40 yaş üstü kadınlarda jinekolojik hastalıklardan korunmanın 9 yolu

Kadın hastalıkları ya da tıbbi adıyla jinekolojik hastalıklar özellikle 40'lı yaşlardan sonra artıyor ve giderek daha tehlikeli hale geliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Suat Karataş, 40 yaş üstü kadınların dikkat etmesi gerekenler hakkında önemli bilgiler veriyor... Ülkemizde ortalama menopoz yaşı 47 olarak kabul ediliyor. Kadınlar 40’lı yaşlardan itibaren fizyolojik olarak birçok değişim yaşıyor. Bu değişimler bazı sağlık problemlerini de beraberinde getirebiliyor. Jinekolojik hastalıklardan korunmak adına ciddiye alınması gereken önemli belirtiler bulunuyor. Menopoz döneminin yaklaşmasıyla birlikte kadınlarda birçok değişim görülmektedir. Östrojen oranının değişmesiyle miyomların artması, adet düzensizliklerine sebep olan kistler, poliplerdeki artış ve rahim ağzı kanserlerinin yüzde 99’undan sorumlu olan Human Papiloma Virüs’e (HPV) bağlı kanser öncüsü belirtilerde bu dönemde artış yaşanmaktadır. Bu artışın sebebi şunlar olabilmektedir...Sigara,Hareketsiz yaşam,Düzensiz beslenme,Erken yaşta cinsel ilişki,Çok eşlilik (Sadece kadın için değil, eşin de birden fazla partnerle birlikte olması) 40’lı yaşlardan itibaren kadınların özellikle ciddiye alması gereken belirtiler şöyle sıralanmaktadır:Adet kanama miktarındaki değişiklikler (artış ya da azalma)Adet dışı ara kanamalarAdet gecikmesi ya da erken gelmesiAdet kanamalarının 7 günden uzun sürmesiKasık ağrısıİlişki sonrası kanamaGeçmeyen kötü kokulu akıntı Vajinal bölgede siğiller Jinekolojik hastalıkların teşhis ve tedavilerinde uygulanan yöntemlerin başında smear testi gelmektedir. Smear testinde rahim ağzından akıntı örneği alınarak hücreler incelenmektedir. Smear testinde ASCUS, LGSIL, HGSIL denilen hafif düzeyden ağır düzeye hücresel anormallikler veya muayene sırasında rahim ağzında, vajina içerisinde yara görünümü ya da anormal görüntü tespit edildiğinde tanı amaçlı biyopsi örneği alınarak incelenmektedir. Bu işleme kolposkopi işlemi adı verilmektedir. Kolposkopi muayene sırasında yapılabilen kolay mikroskobik bir muayenedir. Rahimden kaynaklanan miyom, polip ve yumurtalık kistleri ve benzeri yapılara ise ultrasonografi yöntemi ile bakılmaktadır. Yumurtalık kistleri genellikle zararsız olsa da ultrasonda yapısal olarak farklılıklar tespit edildiğinde ve özellikle de ailede kanser öyküsü olan hastalarda ek kan testleri yapılmaktadır. Jinekolojik hastalıkları önlemede erken teşhisin önemi göz ardı edilmemelidir. Yaşanan değişimler takip edilmeli ve düzenli kontroller aksatılmamalıdır. Ailesel risk faktörü dendiğinde ise sadece jinekolojik kanserler değil meme kanseri başta olmak üzere tüm kanser türleri akla gelmelidir. Özellikle ailede meme kanseri öyküsü olan bazı genetik yüklü kadınlarda rahim kanseri birlikteliği görülmektedir. Meme kanserli hastalarda yapılan genetik taramalar vardır. Bu taramalarda mutasyonlar tespit edildiğinde önlem amaçlı rahim alma ameliyatları düşünülmektedir. Bu nedenle meme kanseri geçiren hastaların mutlaka jinekolojik taramalarını da aksatmaması gerekmektedir. Ailede meme kanseri ve jinekolojik kanser öyküsü olanların da düzenli taramalarını sıklaştırmaları önerilmektedir. Cinsel yolla bulaşan ve rahim ağzı kanserlerinin yüzde 99’undan sorumlu olan Human Papiloma Virüsün (HPV) en sık görülen dönemleri; 20’li yaşlar ve 40’lı yaşlardır. Rahim ağzı kanserlerinden korunmak için risk faktörlerinden uzak durmanın yanında HPV aşısı da önerilmektedir. HPV aşısı günümüzde birçok Avrupa ülkesinde rutin aşı protokolüne girmiştir. En yüksek etkiyi 9-26 yaş arası ilk cinsel deneyim öncesi gösteriyor olsa da 43 yaşa kadar yapılması koruyuculuk sağlamaktadır. HPV aşısı için ülkemizde HPV’nin 6, 11, 16 ve 18 şeklinde numaralandırılan 4 türüne karşı koruyuculuk sağlayan ve 0. 2. ve 6. aylarda üç doz olarak uygulanan aşı mevcuttur. Avrupa‘da günümüzde uygulanan HPV’nin 9 tipine karşı etkili HPV aşısı ise yakın zamanda ülkemizde de olacaktır. HPV aşısı kadınlarda başta rahim ağzı kanseri olmak üzere, vajina, vulva, anüs kanserlerine karşı yüksek koruyuculuk sağlamaktadır. Düzenli jinekolojik muayene ve testler (kişiye göre değişmekle birlikte genelde yıllık olarak) aksatılmamalıdır.Karbonhidrat ve rafine şekerden uzak, doğala yakın beslenme tarzı benimsenmelidir.Bol sıvı alımı önemlidir. Günde en az 2 litre olmak şartıyla su tüketimi sağlanmalıdır.Düzenli egzersiz atlanmamalıdır. Ritmik günlük 30 dakikalık yürüyüşler önerilmektedir. Obezite tüm kanserlerin oluşumunda önemli bir risk faktörüdür. Mutlaka uzman kontrolünde kilo problemlerine çözüm aranmalıdır.Jinekolojik kanserlerde genetik yatkınlık önemlidir. Ailede herhangi bir kanser türü olan kadınlar jinekolojik tarama ve muayenelerini sıklaştırmalıdır.Kadın hastalıklarının oluşumunda ve özellikle rahim ağzı kanserinden korunmak için çok eşlilikten ve erken yaşta cinsel deneyimden kaçınılmalıdır. Doğum kontrol yöntemleri doğru uygulanmalıdır. 40 yaş sonrası istenmeyen gebeliğin getireceği riskler göz ardı edilmemelidir.Rahim ağzı kanserlerinden korunmak için 9-43 yaş arası HPV aşısı yaptırılmalıdır.