Arabası olan herkese iyi haber! 5 bin 100 lira cebinizde kalacak…

Lastik, araç kullanıcısını ve aracı hem yola hem de hayata bağlıyor. Güvenlik açısından çok önemli. 12 milyonu otomobil, 2.6 milyonu kamyon lastiği olmak üzere yılda kabaca 15 milyona yakın lastik değiştiriliyor. Değişim için bazı kriterler var. Kesik, çatlak, kabarıklık gibi gözle görülebilir hasarlar oluşmuşsa lastik değiştirilmeli. Otomobillerde minimum lastik diş derinliği 1.6 milimetreye ulaştıysa değişim zamanı gelmiş demektir

AĞIR VASITADA 4 MİLİMETRE

Ticari faaliyette kullanılan ve gece gündüz yollarda olan kamyon ve otobüslerde daha sık lastik değiştiriliyor. Bu araçlarda güvenli kullanım diş derinliği sınırı 4 milimetre. Lastik değiştirmenin maliyeti son dönemde kur ve hammadde fiyatlarının etkisiyle bir hayli yükseldi. Ortalama otomobil lastikleri 400-500 lira. Kamyon ve otobüs lastiklerinin yenisi marka, kullanım amacı ve ebatlarına göre 2.500-3.700 lira arasında değişiyor.

200 BİN KİLOMETREDE ESKİYOR

İstatistiklere göre; şehirlerarası çalışan bir kamyon yaklaşık 200 bin kilometrede ve 18 ayda bir lastik eskitiyor. Kamyonun kullanım amacına göre kamyonda 8 ila 12 lastik bulunuyor.

Otobüslerde ise lastik değişim periyodu ortalama 200-250 bin kilometre ve 6 ay. Lastik üreticileri ticari araçlarda lastik ömrünün 1 milyon kilometre olduğunu öne sürüyor. Fakat Türkiye’de kullanım koşulları nedeniyle 250 bin kilometrede bir değiştirmek gerekiyor.

800 LİRAYA YENİLENİYOR

Yeni lastiklerin maliyetli olduğunu söyledik. Bu maliyeti aşağı çekmenin yolu da kaplama lastik kullanımından geçiyor. Kamyon lastiğinde kaplama maliyeti 800 lira ile 1.300 lira arasında değişiyor. Lastik Kaplamacıları Derneği eski Başkanı Mahmut Ulak, lastiğin ömrü boyunca 2-3 kez kaplanabildiği söylüyor.

Buna göre; tek lastik fiyatına 3 kez lastik kaplatılabiliyor. Bir başka ifadeyle lastik değiştirmek için en az 7.500 lira ödemek yerine 2.400 lira ödeniyor. Yani lastik başına 5.100 lira avantaj sağlanıyor. Kamyonda 8 lastik varsa bu da lastiğin kullanım ömrü boyunca 40 bin 800 liranın cepte kalması demek.

CLINTON DÖNEMİNDE KAMUDA ZORUNLU OLDU

Kaplama lastik sunduğu fiyat avantajına rağmen ülkemizde yeterince yaygın değil. Mahmut Ulak’ın verdiği bilgiye göre; Avrupa’da kaplama oranları yüzde 60-70’lerdeyken bu oran ülkemizde yüzde 30’lar civarında.

Yurtdışında bunun yaygın olmasında kamunun teşviki de etkili. ABD’de, Bill Clinton başkanlığı döneminde tüm kamu kuruluşlarının kaplama lastik kullanması için genelge dahi yayınlanmış. Yani kaplamanın faydası çok, negatif bir yanı yok. Üstelik lastik üreticileri de kendi ürettikleri lastiklerin defalarca kaplanabileceğini söylüyor.

Hemen hemen tüm lastik markalarının kaplama sırt kauçuğu üretimi, kendi kaplama sistemleri ve bayileri var.

NASIL KARAR VERİLİYOR VE NASIL YAPILIYOR?

✘ Öncelikle lastiğin kaplanabilir olduğuna uzman kişilerin karar vermesi gerekiyor.

✘ Bir lastik kaplama uzmanı lastiği inceleyerek lastiğin kaplanabilir olduğuna karar verdikten sonra işlem başlıyor.

✘ Yaklaşık 10 değişik istasyonda kaplama prosesi devam ediyor.

✘ Son aşamada ana gövde (karkas) ile önceden vulkanize edilmiş sırt kauçuğu (lastiğin yere temas eden kısmı) arasına vulkanize olmamış kauçuk (cusiongum) uygulanarak özel fırınlarda (otoklav) 4-5 saat 110 derecede ve 6 bar basınç altında vulkanize ediliyor.

✘ Bu süre içinde kauçuk, karkas ve sırt kauçuğuna kimyasal olarak ‘moleküler bağ’ oluşturuyor. Yani basit bir yapıştırma değil, karkasın devamı gibi kaynamış oluyor. İyi bir kaplama işleminde isteseniz de sırt kauçuğunu karkastan ayıramazsınız.

✘ Birinci ömrünü tamamlamış her kamyon, otobüs lastiği potansiyel kaplama karkasıdır.

NE GİBİ FAYDALARI VAR?

✘ Kaplama, yeni lastiğin yaklaşık üçte biri kadar bir maliyeti olduğundan oldukça ekonomik.

✘ Ülke ekonomisine ciddi bir katkı sağlar. Yapılan hesaplamalara göre yılda 80 milyon litreye yakın ham petrol tutarında bir tasarruf sağlar. Sentetik kauçuk ham petrolden elde ediliyor.

✘ Bir kamyon lastiği üretmek için 160 litre ham petrol gerekirken, kaplama sırt kauçuğu için yaklaşık 40 litre ham petrol kullanılıyor.

✘ Lastik kaplama ekonomik kazancın yanında çevreci bir uygulama.

BU İŞLERİ KİMLERE YAPTIRMALI?

✘ 2008’de kanunlaşan ve kaplamacıların ‘ECE 109 R’ belgesine (Avrupa Kaplama Regülasyonu) sahip olmasını zorunlu kılan uygulamadan sonra merdivenaltı denilen kaplamacı sayısı oldukça azaldı.

✘ ‘ECE 109 R’ belgesine sahip kaplamacılarda güvenle kaplama yaptırmak mümkün.

✘ Türkiye’de yaklaşık 175 kaplama tesisi var ve büyük çoğunluğu ‘ECE 109 R’ belgesine sahip.

✘ Kaplama tesisleri 55 şehre dağılmış durumda.

✘ İstanbul, İzmir, Ankara ve Gaziantep gibi şehirlerde 10 veya üzeri kaplama tesisi mevcut.

LASTİK ÖMRÜ NASIL UZAR?

✘ Lastikler araç üreticisinin önerdiği model, tip ve ebatta olmalı.

✘ Düzenli olarak lastik basıncı ve diş derinliği kontrollerinin yanı sıra rot[1]balans ayarları da yaptırılmalı.

✘ Düşük hava ile kullanılan lastiklerin yuvarlanma direnci artar. Yakıt tüketimi de yaklaşık yüzde 4 civarında yükselir. Lastikler araç üreticisininönerdiği basınçta olmalı.

✘ Her ay mutlaka en az 1 kez lastik havası kontrol edilmeli.

✘ Mevsimine uygun lastik kullanımı da lastiğin ömrünü olumlu olarak etkiler.

✘ ‘7’ derecenin altındaki kış koşullarında kış lastiği kullanılmalı.