Giriş
Antioksidan ve ağrı kesici deposu! Sadece 15 gün ömrü var
Dünyada endüstriyel alanda üretimi ve ticareti yapılan, ağrı kesici özelliğinin yanı sıra doğal antioksidan etkiye sahip bileşikler içermesiyle de bilinen Yozgat’ta doğada kendiliğinden yetişen Cehrilik lalesi çiçek açtı.
Yozgat’ın Cehrilik yöresine özgü laleler çiçek açtı. Kentin 8 kilometre kuzeyinde bulunan ve yetiştiği bölgenin adını alan Cehrilik lalesi, havaların ısınmasıyla bölgeyi renklendirdi. Yozgat’ta mayıs ayının ortalarında çiçek açan ve ömrü sadece 15 gün olan Cehrilik lalesinin oluşturduğu manzarayı görmek isteyen vatandaşlar bölgeye geliyor. Özellikle fotoğraf sanatçıları ve gazeteciler, oluşan güzel manzarayı fotoğraflamaya çalışıyor.
Öte yandan, doğal antioksidan etkiye sahip bitkinin genetiğinin korunması için de kentte bilimsel çalışma başlatılacak. Şakayık ailesinin bir üyesi olan ve endüstriyel alanda ticareti yapılan yöreye özgü Cehrilik lalesinin korunması ve gelecekte ne gaye ile kullanılacağının belirlenmesi adına Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tuğrul Yakupoğlu ve öğretim üyeleri Cehrilik bölgesinde incelemelerde bulundu.
Yörede kendiliğinden yetişen Cehrilik lalesinin korumaya alınması ve türünün devamı için bilimsel çalışmalara başlayacaklarını söyleyen Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tuğrul Yakupoğlu, “Cehrilik lalesi araştırmalarımız neticesinde anladık ki gerçekten korunması gereken önemli bir bitki. Ayrıca bu bitki yine Süs Bitkileri Ana Bilim Dalındaki öğretim elemanımızın çalışma alanına giriyor. Fakülte olarak planlamamız dahilinde bu bitkinin korunması, bu bitkinin üzerinde yapılacak bilimsel çalışmaları ve özellikle halkta farkındalık noktasındaki yayın faaliyetlerini almış bulunuyoruz” dedi.
"NADİR BİR TÜR"
Şakayıkgiller ailesinin bir üyesi olan Cehrilik lalesinin nadir türlerden birisi olduğunu belirten Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Tuğba Kılıç, “Dünyada üretim ve ticareti yapılan en önemli çiçekli bitkilerden bir tanesi ve ülkemiz şakayık türleri bakımından gen merkezi konumunda bulunmaktadır. Dolayısıyla ciddi bir genetik kaynağına sahibiz. Yozgat bölgesinde gördüğümüz ve halk tarafından Cehrilik lalesi olarak adlandırılantürümüz de yine bizim için önemli nadir türler arasında yer alan bir bitki ve korunma ihtiyacı bulunan bir tür. Şu anda Türkiye'de özellikle birçok bölgede yayılış gösteren şakayık türlerine baktığımız zaman yaygın olarak görülen bir tür olduğunu görüyoruz. Bu bölgeye lokalize olmuş olması nedeniyle, bu bölgenin iklim şartlarına adapte olmuş olması nedeniyle nadir bir tür olduğunu tekrar dile getirmekte fayda var” dedi.
"GENETİĞİ KORUNMALI"
Doğal antioksidan etkiye sahip bileşikler içermesi sebebiyle Cehrilik lalesinin genetiğinin korunması gerektiğini ifade eden Kılıç, “Yalova'da hocalarımız tarafından yapılan araştırmalarda Yozgat ilinde bu yayılış gösteren türümüzün antioksidan özelliği bakımından tüm şakayıklar arasında ilk beşte yer aldığı belirlenmiştir. Dolayısıyla çok daha ayrı bir önem taşımaktadır. Gelecek nesillere bitkinin aktarımını sağlamak için aynı zamanda gelecekte hangi amaca yönelik olarak kullanılacağının belirlenmesine yönelik çalışmalar ve ekonomik öneminin ortaya konulmasına yönelik çalışmaların yürütülebilmesi amacıyla mutlaka bu genetik kaynağın korunması gerekmektedir” şeklinde konuştu.
"ÖMRÜ SADECE 15 GÜN"
Kılıç, "Yozgat’ta mayıs ve haziran ayları arasında yılda sadece bir kez çiçek açmakta ve çiçeklenme süresi de ortalama 15 gün sürmektedir. Bu dönemde yöre halkı özellikle bitkiyi daha rahat tanıdıkları için söküm işlemleri de çok daha yoğun olarak gerçekleştiriliyor. Dolayısıyla bitkinin sökümünü engellemek için caydırıcı cezaların yanında mutlaka halka da bu bitkinin önemini aktarmak, değerini anlatmak ve gelecekte kullanım yollarını benimseterek açıklayabilmek ve koruma altına almak çok daha etkili bir yol olarak görünüyor. Bu noktada da Ziraat Fakültesi olarak elimizden gelen her türlü desteği ve yolu izleyeceğiz” diye konuştu.
"AĞRI KESİCİ ÖZELLİĞİ VAR"
Bitkinin endüstriyel alanda kullanımının yaygın olduğunu vurgulayan Kılıç şunları söyledi:
“Şakayık aslında çok eski yıllardan beri kullanılabilen bir bitki. Bu arada gıda olarak da kullanılıyor. Kurutulmuş ya da taze olarak doğal bir şekilde kullanılabiliyor. Koku kaynağı olması nedeniyle parfümlerde, sabunlarda, deodorantlarda çok yaygın olarak ve kolonya yapımında kullanılıyor. Aynı zamanda tohumları kolye yapımında kullanılıyor. Aslında çok yaygın bir kullanım alanı var. Aynı zamanda tıbbi bir bitki olması nedeniyle antioksidan özellikleri yanında antienflamatuar olmasının yanında ağrı kesicisi özelliğiyle de çok yaygın olarak kullanılıyor.”
Şifa arayanlar, bu bitkiyi çiğneyerek veya kurutup çayını yaparak tüketiyor.