Giriş
Erken okuryazarlık, çocukların okul öncesi dönemde harfleri ve kelimeleri okumaya aşina olmalarını ifade eder. Erken okuryazarlıktan söz edebilmek için çocuklardan sözel dil, sözcük dağarcığı, fonolojik farkındalık, görsel ayırt etme, alfabe ve harf farkındalığı, yazı bilinci ve dinlediğini anlama gibi ön becerilere sahip olmaları beklenir. Bu beceriler çocukların okuma-yazmayı daha hızlı ve kolay öğrenmelerini sağlar. Peki, çocukların erken okuryazarlık becerilerinin gelişmesi nasıl sağlanır?
Sözcük dağarcığı, dildeki tanıdık kelimeler kümesini ifade etmektedir. Çocuklar bu sayede okumayı daha hızlı öğrenmekte ve okuduklarını daha iyi anlamaktadırlar. Çocuklarda bu beceriyi desteklemek amacıyla evde çocuk için bir kütüphane oluşturulabilir, düzenli olarak çocuğa kitap okuyarak yeni kelimelerle karşılaşması sağlanabilir. Dinleme ve kendini ifade etme faaliyetleri çocukların sözcük dağarcıklarının gelişmesine önemli katkı sağlamaktadır. Çocuk bu faaliyetlerde yeni sözcükler öğrenme, öğrendiği bu sözcükleri kullanma ve tekrar etme fırsatı bulduğu için bu deneyimleri sunacak öğrenme ortamının oluşturulması önemlidir. Eğitimci Can Uysal, çocuklarda erken okuryazarlık becerilerinin nasıl desteklenebileceği konusunda tavsiyelerde bulundu.
FONOLOJİK (SESBİLGİSEL) FARKINDALIK OLUŞTURMA
Fonolojik (sesbilgisel) farkındalık, sesleri anlama ve ayırt etme becerilerini ifade etmektedir. Çocuklar bu sayede sesleri ve heceleri birleştirmeyi öğrenmektedirler, bu da okuma yazma öğrenimini kolaylaştırmaktadır. Çocuklarda bu beceriyi desteklemek amacıyla hayvan figürlerinin sesleri taklit edilebilir, isimler çeşitli ritimler tutularak söyletilebilir. Bu süreçte çocuk şarkılarından ve tekerlemelerinden bol bol faydalanılabilir, çocuğa herhangi bir kelime söylenilerek o kelimenin bittiği harfle yeni bir kelime bulması istenebilir. “Elma, ağaç” gibi.
ALFABE VE HARF FARKINDALIĞI
Harf farkındalığı, harfler ve sesler arasındaki bağlantının algılanması, harfleri gördükçe seslerinin bilinmesi ve konuştuğunda hangi harflerle konuştuğunu anlayabilme becerilerini ifade etmektedir. Çocuklarda bu beceriyi desteklemek amacıyla alfabedeki harfler çocuğa gösterilebilir. Bu sayede çocuğun yazı dilindeki sembolleri anlamlandırması sağlanır.
YAZI BİLİNCİ OLUŞTURMA
Yazı bilinci yazıları, yazılı grafik ve sembolleri tanımayı ifade etmektedir. Çocuklar bu sayede yazının hangi yöne doğru ilerlediğini kavrayabilmekte, kitabın başlığını ayırt edebilmekte ve kitabı doğru şekilde tutabilmektedirler. Bu da yazma öğrenimini kolaylaştırmaktadır. Çocuklarda bu beceriyi desteklemek amacıyla kendi isimlerini ve aile bireylerinin isimlerini yazmaları konusunda desteklenebilirler. Doğduklarından beri duydukları isimleri yazmayı öğrenmek çocukların fonetik-yazı ilişkisini kavramalarını sağlamaktadır.
DİNLEDİĞİNİ ANLAMA BECERİSİ
Dinlediğini anlama becerisi, duyulan kelimeler ve anlamlarını zihinde eşleştirebilmeyi ifade etmektedir. Çocukların bu sayede kelime hafızaları gelişmektedir. Çocuklarda bu beceriyi desteklemek amacıyla çocukla iletişim oldukça aktif tutulmalı, bol bol dinleme ve kendini ifade etme faaliyeti içerisinde olunmalıdır. Bu süreçte çocuk şarkılarından yararlanılabilir, çocuğa kitap okunarak kitaba ilişkin çeşitli sorular yöneltilerek çocuğun dinlediğini anlama becerisine destek olunabilir.
-
“Şekerli gıdaların yatma saatinde tüketilmesi çürük riskini artırıyor”
-
Çocukların yüzde 28'i 'hikikomori' sendromuna maruz kalıyor
-
Herkes moda diye çocuğuna aynı ayakkabıyı tercih ediyor fakat gelişim bozukluğuna bile neden oluyor!
-
Çocukları tehdit eden sinsi tehlike: Hipertansiyon
-
Karne stresi psikolojik sorunların temelini oluşturuyor! Uzmanı uyardı: Bu davranışlardan kaçının
