Giriş
3 ödeme bir de zam alacaklar! EYT ile ilgili merak edilenler
EYT düzenlemesi TBMM Genel Kurulu'ndan geçti. Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmesi beklenen EYT düzenlemesiyle ilgili pek çok konu merak ediliyor. Merak edilen detaylara Çalışma Hayatı Uzmanı Tarkan Zengin yanıt verdi. Emekli olacak yaklaşık 2,5 milyon kişi 3 ödemeyi aynı anda alacak ve milli gelir zammı maaşına yansıyacak. İşte EYT ile ilgili merak edilen detaylar...
Milyonlarca kişiyi kapsayan emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili kanun TBMM’den geçti. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayan veya borçlanma yoluyla sigorta başlangıç tarihini öne çekenler, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirerek emekli olabilecekler. SSK’da 5000 – 5975 arasındaki prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini; BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’nda ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlayanlar, kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren emeklilik başvurusu yapabilecekler. Bu koşulları henüz yerine getirmemiş EYT’liler ise tamamladıkları tarihten itibaren emekliliğe hak kazanacaklar.
ÇALIŞMA HAYATI UZMANI MERAK EDİLEN SORULARI YANITLADI
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Çalışma Hayatı Uzmanı Tarkan Zengin EYT süreci ile ilgili merak edilenleri ve bilinmeyenleri hakkında açıklamalarda bulundu. Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Bu çerçevede Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin açıklamalarda bulundu. Zengin, müracaatlar için kanunun Resmi Gazete'de yayımlanması gerektiğini vurguladı.
"08 KODUYLA İŞTEN ÇIKIŞ GEREKİYOR"
EYT süreciyle ilgili açıklamalarda bulunan Zengin; memurlar, işçiler ve esnaf-zanaatkarlar olarak toplamda 3 statü olduğunu belirtti. Zengin, başvuru müracaatları hakkında ise şu ifadeleri kullandı:
"Kanun çerçevesinde aktif çalışan işçiler SGK'dan 'emekli olabilir' yazısını alıp iş yerlerine verecekler. Bağ-Kur'lular ise Resmi Gazete'de yayımlandığı gün müracaat edebilirler. Emekli Sandığı mensupları ise iş yerlerine müracaat edecekler, kurumlarına emekli talep formunu dolduracaklar, onunla birlikte emeklilik işlemleri başlayacak. Burada birkaç ayrıntı söz konusu; aktif olarak işçi konumunda çalışanlar ‘emekli olabilir' yazısını alıp işverene verdikten sonra, işverenlerin 08 koduyla yaşlılık aylığı bağlaması nedeniyle işten çıkışlarını yapması gerekiyor. Aktif olarak çalışan işçiler için, işverenler bu çıkışı yapmadan Sosyal Güvenlik Kurumu emekli aylıklarını bağlatma işlemlerini yapamıyorlar. Aktif çalışan işçilerin emekli olabilir yazını alıp işverene emekli olmak nedeniyle işten ayrıldıklarını bildirdikten sonra işverenlerin vakit kaybetmeden '08 koduyla emeklilik nedeniyle' işten çıkışlarını yapması gerekiyor."
ÇALIŞMALARLARIN 'EMEKLİ OLMAYA HAKKI VARDIR' YAZISI ALMASINA GEREK YOK
Prim gününü ve sigortalılık sürelerini doldurmuş, işlerinden ayrılmış ve emeklilik için yaş şartını doldurmayı bekleyen vatandaşlar hakkında da konuşan Zengin, "Bu kişiler şu anda EYT kapsamındaysa yani 8 Eylül 1999 yılından önce işe girmişler ise yaş şartı kaldırıldığı için bu emeklilik başvurusunda bulunabilirler. Dolayısıyla aktif olarak çalışmayan ve EYT kapsamında olan işçilerin doğrudan müracaat hakları var. Bu kişilerin 'emekli olmaya hakkı vardır' yazısı almasına gerek yok" ifadelerini kullandı.
"AKTİF MEMURLARIN EMEKLİLİK TALEP FORMLARI VERMELERİ YETERLİ"
Zengin, 4/C'ye tabi olan memurların emeklilik süreci hakkında kurumlara emekli talep formlarını vermeleri gerektiğini hatırlatarak, "Memurların kurumlarında atamaya yetkili olan amirleri tarafından emeklilik işlemleri başlatılacak ve daha sonra o kurumda HİTAP dediğimiz Hizmet Takip Programı yetkilisi, amirin onayı ile birlikte emekli işlemleri için müracaatı başlatacak. Dolayısıyla Emekli Sandığı çalışanları yani memur olanlar aktif çalışıyorlarsa kurumlarına emekli talep formlarını vermeleri yeterli olacak" diye konuştu.
DAHA ÖNCE MEMUR OLARAK ÇALIŞANLAR DİKKAT
Daha önce memur olan fakat işlerinden ayrılıp SSK veya Bağ-Kur kapsamında çalışmaya başlayan EYT'lilerin emeklilik sürecine de değine Zengin, "Kamuoyunda çok bilinmeyen bir konu da önceden memur olan ve emekli olmadığı halde işinden ayrılan ve SSK veya Bağ-Kur kapsamında çalışanların emeklilik süreci. Bu vatandaşalar doğrudan e-Devlet üzerinden 4/C'li aylık bağlatma bağlantısından müracaat edebilecekler. Yani aktif çalışmayan örneğin 15-20 yıl çalışmış fakat memurluktan emekli olmadan ayrılmış kişiler EYT kapsamında emeklilik şartlarını karşılıyorlarsa e-Devlet üzerinden 4/C yani memurluk aylığı üzerinden müracaat edebilecek" açıklamasında bulundu.
