EYT'de 1 Nisan detayı: Hesaplama yapılacak! Kıdem tazminatı ve promosyon...

EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar emekli olabilecek. Emekli olabilmek için işe başlama tarihine göre 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında değişen prim günü şartını da tamamlamak gerekiyor. Meclis Genel Kurulu’nda EYT’li için gereken primin 5 bin günle sınırlandırılmasına ilişkin önerge reddedildi. 2 milyon 250 bin kişinin yararlanması bekleniyor. Sayıları 4 milyona ulaşan diğer emekli adayları ise işe giriş tarihine göre yaş dışında prim gün ve sigortalılık süresini tamamladıkları tarihte Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvuru yapabilecek. 3-EYT DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSIYOR? Yasa bu haliyle yürürlüğe girerse 8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayanlar ile 9 Eylül 1999’da ve sonrasında çalışmaya başlamalarına rağmen askerlik ve doğum borçlanmalarıyla sigortalılık başlangıç tarihini 9 Eylül 1999 öncesine çekenler emekliliğe hak kazanacak. Yasa teklifi Genel Kurul’da görüşülürken, 17 Ağustos 1999 depremi nedeniyle o dönemde işe girişleri geç bildirilen ve sigorta başlangıcı gecikenlerin mağdur olmaması için EYT düzenlemesinin ‘31 Aralık 1999’dan önceki’ dönemi kapsaması için milletvekillerinin gündeme getirdiği önerge, AK Parti ve MHP oylarıyla reddedildi. Meclis’ten geçen yasa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın onayına sunulacak. Yasa, onaylanıp Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girecek. Bir düzenleme ihtiyacı oluşmazsa yasanın kısa sürede Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yasa yürürlüğe girmeden SGK’ya başvuru yapmayın. Çünkü yasa yürürlüğe girmeden başvuru yapanların işlemleri geçerli sayılmaz. 5-EYT BAŞVURUSU NASIL YAPILACAK?EYT yasasının Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte başvuru süreci başlayacak. Yasa yayımlandıktan sonra emekli adayı, Sosyal Güvenlik Kurumları’nın ilgili şubelerinden ‘emekli olabilir’ yazısını alacaklar. Bu yazıyla birlikte işverenlerine emeklilik dilekçesi verecekler. İşverenlerin vakit kaybetmeden aylık talebinde bulunabilmeleri için çalışanların işten çıkışlarını yapmaları gerekecek. İşverenler çıkışlarını bildirdikten sonra çalışanlar SGK’ya başvuru sürecini başlatacak. Başvuru sürecinde iki seçenek olacak. 1-SGK hizmet birimleri. 2- e-Devlet (internet). İlk etapta 2.2 milyon vatandaş EYT’den emekli olacağından başvuru aşamasında SGK şubelerinde yoğunluk yaşanması bekleniyor. SGK şubelerine gidenler emeklilik için başvuru dilekçesi verecek. Dilekçe örneği ve çıktısı SGK şubelerinden alınabilecek. Bunun yerine e-Devlet sistemine giriş yaparak 5-10 dakikada işlemi tamamlamak daha pratik bir seçenek olarak duruyor. SGK’nın tüm altyapısı EYT ile ilgili yoğun başvuru geleceği öngörülerine göre hazır hale getirildi. Dolayısıyla e-Devlet’e girdikten sonra; Arama yapılan yere ‘Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi’ yazın. Çıkan linke tıklayın. Sonra ‘yeni başvuru’ yazan yere tıklayın. Tahsis talep türü olarak ise ‘yaşlılık aylığını” seçin. SSK kapsamında aylık talep edeceklerin ‘4A’, Bağkur kapsamına girenlerin ise ‘4B’ seçeneğini işaretlemesi gerekiyor. Seçim yaptıktan sonra ‘başvur’ butonunu tıklayın. 