Giriş
Asgari ücretlinin bir ödemesi daha zamlandı! Cebe fazladan 34 bin lira girecek
Asgari ücrete yapılan ara zamla birlikte, maaşı 8 bin 506 lira ile 11 bin 402 lira arasında olanların 1 Temmuz itibarıyla hesaplanacak kıdem tazminatı artacak. 10 yıldır aynı işyerinde çalışan ve asgari ücret alırken emekli olanların cebine 34 bin lira fazla para girecek.
30 GÜNLÜK BRÜT ÜCRET
Asgari ücrete 1 Temmuz 2023 itibarıyla yüzde 34 oranında zam yapıldı. Böylece halen 8 bin 506 lira olan net asgari ücret 11 bin 402 lira olarak uygulanacak. Yine 10 bin 8 lira olan brüt asgari ücret de 13 bin 414 liraya çıkacak.
Asgari ücretteki bu artış aynı zamanda en düşük (taban) kıdem tazminatını da belirliyor. Kıdem tazminatı, son işyerinde çalışılan her tam yıl için 30 günlük son brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Asgari ücretlinin yani en düşük maaşlı işçinin kıdemi, 1 Temmuz’dan itibaren 13 bin 414 liralık brüte göre hesaplanacak.
HER YIL İÇİN 3 BİN 380 LİRA FARK
Kıdem tazminatındaki hesap değişimi yani artışı özellikle EYT düzenlemesinden sonra emekli olacakları yakından ilgilendiriyor. Çünkü yasalara göre emeklilik hakkı elde edenler kıdem tazminatını alıp işten ayrılabiliyor. Askerlik ve evlilik nedeniyle işten ayrılanlar da kıdemlerini alabiliyor.
Asgari ücretli bir çalışanın yeni dönemde alacağı kıdem tazminatı 3 bin 380 lira daha fazla olacak. 10 yıl çalışan bir işçi bu durumda 99 bin 374 lira tazminat yerine 133 bin 194 lira tazminat alacak. 20 yıl aynı işyerinde çalışana ise 66 bin 650 lira daha fazla maaş yatacak.
GÜNCELLEME PERİYODU
Kıdem tazminatının 1 yıl için en yüksek tutarını ifade eden tavan ise memur maaş katsayısına göre belirleniyor. Diğer bir deyişle memur maaşındaki artışa endeksli bir kıdem tavanı var ve ocak-temmuz olmak üzere 6 ayda bir güncelleniyor. Şu anda 20 bin lira olan bu tavan tutar 1 Temmuz itibarıyla memur maaşlarına yapılan zamma göre yüzde 20-30 arasında artacak. Yani 25-26 bin liralara çıkacak.
- Kıdem hesabı brüt maaşa göre yapılmıştır.
- 10.008 TL 1 Ocak-1 Temmuz arasında geçerli geçerli olacak asgari ücretin brütüdür. 1 Temmuz itibarıyla brüt asgari ücret 13 bin 414 lira olacak.
- Kıdem tazminatından sadece Damga Vergisi (binde 7.59) kesiliyor. Hesabımız vergisi düşülmüş ‘NET’ tutarlardan oluşuyor.
İHBARIN TABANI DA YÜKSELDİ
ÇALIŞMA SÜRESINE GÖRE
Kanuna göre; işveren, işten çıkarmadan önce bunu işçisine bildirmek zorunda. İşçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta (56 gün) önce haber vermek zorunda. Buna ‘ihbar süresi’ deniyor. Haber vermeden işten atanlar, kıdemin yanında ihbar tazminatını da öder. 10 gün çalışan bir işçi de ihbar tazminatına hak kazanır.
İKI VERGİ KESİLİYOR
İhbar tazminatının hesabında brüt ücret dikkate alınır. Ama bunda ‘tavan sınırı’ yok. Ancak, taban asgari ücrete göre değişiyor. Asgari ücrete zam geldikçe ihbar tutarı da yükseliyor. İhbardan Damga Vergisi’nin yanında Gelir Vergisi de alınıyor. 1 yıl çalışması bulunan asgari ücretli 1 Temmuz itibarıyla işten ayrılmışsa net ödenecek ihbar tazminatı 7 bin 868 lira tutuyordu. 1 Temmuz itibarıyla bu tutar da 10 bin 546 liraya yükselmiş olacak.
