Giriş
Böbreklerimiz idrar üretiminden zararlı maddelerin vücuttan atılmasına, tansiyonu düzenlemeden D vitaminini aktif hale getirmeye kadar pek çok görev üstleniyor. Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Abdullah Özkök, en hayati organlarımızdan olan böbrekleri korumanın yollarını anlatıyor...
1- TUZ TÜKETİMİNİ SINIRLAYIN
Tuz, en önemli ve en yaygın kullanılan böbrek zehiridir. Fazla tuz tüketiminin bilinen en önemli sonucu hipertansiyondur. Hipertansiyon, kronik böbrek hastalığının en sık nedenlerinden biridir. Son bilimsel çalışmalarda, tuzun tansiyonu normal olan kişilerde dahi böbreklere zarar verebildiği gösterildi. Bu yüzden tansiyonunuz olmasa da fazla tuzdan mutlaka kaçının. Tavsiye edilen maksimum tuz tüketimi miktarı günlük 5 gramdır. Fakat ülkemizde 10 gramın üzerinde tüketim var. Ekmekteki tuz oranının azaltılması uygun oldu. Ancak hâlâ sofradan tuzu eksik etmemek, yemeklerin tadına bakmadan tuz atmak, kuruyemişlerin tuzlu olanını tercih etmek gibi alışkanlıklar devam ediyor. İşlenmiş gıdalar ve fast food tarzı ürünlerin tuz miktarı yüksektir. Bu nedenle ev yemeklerini tercih edin.
2- BİLİNÇSİZ İLAÇ KULLANMAYIN
Çok yaygın olarak kullanılan bazı ağrı kesici ve antibiyotikler böbreklerde bozulmaya neden olabiliyor. Özellikle ileri yaş, diyabetik ve böbrek hastalığı bulunan kişiler bu durumdan daha çok etkileniyor. Bu risk faktörlerini taşıyanların parasetamol içeren ağrı kesicileri kullanmaları daha uygun. Fakat parasetamol bile uzun dönem sık kullanıldığında böbrek hastalığına neden olabiliyor. Tek doz ağrı kesiciye bağlı ani böbrek yetersizliğine giren vakalar bile var. Bu nedenle her ağrıda, her sorunda ağrı kesiciye sarılmayın. Antibiyotikler de bazen böbreklere zarar veriyor. Yaşlı ve böbrek sorunu olan kişilerde antibiyotik, böbrek fonksiyonları göz önüne alınarak kullanılmalı.
3- BİTKİSEL ÜRÜNLERDEN KAÇININ
Toplumda bitkisel ürünlerin doğal ve zararsız olduğu algısı yaygın. Fakat bilinçsiz bitkisel ürün kullanımı, böbreklerde toksik ve alerjik etkilerle bozulmaya yol açabiliyor. Aynı şekilde doğadan toplanan mantarlara bağlı olarak ölümcül karaciğer ve böbrek sorunları oluşabiliyor. Bitkisel ürünlerin kullanımında mutlaka tecrübeli ve uzmanlaşmış doktor önerisi alın.
4- PROSTAT ŞİKAYETLERİNİ ÖNEMSEYİN
Prostatın iyi huylu büyümesi, prostat kanseri veya mesane sorunları böbrekleri olumsuz etkiliyor. Bu tür rahatsızlıklarda idrarın tam olarak boşaltılamaması böbrek fonksiyonlarının bozulmasına zemin hazırlıyor. Uzun zamandır prostat sorunu yaşayan hastaların böbrek fonksiyonlarını da kontrol ettirmesi gerekiyor.
5- TAŞLARA DİKKAT!
Kronik böbrek hastalığının en önemli nedenlerinden biri de böbrek taşlarıdır. Birçok böbrek taşı şiddetli ağrıya neden olmakla birlikte hiçbir belirti vermeden de gelişebiliyor. Böbrek taşlarının kanalları tıkaması böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiliyor. Böbrek taşı olanlar şikayetleri olmasa bile belirli aralıklarla nefroloji ve üroloji doktorlarınca takip edilmeli, böbrek fonksiyonları izlenmeli.
6- FAZLA KİLOLARI VERİN
Obezite, hipertansiyon ve diyabet için büyük bir risk faktörü olduğu kadar böbrekler için de olumsuz bir durum. Obez bireylerde böbrekler, artan vücut kitlesi nedeniyle normalden daha fazla çalışıyor. Böbrek iş yükündeki artış, böbrekte hasara ve uzun vadede son dönem böbrek hastalığının gelişmesine neden olabiliyor. Fazla kilonuz varsa mutlaka sağlıklı beslenme ve egzersiz ile ideal kiloya inin.
7- SİGARA İÇMEYİN
Sigara, damar duvarının fonksiyonlarını bozuyor, kan basıncını artırıyor. Buna bağlı olarak da böbrek damarlarındaki direnci yükseltip fonksiyonlarını bozuyor. Böbrek hastalarında, sorunun daha hızlı ilerlemesine neden oluyor. Ayrıca böbrek, idrar yolları ve mesane kanserinin en önemli nedeni sigaradır.
8- SUYUN GÜCÜNE İNANIN
Çocukların günde sekiz bardak (1,5 litre), yetişkinlerin ise günde 2- 2.5 litre su içmesi gerekiyor. Eğer su içme alışkanlığınız yoksa, içine limon, nane, meyve dilimleri ekleyerek su içimini kolaylaştırabilirsiniz. Bu arada aşırı su içmenin böbreğe bir faydasının olmadığını, hatta kan mineral dengesini (özellikle sodyum) bozabildiğini unutmayın.
9- DÜZENLİ DOKTOR MUAYNESİNDEN GEÇİN
Böbrek hastalıkları son evreye gelene kadar hiçbir belirti vermeyebiliyor. Belirtiler ortaya çıktığında ise hastalık çoğunlukla böbreğe geri dönüşsüz hasar vermiş oluyor. Erken evrede tespit edilebilen birçok böbrek hastalığı tedavi edilebiliyor. Özellikle diyabet ve hipertansiyonunuz ya da ailenizde böbrek rahatsızlığı varsa mutlaka böbrek kontrolünden geçin. Rutin kontrollerde sadece kan tahlili yetmez, idrar tahlili de yapılmalı. Kanda böbrek fonksiyon testleriniz normal olsa da ciddi böbrek hastası olabilirsiniz.
10- İDRARINIZI KONTROL EDİN
İdrarı kontrol etmek böbrek hastalıklarının erken yakalanması açısından önemli olabilir. Örneğin idrarda köpük olması protein kaçağına; kırmızı renkli idrar, kanamaya işaret edebilir. Koyu renkli idrar genellikle az su içtiğinizi gösterir fakat çok koyu ise tetkik gerektirir. Yetişkinlerde kötü kokulu idrar genellikle idrar yolu enfeksiyonları ile ilişkilidir, çocuklarda ise metabolik hastalıkların bir belirtisi olabilir.