AYLIKLAR 1 NİSAN İTİBARIYLA İŞLEMEYE BAŞLAYACAK
EYT düzenlemesini içeren yasa çerçevesinde ilk maaşın Nisan ayında yatacağını da dile getiren Zengin, şu ifadeleri kullandı:
"Emekli aylığı, daha doğrusu hukuki tabiriyle yaşlılık aylığı bağlatma mevzuatında, müracaatın yapıldığı ayı izleyen ayında maaş bağlanır diyor. Mart ayındayız, dolayısıyla Resmi Gazete'de birkaç gün içerisinde diyelim ki yayınlandı. Kişiler artık aylık bağlatma başvurularını yapmaya başladılar. İzleyen ay Nisan ayı olduğu için 1 Nisan itibarıyla kişiler emekli aylıkları işlemeye başlayacak" şeklinde konuştu.
"AYLIK BAĞLATMADA BİR TAKIM GECİKMELER OLABİLİR"
Statülere göre emekli maaşlarının tarihlerini de veren Zengin, "Memur emeklileri her ayın 1'nde alıyorlar. SSK'lılar ve Bağ-Kur'lular tahsis numarasının son rakamına göre belirlenen günlerde emekli maaşlarını alıyorlar. Dolayısıyla Nisan ayında aylıklar bağlanacak. Çok geniş bir kesimi ilgilendiriyor. Çünkü Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) her ay ortalama 35-40 bin kişiyi emekli ediyor. Yani, 2 milyon 250 bin kişiden bahsediyoruz. Mevcut durumun 50 kattan daha fazlası emekli aylığı bağlatma başvurusu yapacak. Dolayısıyla, muhtemel kısmi birtakım gecikmeler olabilir" değerlendirmesinde bulundu.
EYT'LİLER BAYRAM İKRAMİYESİ VE PROMOSYON DA ALACAKLAR
Zengin, EYT kapsamındaki vatandaşların Nisan ayında sadece maaşlarını almayacaklarını belirterek, "Günlük farklardan kaynaklanan maaş farklarını alacaklar. Bayram ikramiyesini alacaklar. Muhtemeldir ki banka promosyonlarını da Nisan ayında alacaklar" ifadelerine yer verdi.
RESMİ GAZETE BEKLENİYOR
Müracaatlar için vatandaşların Resmi Gazete'de kanunun yayımlanmasını beklemelerini de söyleyen Zengin, şöyle devam etti:
"Şu anda müracaat etseler de başvurulara olumsuz cevap verilecek. Dolayısıyla hem SGK bu anlamda meşgul edilmiş olacak hem de kişiler şaşırabilirler. Vatandaşlarımız öncelikli olarak Resmi Gazete sürecini bekleyecekler. Daha sonra, müracaatlarını e-Devlet üzerinden yapmaları vatandaşlarımız için daha kolay bir yöntem. Aylık bağlatma müracaatlarını yaptıktan sonra, vatandaşlarımız başka bir işleme gerek yok. Çünkü, bazen bazı durumlar olabiliyor. Kişi aylık bağlatma talebinde bulunuyor. SGK bu talebi işleme alıyor. Ama vatandaş tekrar girişi yaptığında başvuruyu göremeyince panikleyip yeniden müracaatta bulunabiliyor. Belirtiğim gibi bunlara gerek yok. ‘Başvurunuz tamamlanmıştır' yazısını gördükten sonra, vatandaşların işlemlerinin başladığını bilmeleri yeterli olacaktır."
Öte yandan Zengin, EYT düzenlemesini içeren yasanın 1 hafta içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanmasının beklendiğini sözlerine ekledi.
EYT'LİNİN EMEKLİ AYLIĞINA MİLLİ GELİR ZAMMI DA GELECEK
Öte yandan EYT düzenlemesiyle emekli olacakların maaşına büyüme zammı da yapılacak. Milyonlarca EYT'linin maaşı, 2022 yılındaki ekonomik büyümeden kaynaklı artış eklenerek belirlenecek. Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye ekonomisinin 2022 yılında yüzde 5,6 oranında büyüdüğünü açıkladı.
YÜZDE 1,68'LİK ARTIŞ
Yürürlükteki uygulamaya göre, 2022 yılı büyüme oranı bu yıl ocak ayından sonra emekli olanların maaşlarına artış olarak yansıyacak. Ocak ayından sonra emekli olanların maaşı, büyüme oranının yüzde 30’una denk gelen yüzde 1,68 oranında artacak.
MAAŞ HESABI NASIL?
Emekli maaşları, sigortalının çalışma yaşamı süresince SGK’ya bildirilen prime esas kazançlarının güncel tutarıyla belirleniyor. Bu kazançlar, yıllık TÜFE artışının tamamı ve yıllık büyümenin yüzde 30’u esas alınarak güncelleniyor.
EYT kapsamında emekli olacak vatandaşlar, SGK'nın emekli maaşı hesaplama uygulamasında şu anda gördükleri maaş tutarının üstüne yüzde 1,68 zam alacak.
Mevcut görüntülenen maaşlar, yüzde 1,68 zamlı hesaplanan tutar üzerinden bağlanacak.
EYT yasasından ayrı olarak emeklilik dilekçesini 1 Ocak’tan sonra verenlerin maaşında da bu oranda artış olacak.