Giriş
Aşırı su tüketimi zehirleyebiliyor! İşte su zehirlenmesi belirtileri...
Su zehirlenmesi, aşırı su tüketimi sonucu beynin işlevinin bozulması anlamına geliyor. Tıpta hiponatremi olarak geçiyor. İnsan organizmasının yüzde 50’den fazlasını oluşturan su hayatta kalmamızın en temel gereksinimi. Yetersiz su tüketiminin insan sağlığı için oluşturduğu riskleri neredeyse herkes biliyor. Ancak tam tersi durumdan neredeyse hiçkimse haberdar değil. Sıcakların baş göstermesiyle “günde en az 3-5 litre su tüketin” uyarıları daha sık karşımıza çıkmaya başladı. Fakat vücudun ihtiyacı olan suyun aşırı tüketimi de insan sağlığı açısından sakıncaları beraberinde getiriyor. Ancak burada sadece suyun ne kadar içildiği değil, ne kadar süre içinde tüketildiği de etkili.
Vücudumuzdaki tüm hücre ve organların düzgün çalışması için yeterli miktarda suya ihtiyacı bulunuyor. Ter, idrar ve nefes yoluyla kaybedilen suyun yerine koyulması gerekiyor. Yeterli miktarda su tüketilmemesi yorgunluk, baş dönmesi ve kas kramplarına sebep oluyor. Ancak bunun yanında aşırı su tüketimi sonucu su zehirlenmesi denilen ciddi bir durum da meydana gelebiliyor. Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Özdoğan su zehirlenmesini şu şekilde tanımlıyor:
"Su zehirlenmesi, aşırı su tüketimi sonucu beynin işlevinin bozulmasıdır. Aşırı su tüketimi sonucu kanda su miktarı artar, artan su miktarı başta sodyum olmak üzere elektrolitlerin kandaki yoğunluğunun azalmasına neden olmaktadır. Kandaki sodyum seviyeleri 135 mm/L’nin altına düştüğünde bu durum hiponatremi (düşük kan sodyum düzeyi) olarak adlandırılmaktadır ve 130 mm/L’nin altında bulantı, halsizlik, baş ağrısı, tansiyon düzensizliği gibi hiponatremi belirtileri görülmeye başlanır. Sodyum, hücre içi ve dışı sıvı dengesini sağlayan en önemli elektrolittir. Kanda sodyum yoğunluğunun düşmesi sonucu hücrenin içine doğru sıvı geçişi olur ve hücre şişer. Bu durum beyin hücrelerinde gerçekleştiğinde potansiyel olarak hayati tehlike oluşturan etkilere neden olabilmektedir."
SU ZEHİRLENMESİ NASIL ANLAŞILIR?
Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Özdoğan, su zehirlenmesi sonucu beyin hücreleri şiştiğinde kafa içi basıncının artacağını söylüyor. Kafa içi basınç artışı baş ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi bazı belirtilerle kendisini gösteriyor. Şiddetli vakalarda ise artan kan basıncı, sersemlik, çift görme, uyuşukluk, nefes almada zorluk çekme, kas güçsüzlüğü ve kramp, duyuları algılamada zorluk gibi daha ciddi belirtiler görülebiliyor. Ayrıca beyinde aşırı sıvı birikmesine (ödem) bağlı olarak beyin sapı etkilenebiliyor ve merkezi sinir sistemi işlev bozukluğu görülebiliyor.
ÖLÜME BİLE YOL AÇABİLİYOR!
Tüm bunların sonucunda su zehirlenmesi, nöbet, beyin hasarı, koma ve hatta ölüme neden olabiliyor.
SUYUN NE KADARI FAZLA?
Aşırı su tüketimi sonucu su zehirlenmesi, böbreklerin idrar yoluyla atabileceğinden daha fazla su içildiğinde meydana geliyor. Ancak tek önemli faktör suyun miktarı değil; bu suyun ne kadar sürede içildiği de önemli. Yani aslında kısa sürede çok fazla su tüketimi asıl risk faktörü. Böbrekler günde en fazla 20 litre suyu idrarla atabiliyor. Yani böbekler bir saatte ortalama 0,8-1,0 litreden fazla suyu idrarla atamıyor. Hiponatremi belirtileri kısa sürede 3-4 litre su tüketimi sonucu görülüyor.
Vücuda ihtiyaç duyduğundan çok daha fazla su girdiğinde ‘su toksikasyonu’ adı verilen bir durum ortaya çıkıyor. Su fazlalığı nedeniyle kanın içindeki bazı elementler ve minerallerin oranı çok azalıyor. Bu da önemli sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Bir diğer yandan şeker hastaları ve kalp hasarının tüketmesi gereken su oranı ile romatizma hastalarının su tüketiminin aynı olamayacağı belirtiliyor. Bu anlamda en doğru su tüketim oranının kişiye özgü olarak saptanması gerekiyor; kişinin hormonları, enzimleri, fizyolojik mizacı, karakteri, yaşam biçimi gibi unsurlar kişinin ne kadar su tüketmesi gerektiğini belirleyen faktörler arasında bulunuyor.
VÜCUDUN GERÇEKTE NE KADAR SUYA İHTİYACI VAR?
Bazı insanlar halen günde 8 su bardağı kuralına uyuyor. Bu kural çoğunlukla keyfi olup kesin bir araştırmaya dayalı değil. Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Özdoğan, "Bir günde tüketilmesi gereken su miktarının kişiden kişiye değiştiğini, bu nedenle kesin bir miktar söylemenin çok güç olduğunu belirtiyor. Çünkü kişinin ne kadar suya ihtiyacı olduğunu belirlemek için vücut ağırlığının, fiziksel aktivite seviyesinin ve iklim gibi parametrelerin göz önünde bulundurulması gerekiyor. Ancak net bir miktar belirlemek gerekirse, bilimsel kılavuzlarda erkekler için günlük yeterli su tüketiminin 3.7 litre, kadınlar için ise 2.7 litre olarak sınırlanması gerektiği belirtiliyor. Ancak şunu unutmamak gerekiyor: Belirtilen bu oranlar günlük alınan toplam sıvı miktarını, yani içecekler ve gıdalardaki suyu da içeriyor.