oranı da artar. Etkili bir korunma için numarası 15’ten büyük olan güneşten koruyucu kremler tercih edin. Yüz için 30 faktör ve yukarısı daha uygun olur. Çok beyaz tenliyseniz veya güneş alerjiniz varsa hem yüzünüze hem de vücudunuza 50 faktör kullanabilirsiniz.
KORUYUCUNUN TÜRÜNE KARAR VERIN
Güneşten koruyucular kimyasal veya fiziksel filtre içerebilir. Genel olarak fiziksel filtreli ürünler güneş yanıklarına karşı daha etkili. Uygulama kolaylığı açısından losyon, süt ve sprey formları vücudunuz için; krem veya jel (yağlı akneli cilt için) formları ise yüzünüz için tercih edebilirsiniz. Bebek ve çocuklarda gözlerde yanma yapmamaları, deride daha kolay tolere edilebilmeleri ve daha kolay uygulanmaları nedeniyle mineral filtreli güneş koruyucuları tercih edin.
YARIM SAAT ÖNCE SÜRÜN
Güneş kreminiz dışarı çıkmadan yarım saat önce tüm açık bölgelere (yüz, boyun, dudaklar, kulak üstleri, boyun, erkeklerde saçsız kafa derisi de dahil) sürülmeli. Yüz için 4 mevsim hayat boyu kullanım öneriyoruz. Kremlerin etkinliği terleme, sürtünme ve denize girip çıkma ile azalıyor. Kış aylarında günde 1-2 uygulama yeterli olsa da dağda kayak sırasında ya da yaz aylarında 2 saatte bir veya ihtiyaca göre daha sık uygulama gerekli. Suya dayanıklı olan ürünleri tercih edebilirsiniz ancak bunlarda bile gün içinde tekrarlama gerekiyor. Güneş kremlerini ince tabaka halinde değil, deride beyazlık kalacak şekilde bol miktarda sürün. Fakat kreminizi ‘güneş altında daha uzun süreli kalabilme’ amacıyla kullanmayın. Deri kanserine neden olan şey güneş koruyucu krem kullanımı değil, güneşin kendisidir. Camdan ultraviyole ışınları geçebildiğinden kremleri balkonda ve pencere önünde otururken dahi kullanın.
FLORESAN LAMBALARA DİKKAT
Floresan lambalar UVA saçabildiğinden, deri kanseri tanısı almış veya güneşe hassas kişiler ev içinde de güneşten koruyucu kullanabilir. Güneşten koruyucu kremlerin raf ömürleri kabaca en az 3 yıldır. Son kullanım tarihini aşmış veya 3 yılı aşkındır kullanılan güneşten koruyucular etkili korunma sağlamayabilir. Bu arada güneşten koruyucu kremlerinizi direkt sıcağa maruz bırakmayın çünkü güneş altında kalmaları etkinliklerini azaltabiliyor.
GÜNEŞ YANIKLARINA EVDE TEDAVİ İÇİN İPUÇLARI
Günde en an 2 litre olacak şekilde bol su tüketin. Ev ısısını soğuk olacak şekilde düşürün. n Günde birkaç kez tazyiksiz duş alın. Soğuk ıslak giysi giyin. Soğutucu özellikte kalamin veya aloe vera içeren jel veya losyonlar kullanın. Soğuk su, karbonatlı veya yulaflı soğuk su, soğuk sirke veya soğuk süt ile ıslatılmış havlular ya da jel buz ile 2 saatte bir 10-20 dakika kompres yapabilirsiniz. n Duş, pansuman veya kompres sonrası deriyi yatıştırıcı özellikte (yulaf veya dekspantenol içeren) nemlendiriciler kullanın. Yanan deri bölgelerine elevasyon (yükseltme, kaldırma) yapın. Yüzünüz yandıysa 2 yastık ile yatın.
Bacağınız yandıysa bacağınızın altına bir yastık koyarak bacağınızı kalp seviyesinin üzerinde kalacak şekilde kaldırın. Baş ağrısı ve deri yangısı için ağrı kesici (indometazin, ibuprofen, naproksen veya aspirin; bebek ve çocuklarda parasetamol) kullanabilirsiniz. Yanık alanlarını rahatsız etmeyecek dikişsiz, bol ve pamuklu giysiler giyin. Dar, naylon, sentetik, yünlü giysilerden sakının. n Büyük su kabarcıkları varsa steril şartlarda iğne ile patlatabilirsiniz. Ancak yüzeyleri açmayın, deriyi soymayın. Mikrop kapma riski nedeniyle yanık deriyi kaşımayın, koparmayın. Kaşıntı için bir antihistaminik kullanabilirsiniz