Dil öğrenmede yol haritası

Dünyanın geldiği noktada çocuklarımıza en az bir yabancı dili iyi bir şekilde öğretmek büyük bir önem taşıyor. Dil bilimci Seda Yekeler, yabancı dil eğitimi ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

Türkiye’de öğrencilerin yabancı dil öğrenememesinin nedenleri nelerdir?

Yabancı dil öğretenlerin niteliği, müfredatın içeriği, öğrencilerimizin okullarında yabancı dile maruz kalıp, bu ortamı yaşayacak yerlerinin olmaması ve her şeyden önemlisi de yabancı dil eğitimine başlarken öğrenciye bu konuda doğru motivasyonun ve bilincin verilememesinin büyük payı var.

Türkiye’de dil eğitiminde belli bir sistem var mı?

Türkiye’de neredeyse her okul farklı sistemler uygulamaya çalışıyor. Bazı okullarda zorunlu ikinci yabancı diller var, ancak öğrenci bu dilleri ya sevmiyor ya da sevse dahi yeterli gelmediği için konuşamıyor. Bunun yanı sıra öğrencilere yabancı dilin bir dersten ziyade ‘edinilecek bir unsur’ olduğu bilincinin verilmesi gerekliliği. Bunun için yabancı dile maruz kalacak ortamlarının ve saatlerinin arttırılması önemli.

Dil öğrenmek bir yetenek işi midir?

Bisiklete binmeyi öğrenmek gibi dil de edinilecek bir beceridir. Beynimizdeki motor korteksin altındaki Broca bölgesinde kelimeler birikir. Hani meşhur cümle var ya ‘Anlıyorum ama konuşamıyorum’ orada biriktirirsiniz ama konuşamazsınız. Çünkü Wernicke bölgesine çıkaramazsınız. Bireysel olarak sol lob aktif ya da sağ lob aktif insanlarımız var. Dolayısıyla iki farklı lobda öğrenme tarzları da farklı. Beyindeki bu farklılıklar doğrultusunda dil analizi yaparak öğrenme farklılıkları ile bir dil edinim yaklaşımı çok önemli.

İngilizce küçük yaşta mı öğrenilir?

0-12 yaşta doğal edinim var. Çocuk bu yaşlarda dil edinirken görsel işitsel ve mekânsal zekâ kullanıyor. Duyduğu bir kelimeyi ya da okumaya başladıktan sonra okuduğu kelimeyi görselleştirmeyle vakit kaybetmeye ihtiyaç duymuyor. Direkt konuşuyor. Beyin, 12 yaştan sonra anadilden çeviri yapmaya başlıyor. Yetişkinlerde işte bu türden bir düşünme başladığı için, sanıyoruz ki hafızamız geriledi, bu yaştan sonra dil edinilmez. Oysaki yanılıyoruz. Sadece 12 yaştan sonra anadilden çeviri yapmaya başlıyor beyin, yani sadece yavaşlıyor.

AİLELER NE YAPMALI?

Yabancı dil edinimi bilincini erken yaşta başlatsınlar. Doğar doğmaz odasında yabancı dil duyması çok önemli. 0-6 yaş arası dil edinimin en önemli olduğu yaşlar. Aileler çocuklarının yabancı dil edinimleri konusunda bir hedef belirlemeli.

Sadece dilbilgisi odaklı ya da okuma odaklı bir hedef belirlemeleri yanlış olur.

Çocuklarına her gün en az 15 dakika boyunca yabancı dilde kitap okutsunlar, oldukça basit ama düzenli olarak çocuğa kitap okumak, çocuğun dil gelişimini, kitaplara ve okuryazarlığa olan ilgisini çok etkileyecek.

Evde sizi rol model edinmesi ve evin yabancı dil ile donanmış olması çok önemli.

Mesela elektronik bir oyuncağı varsa kullanım dilini yabancı bir dil olarak ayarlayabilirler ve tüm TV programlarını yabancı dilde izleyebilirler. Çocuklara ders mantığıyla yabancı dil öğretmek yerine hayatın bir parçası haline getirerek ya da oyun oynayarak dil öğretmek çok daha kolay ve keyifli. Mobil oyunların da dil öğretiminde faydası var.

Burada çocuğun yaşı ve mobil oyunların o yaş için uygun olması önemli. Güvenilir oyun arkadaşları ve denetimli bir ortamda oynanan oyunlar dil edinimi anlamında da çok yararlı olabilir.

Çocuğunuzun yabancı dil edinmesi için yapacağınız şeylerin sizinle olan ilişkisini ve iletişimini bozmamalı. O nedenle bunu bir eğlence ve doğal süreç olarak görüp baskıcı ve aceleci olunmamalı.