Çocuklarda yabancı cisim aspirasyonunun en sık olduğu yaş grubu 1 ile 3 yaşlarıdır. Yiyeceklerin çocukların ağızlarına büyük parçalar halinde verilmesi, yiyeceklerin uygun olmayan şekilde hazırlanmaması, hava yollarına kaçmaya uygun cisimlerin çocukların etrafında bulunması en yaygın sebepleri arasındadır.

Bu yaş grubu çocuklar çevrelerindeki objeleri sıklıkla ağızlarına alırlar, ağızlarında yiyecek ya da başka bir cisim varken konuşurlar, koşarlar, gülerler veya ağlarlar. Hava yollarına yabancı bir cisim kaçması erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görülmektedir. Bu durumu erkek çocukların kızlara göre daha aktif olmalarına bağlanmaktadır.

Hava yollarına en sık fındık, çekirdek, fıstık, küçük şekerler, ceviz, elma, havuç, sosis, üzüm gibi yiyecekler kaçar. Cismin küçük, kaygan yüzeyli, yuvarlak ya da silindirik şekilli olması hava yollarına kaçma riskini arttırır.

Gecikmiş olgularda yabancı cisim aspirasyonlarının klinik ve radyolojik bulguları bronşiyolit, larenjit gibi başka hastalıkları taklit edebilir. Herhangi bir klinik ve radyolojik bulgu varlığı yabancı cisim olasılığına karşı endoskopi yapılmasını gerektirir. Rijit bronkoskopi yabancı cisimlerin çıkarılmasında tercih edilen yöntemdir. Anne-babalar ve bakıcılar rutin önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilmelidir.

Belirtileri nelerdir?

Bazı hastalar direkt hava yollarına yabancı bir cisim kaçması hikayesi ile gelirler. Ama hastaların önemli bir kısmında böyle bir hikaye olmaz ve çocuklar tekrarlayan ya da düzelmeyen öksürük, hırıltı, nefes darlığı, tekrarlayan bronşit ya da zatürre şikayetleri ile gelebilirler. Oyun oynarken ya da yemek yerken aniden başlayan öksürük, öğürme, boğulma, nefes alamama, hırıltı hava yoluna yabancı bir cisim kaçması için tipik hikayedir.

Yabancı cisim aspirasyonları çoğu zaman geç tanı alır. Çünkü yabancı cisim aspirasyonuna ilişkin hikaye olmaması, çocuk cismi aspire ettiğinde yanında kimsenin olmaması ve olayın görülmemesidir. Anne –babaların çocuğun şikayetlerini önemsememesi, akciğer filminde belirgin bulgular olmaması da nedenler arasında yer alır.

Ayrıca sasta farklı tanılar da almış olabilir. Hastaların şikayetlerinin çok tipik olmaması nedeni ile özellikle net bir yabancı cisim aspirasyonu hikayesi olmayan çocuklar yanlış tanı alabilirler. Bronşit, tüberküloz, boğmaca, astım, krup en sıklıkla rastlanılan yanlış tanılardır.

Yabancı bir cismin hava yollarına kaçması çocuğun hayatını kaybetmesi ile sonuçlanabilir. Ne yazık ki hava yollarına yabancı cisim kaçanların % 0 ila 1.5’inde ölüm olabilmektedir.

Ne yapılmalıdır?

Eğer yabancı bir cismin çocuğunuzun akciğerlerine kaçtığından şüpheleniyorsanız hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Eğer yabancı cismin hava yollarına kaçmasını takiben nefes kesilmesi, morarma gibi hava yollarının tamamen tıkandığını düşündüren bulgular var ise hemen bazı manevraların yapılması gerekir. Heimlich manevrası bu uygulamalardan birisidir. Bu manevra bir yaşından büyük çocuklar için tavsiye edilir. Bir yaşından küçük çocuklar için ise göğüs ve sırta arka arkaya yapılan vuruşlar uygulanmalıdır. Yabancı cismi görmeden körlemesine parmak ile çıkarmaya çalışmak uygun değildir. Hatta çok tehlikelidir. Bu sırada hava yolu tamamen tıkanarak daha da kötü bir durum oluşabilir.

Nasıl tedavi edilir?

Hava yollarına yabancı bir cisim kaçtığı düşünülen çocuklara mümkün olan en kısa zamanda rijid bronkoskopi işlemi uygulanarak hava yoları incelenmeli ve yabancı bir cisim var ise çıkarılmalıdır. Rijid Bronkoskopi basitçe içi boş bir borudur. Hava yollarının incelenmesine ve yabancı bir cisim var ise bu boru içinden geçirilerek kullanılan bazı cihazlar ile çıkarılmasına olanak sağlar.

Yabancı cisim hemen fark edildi ve kısa sürede çıkarıldı ise cismin çıkarılmasını takiben bir çok çocukta tüm şikayetler ortadan kalkar. Fakat yabancı cismin uzun süre tanı almadan kaldığı gecikilmiş vakalarda cisim çıkarıldıktan sonra da bazı çocuklarda öksürük, hırıltı gibi astım benzeri şikayetler görülebilir.

Nelere dikkat edilmelidir?

Aileler çocuklarını yabancı cisim aspirasyonuna karşı korumalı ve gerekli önlemleri almalıdır. Altı ay- üç yaş arası çocuklar objeleri sıklıkla ağızlarına koyarlar ve bu durum YCA riskini arttırır. Üç yaşından küçük çocuklarda dişler tamamlanmamıştır. Bu nedenle özellikle aspire edilmesi kolay olan üzüm, sosis, havuç gibi besinler uygun şekilde hazırlanmadan verilmemelidir. Çocuğun uygun şekilde çiğnemesi, yutabilmesi ve konsantre olabilmesi için yemek sırasında rahatsız edilmemelidir.

Çocuklar oyun süresince gözlenmeli, ağızlarında çeşitli objeler ya da yemek varken koşmalarına izin verilmemelidir. İlk 3 yaştaki çocukların ulaşabileceği yerlerde ağızlarına atıp hava yollarına kaçabilecek cisimlerin olmaması, küçük parçalar içeren oyuncakların bu yaş grubu çocuklardan uzak tutulmaları alınabilecek diğer önlemlerdir.

Posta.com.tr

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Çocuklarda korkusuz, özgüvenli zihin oluşturmanın yolları

Habere Git