Bebekliğimizi neden hatırlayamayız? Çocukluk amnezisi nedir?

Çocuğunuzun neden ilk adımlarını attığı anı veya ikinci doğum günü kutlamasını hatırlamadığını hiç merak ettiniz mi? Yetişkinler genellikle okul öncesi deneyimlerini hatırlamaya çalışır ama sadece puslu bir anı olarak hatırlar ya da hiç hatırlayamaz. Bunun nedeni, çocukluk veya infantil amnezi olarak bilinen bir olgudur.

Çocukluk amnezisi nedir?

Yaşamın ilk yıllarından gelen anıların doğal ve kademeli olarak kaybedilmesidir. Psikologlar çocukluk dönemindeki amnezinin beyin gelişiminin normal bir parçası olduğunu ve tekrar tekrar anlatılmayan ve güçlenmeyen anıların zamanla kaybolduğuna inanırlar. Bu durum ebeveynlerin yanı sıra uzun zamandır psikologların, nörologların ve dil bilimcilerin de kafasını kurcalıyordu. Psikoterapinin babası Freud bu durumu 100 yıl önce "çocukluk amnezisi" olarak adlandırmıştı. Ayrıca bu ilk anıların gerçekten olup olmadığı, uydurmaca mı olduğu merak ediliyordu. Onları tanımlayacak kelimeleri öğrenmeden önceki olayları hatırlamak, hatta kayıp anıları bir gün geri kazanmak mümkün olabilir mi soruları ortaya günümüzde sıkça tartışılan konular arasında.

Bellek hakkında konuştuğumuzda, genellikle yaşam deneyimlerini hatırlama yeteneğinden bahsediyoruz. Epizodik anılar olarak bilinen bu durum, beynin temporal lobda bulunan ve doğumda tam olarak gelişmemiş olan bir parçası olan hipokampusu içerir. Hipokampus yaklaşık 4 yaşında gelişmeye başlar. Fakat yetişkinlerde bile koruma amaçlı şeyler yapılmadığında bilginin zamanla kayba uğradığı biliniyor. O halde çocukluk amnezisinin yaşamımız boyunca tecrübe ettiğimiz şeyleri unutma sürecinin doğal bir sonucu olduğu ileri sürülebilir.

Çocuğunuzun belleğini geliştirmek için ne yapılmalı?

Uzmanlar, bizden önce bize olan şeyler hakkında konuşma yeteneğimizin olmadığını söylüyor. Yani sözlü dil 3 yaşına kadar yeterli derecede akıcı bir anlatım gerçekleştirecek bir aşamaya ulaşmıyor. Ancak bu, küçük çocukların olan şeyleri hatırlayamadığı anlamına gelmiyor, çocukların bu tür anıları var ama çok çabuk yok oluyorlar.

Çoğu yetişkin için, en erken hafıza 3 yaşından itibaren oluşmaya başlıyor. Ancak akademisyenler, erken çocukluk anılarının 7 yaşından itibaren hızla kaybolmaya başladığına inanıyorlar.

Patricia Bauer ve Marina Larkina'nın çocukluk anısına yaptığı bir çalışmada , 3 yaşındaki çocuklardan annelerine hayatlarından altı olay hakkında konuşmaları istendi. Daha sonra kendilerinden yaşları geldiğinde bu olayları hatırlamaları istendi. Araştırmacılar, 5 ve 7 yaşları arasında çocukların olayların yüzde 60'ından fazlasını hatırladığını, ancak 8 ve 9 yaşlarında bunun yüzde 40'ın altına düştüğünü buldu.

Anne kokusu uyarıcı olabilir

Parents’ın haberine göre bilinçli belleğin yaklaşık 3'ten geliştiği düşünülüyor, ancak bundan önce benzer olaylar veya duyusal tetikleyiciler mevcut olduğunda daha sonraki yaşamda canlanabilecek duyusal-duygusal bir deneyim var. Uzmanlar duyusal hafızaya verilecek en güzel örneğin, yıllar sonra, bir görüntüyü hatta annemizin varlığını hissettiren belirli bir koku (duyuların en uyarıcısı) olabilir. Bu yüzden uzmanlar gerçekleşen olay ve durumlar hakkında çocuklarla konuşup aile fotoğraflarını göstererek çocuklarınızın ilk yıllarına erişmelerine yardımcı olmayı öneriyor.

Uzmanlar, ebeveynlerin çocuklarının erken yaşamlarının bir albümünü ya da hafıza kitabını yapmasını ve böylece çocukluk anılarımızı anlatılardan yola çıkarak ulaşabileceğimizi söylüyor.