Çocuklarda böbrek sağlığını bozan 8 hata

Son yıllarda görülme sıklığı giderek artan böbrek hastalıkları çocuklar için de yaygın bir sorun haline geliyor. Çocuk büyüdükçe böbrek yetmezliğine kadar varabilen hastalıklar bazen hiç belirti vermeden ilerleyebiliyor. Çocuklarda böbrek sorunlarına yol açabilecek hatalara karşı ebeveynlerin dikkatli olması gerekiyor. Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Prof.Dr. Mahmut Çivilibal, çocuklarda böbrek sağlığını bozan hatalar hakkında bilgi verdi. Ülkemizde su tüketimi bilinci yetişkinlerde yeterince oturmadığı için ebeveynler genellikle beslenmede gösterdikleri özeni çocuğun su tüketiminde göstermemek. Suyun, besinleri ve oksijeni organlara taşıdığı, metabolizmayı düzenlediği, toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağladığı, enfeksiyonlarla savaştığı, vücut ısısını dengelediği ve beden sağlığı için vazgeçilmez olduğu göz ardı edilmemeli. Bebeklere; katı gıdalara başlanılan 6. aydan itibaren her yemek sonrası 30-100 ml arası su içirilmeli. 1-5 yaş arasında su tüketiminin alışkanlık haline gelmesi sağlanmalı. Bunun yanında mevsim koşulları ve çocuğun aktivitesine göre yemek dışı saatlerde de su içirilmeli. Çocukların yeterli su tüketip tüketmediğini anlamanın en kolay yolu, tuvalete gitme sıklığını takip etmektir. Yaşa göre değişiyor olsa da çocuklar normal şartlarda ortalama 2-3 saatte bir tuvalete gider. Hipertansiyondan kalp-damar hastalıklarına kadar birçok hastalığa yol açan aşırı tuz tüketimi vücuttan atılırken sağlıklı böbreklere dahi zarar verir. Böbrek hastalıklarının da hızlı şekilde ilerlemesine yol açar. Bu nedenle çocukların bebeklikten itibaren aşırı tuz tüketimine alıştırılmaması önemli. Süt çocukluğu döneminde bir yaşından önce bebeklerin tuz ile tanıştırılmaması, 1-18 yaş arasında günlük tüketilen tuz miktarının günde 2-3 gr’ı (yarım çay kaşığı) aşmaması önerilir. Tuz tüketmeme alışkanlığı çocukluk dönemlerinden itibaren kazandırılmalı, anne ve babalar çocuklarına rol model olmalı ve yemek masasına tuzluk konulmaması bir yaşam biçimi haline getirilmeli. Obezitenin başlıca nedenlerinden birisi ebeveynlerin beslenme konusundaki yanlış tutum ve davranışlarıdır. Çocuğun sürekli hazır paketli gıdalar tüketmesine engel olmamak, çocuğun sevdiği ancak sağlıksız olan yiyecekleri ona ödül olarak sunmak, tüm gün TV ya da bilgisayar başında abur cubur atıştırmasına izin vermek obezitenin yaygınlaşmasındaki en temel faktördür. Obezite böbrek hastalıklarında önemli bir risk faktörüdür. Aşırı kilonun kalp ve damarlar üzerindeki olumsuz etkileri böbrekleri de etkiler. Paketli hazır gıdalar, fast food tarzı beslenme, cips, salam, sosis, sucuk, turşu, salça, konserve gibi koruyucu içeren işlenmiş gıdaların tüketimi sınırlandırılmalı. Bunun yerine potasyum içeriği zengin sebze ve meyve tüketilmeli, aşırı hayvansal protein alımına dikkat edilmeli. Erken evrelerde belirti göstermeyen böbrek yetmezliğini yakalamanın en etkin yolu kan ve idrar tahlillerinin düzenli yapılmasından geçer. Böbrek yetmezliğini yavaşlatmak ve tedavi etmek erken teşhis ile mümkün. Ailede; diyabet, yüksek tansiyon, fazla kilo veya anne, baba ya da yakın akrabalarda böbrek yetmezliği hikayesi mevcut ise çocuğun böbrek fonksiyonlarının 6-12 ayda bir kontrolü gerekir. İlaçların kimyasal maddelerden oluştuğu unutulmamalı. Ağrı kesiciler dahil tüm ilaçlar vücuttan atılırken böbrekler için risk oluşturur. Uzmana danışılmadan alınan her gereksiz ilaç böbrek sağlığını riske atar Uzun süreli ve kontrolsüz ilaç kullanımı, çocuklarda kronik böbrek hastalıklarına neden olabilir. Aynı şekilde vitamin ilaçları da çocuğa uzman kontrolü dışında verilmemeli. Bebeklerde, yetişkinlerdeki gibi cilt yüzeyini kaplayan koruyucu tabaka henüz gelişmemiştir. Bu nedenle bebeklerde ve küçük çocuklarda yanlış yapılan alt temizliği; idrar yolu enfeksiyonlarına yol açar. Alt temizliğinde zorunlu haller dışında şampuan, sabun, ıslak mendil gibi ürünler kullanılmamalıdır. Bu ürünler içerdiği kimyasallar nedeniyle genital bölgenin pH dengesini bozarak yararlı bakterilerin azalıp zararlı bakterilerin çoğalmasına yol açar. Bunların yerine su ve pamuk yeterli olur. Ayrıca yukarıdan aşağıya doğru yani genital bölgeden anüse doğru ve çok bastırmadan silmeye özen göstermek gerekir. Kalp ve damar hastalıklarında olduğu gibi tüm ciddi hastalıklarda egzersiz ve hareketli yaşam önemli bir koruyucu. Çocuğa küçük yaştan itibaren kazandırılan hareketli yaşam alışkanlığı onun ömür boyu hastalıklardan korunmasına yardımcı olmakla beraber depresyondan korur, mutlu bir yaşam sürmesini sağlar. Çocuğun tüm beden sağlığı için olduğu kadar böbrek sağlığı için de egzersiz alışkanlığı kazanması için onlarla birlikte ebeveynlerin egzersiz yapması önerilir. Çocuklarda hipertansiyona yol açan nedenlerin başında sağlıksız beslenme, stres ve obezite gelir. Hipertansiyon baş ağrısı ile kendini gösterebileceği gibi bazen de hiçbir belirti vermeden sinsice ilerleyebilir. Tedavi edilmediğinde kalp ve böbrek yetmezliklerinden görme kaybına, beyin kanamasına kadar birçok ciddi soruna yol açabilen hipertansiyondan korunmak için herhangi bir şikayeti olmayan çocukların da rutin kontrollerine 3 yaşından itibaren tansiyon ölçümü eklenmeli.