İŞTE ARTAN DİĞER ÖDEMELER
Asgari ücrete yapılan yüzde 34’lük zamla birlikte 1 Temmuz itibarıyla 65 yaş aylığı, işsizlik maaşı, GSS primi, gelir şartı, Bağkur primi gibi birçok konuda değişikliğe gidilecek. İşte kalem kalem hesaplar...
1-65 YAŞ AYLIĞI
65 yaş aylığı bağlanabilmesi için 65 yaş üstü kişinin ve varsa eşinin gelirine bakılıyor. Gelirin net asgari ücretin üçte birinden düşük olması gerekiyor. Bu tutar şu anda 2 bin 835 lira. Asgari ücret 11 bin 402 lira olduğundan 3 bin 800 lira seviyesine çıkacak. Böylece gelir nedeniyle aylık almak kolaylaşacak. 800 binden fazla vatandaş bu haktan yararlanıyor. 65 yaş maaşındaki artışı ise memur maaş zammı belirleyecek. Orada da yüzde 20-30 civarı zam beklentisi var. Mevcut 65 yaş aylığı 1.997 lira.
2-İŞSİZE DAHA ÇOK DESTEK
Asgari ücret işsizleri de ilgilendiriyor. Yasaya göre; işsizlik maaşının en düşük miktarı brüt asgari ücretin (13 bin 414 liraya çıktı) yüzde 40’ı, en yükseği ise yüzde 80’i kadar. Buna göre, en düşük işsizlik maaşı 5 bin 365 lira en yüksek işsizlik maaşı 10 bin 731 lira olacak.
3-GSS PRİMİ VE BEDAVA SAĞLIK
Yaşadığı hane içerisindeki kişi başına düşen gelir brüt asgari ücretin üçte birinden düşük olan kişilerin Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri devlet tarafından ödeniyor. Şu anda bu sınır 3 bin 336 lira. 1 Temmuz’da bu tutar 4 bin 471 lira olacak. Yani hanedeki kişi başına geliri bu sınırın altında olan yeni mezun öğrenciler ve işsizler bedava GSS’li olup sağlık için para ödemeyecek. Bu sınırın üzerinde geliri olanlar da aylık prim ödeyecek. GSS primi aylık 302 liraydı, bu rakam da temmuzda 402 liraya çıkacak.
4-BAĞKUR PRİMİ NE KADAR OLDU?
Serbest meslek erbabı, şirket ortakları, avukat, muhtar, esnaf Bağkur primi ödüyor. Asgari ücretteki artış Bağkur primlerini de artırıyor. Aylık prim son ücrete göre 4 bin 452 liradan 4 bin 624 liraya çıkacak. Primi düzenli ödeyen yüzde 5 daha az ödeyecek.
5-DOĞUM VE ASKERLİK BORÇLANMASI
Doğum ve askerlik borçlanması günlük brüt asgari ücretin yüzde 32’sinden az, bu tutarın 7.5 katından fazla ise yapılamıyor. 2023’ün ilk yarısında bu rakam en düşük 106.75 lira, en yüksek 800.62 lira olarak uygulanıyordu. Yeni zamla birlikte bu rakam en düşük 143 lira, en yüksek 1.070 lira oldu.
6-STAJYER MAAŞI
Staj yapanlar net asgari ücretin yüzde 30’undan az olmamak üzere ücret alıyor. Böylece stajyer ücretleri yeni zamla birlikte 2 bin 552 liradan 3 bin 420 liraya çıktı.
7-KIDEM TAZMİNATI
Kıdem tazminatının taban tutarını brüt asgari ücret belirliyor. 1 Temmuz itibarıyla en düşük kıdem tazminatı tutarı net 13 bin 312 lira olacak.