Giriş
Çalışmadan emekli olabilirsiniz! Ev kadınları, sigortalı çalışmayanlar dikkat...
Çoğu kişinin hedefi emeklilik için gerekli koşulları tamamlayıp maaş bağlatabilmek. Ancak bunun temel şartı yeterli prim gün sayısına ulaşmak. Peki çeşitli nedenlerle çalışmayan veya çalışmak istemeyenler primini nasıl tamamlayacak? İşte tüm merak edilenler...
Belli bir yaştan sonra yeterli para olsun olmasın sabit gelir garantisinin olması hedeflenir. Bunun da yolu emeklilikten geçiyor. Ancak bazen iş ortamındaki zorluklar, yöneticilerin olumsuz tutumları, çalışma arkadaşlarıyla yaşanan sorunlar gibi sebeplerle sigortalılar çalışma yaşamından kopabiliyor. İş arayan iş bulamıyor. Diğer yandan ev kadınları hiç çalışmıyor ve prim ödemiyor. İşte bu durumdakiler için sosyal güvenlik düzenlemesi önemli fırsatlar sunuyor: İsteğe bağlı sigorta.
Kimler yararlanır?
Herhangi bir sosyal güvenlik sistemine tabi olmadan çalışanlar, herhangi bir işte çalışmayanlar, sigortalı olarak çalışmakla birlikte bir ay içinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar isteğe bağlı sigortalı olabilir. Geçmişte belirli bir dönem çalışmış ve bundan dolayı da prim ödemiş ama ödediği primler emekliliğine yetmeyenler de dışarıdan prim ödeyerek emekli olabilir. Yine emekli veya malullük aylığı almayan kişiler isteğe bağlı sigortalı olabilir.
İşe gitme şartı yok
İsteğe bağlı sigortalılar kendi primlerini kendileri öderler ve bu şekilde emekli olabilirler. Dolayısıyla isteğe bağlı sigortalının emekli olması için işe gitmesi gerekmez. İsteyen daha yüksek prim ödeyip, emeklilikte alacağı maaşı da artırabilir. İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için gerekli bir diğer şart da 18 yaşını doldurmuş olmak.
Sağlık hakkı da sağlanıyor
Geçmişte isteğe bağlı sigortalı olup da bir nedenden dolayı primlerini yatırmayanlar ya da sigortalılığını iptal ettirenler; SGK’ya dilekçe ile başvurmaları halinde sigortalılığı yeniden başlatabilir. İsteğe bağlı sigortalı olmanın bir avantajı da Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamına girilmesi. Sigortalı olunduğunda otomatik şekilde Genel Sağlık Sigortalı da olunuyor ve devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanılıyor. Aynı haktan sigortalı olanların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de yararlanıyor. Tek bir şart aranıyor; o da geçmişte sigorta prim borcu olmaması.
Bu yıl ne kadar?
Peki, isteğe bağlı sigortada ne kadar prim ödeyeceksiniz? En düşük prim bu yıl için aylık 1.601 lira. İsteğe bağlı sigortalılıkta en az ödenecek prim, brüt asgari ücretin yüzde 32’si kadar. 2022’de brüt asgari ücret 5 bin 4 lira olduğuna göre bunun yüzde 32’si 1.601 lira ediyor. Üst limit ise brüt asgari ücretin 7.5 katının yüzde 32’si. Bu da 12 bin lira anlamına geliyor. Ne kadar ödeyeceğinizi siz belirliyorsunuz. Yüksek öderseniz emekliliğinizde alacağınız emekli aylığı yüksek olur, düşük yatırırsanız daha düşük emekli maaşı alırsınız.
Dul ve yetim de yararlanır
İsteğe bağlı sigorta sahibi vefat ederse isteğe bağlı sigorta sahibinin eşi, çocuğu, anne ve babası gibi hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır.
Prim şartı kaç gün?
İsteğe bağlı sigorta ödeyen bir kişi, aşağıdaki şartları karşıladığında emekli olabilir:
- İlk sigorta giriş tarihi 8 Eylül 1999 ve öncesi olan kişiler, 10 yıllık sigorta süresi ve 3600 gün prim ödeyerek.
- İlk sigorta giriş tarihi 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında olan kişiler, yaş haddinden emeklilik için 25 yıllık sigortalılık süresi, 60 yaş ve 4500 gün prim ödemesi yaparak.
- İlk sigorta giriş tarihleri 1 Mayıs 2008 ve sonrası olan kişiler, yaş haddinden emeklilik için 63 yaş ve 5400 gün prim ödemesi yaparak.
- İsteğe bağlı normal emeklilik için 9000 gün prim ödemesi yaparak.
Başvuru nereye ve nasıl yapılır?
1 Ekim 2008 sonrasında isteğe bağlı sigortalı olan kişiler, 4B yani eski adıyla Bağkur statüsünde değerlendiriliyor. İlk kez isteğe bağlı sigorta yaptırmak için ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine veya sosyal güvenlik merkezlerine, ‘isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi’ ile başvurmak gerekiyor. Başvuru, SGK’nın kaydına girdikten sonra artık sigortalı oluyorsunuz. Bundan sonra yapılması gereken, her ay düzenli olarak sigorta primlerini ödemek.