6-İLK MAAŞ HESABA NE ZAMAN YATACAK? Emekli maaşı başvuru yapılan ayı takip eden ay itibarıyla hesaba yatırılıyor. SGK, normal zamanda emekli aylığı başvurularını iki hafta içinde sonuçlandırıyor. Ancak bu dönemde aynı anda 100 binlerce başvuru yapılacağından incelemelerin zaman alması bekleniyor. Bu incelemeler zaman alsa da başvurular mart ayında alınırsa maaş hesabı 1 Nisan’dan geçerli olarak hesaplanacak. Bir başka deyişle hak kaybı yaşanmayacak. Başvurularla ilgili dün açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “Panik olmanıza gerek yok. Resmi Gazete’de yayımlanması sonrası e-Devlet üzerinden başvuru yapılabilir. Nisanda ilk maaş alınacak. Bütçeye ek yük getirmesi konusunda endişemiz yok” dedi. 7-EMEKLİ OLANA EN AZ KAÇ LİRA BAĞLANACAK?Sigortalıların aylıkları, hizmetin geçtiği dönemlerde geçerli olan aylık bağlama sistemlerinde belirlenen kurallar çerçevesinde aylık talep yılı esas alınarak hesaplanıyor. Sigortalının gün ve kazançlarında bir değişiklik olmasa da her yılın TÜFE, gelişme hızı, aylık artışı verileri farklı olduğundan talep yılına göre aylık miktarı değişebiliyor. 2023 yılı öncesinden bağlanan aylıklar dahil olmak üzere 2023 yılında talepte bulunanların aylıkları da yüzde 30 oranında artırılmıştı. Yani EYT kapsamındaki sigortalılara hem TÜFE hem de refah payı dikkate alınarak aylıklar ödenecek. Yapılan son düzenleme ile en düşük aylık miktarı dosya bazında 5 bin 500 TL’ye yükseltilmiş olduğundan EYT’li yeni emekliye 5 bin 500 TL’nin altında aylık ödenmeyecek. Çalışırken alınan maaşa göre emekli aylıkları daha yüksek çıkabilecek. Alacağı maaşı merak edenler SGK’nın “uyg.sgk.gov. tr/AylikHesap/” uygulaması üzerinden kontrol edebiliyor. 8-YENİ EMEKLİYE BAYRAM İKRAMİYESİ ÖDENECEK Mİ?Yasalara göre, emeklilere Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda 1.100’er lira bayram ikramiyesi ödeniyor. Bu yıl Ramazan Bayramı 21 Nisan gününe denk geldiği için, mart ayında emeklilik dilekçesi verenler, nisan ayında 1.100 lira bayram ikramiyesinden de yararlanabilecekler. Bu arada bayram ikramiyesinin yükseltilmesi de gündeme gelebilir. EYT’den emekli olanlar isterse çalışmaya devam edebilecek. Bu durum tamamen işverenle işçi arasındaki anlaşmaya bağlı. Normalde çalışan emekli için işverenden 5 puan sosyal güvenlik destek primi kesiliyordu. Son yapılan düzenlemeyle bu konuda işverene kolaylık sağlandı ve 5 puan prim indirimi getirildi. Bu da işverene çalışanın aldığı ücrete göre 500-3 bin 500 lira arasında avantaj sağlıyordu. Ancak bunun için 10 gün içinde tekrar işe başlatılma şartı vardı. Önergeyle bu süre uzatıldı. Buna göre; işverenin sosyal güvenlik destek priminden yararlanması için emekli ve yaşlılık aylığı bağlananların tekrar işe başlatılması için öngörülen 10 günlük süre 30 güne çıkarıldı. 10-EYT HAKKIYLA İŞTEN AYRILANA HANGİ ÖDEMELER YAPILIR?EYT’li emekliye hem maaş hem ikramiye ödenecek. Bu ödemeleri devlet yapacak. EYT’liler bir de işverenden ödeme alacak. Bunun da başında kıdem tazminatı geliyor. Aynı işyerinde 1 yıldan fazla çalışanlar maaşlara ek olarak kıdem tazminatına da hak kazanacak. SGK’dan ‘emekli olabilir’ yazısını alıp işverene teslim eden EYT’li yasal olarak iş sözleşmesini tek taraflı feshedip kıdem tazminatıyla birlikte izin gibi yasal haklarını talep edebilecek. Bu durumda işverenin ‘ödemiyorum’ deme hakkı yok. En düşük ödeme 10 bin 8 liralık brüt asgari ücrete göre hesaplanacak. Emeklilik nedeniyle işten ayrılana ihbar tazminatı ödenmiyor. Çalışan işten tamamen ayrılacaksa birikmiş yıllık izin paralarını da alabilecek. EYT’li emekliye ayrıca maaşın yattığı bankayla 3 yıllık sözleşme yaparsa 10 bin liraya varan tutarda maaş promosyonu da ödenecek. HANGİ SÜRELER ARANACAK?ÇALIŞMA STATÜLERİNE GÖRE EMEKLİLİK PRİM VE YIL KOŞULLARI ŞÖYLE:SSK’LI KADIN: 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000–5975 arası prim günü.SSK’LI ERKEK: 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000–5975 arası prim günü.BAĞKUR’LU KADIN: 7200 prim günü. BAĞKUR’LU ERKEK: 9000 prim günü.EMEKLI SANDIĞI’NA TABİ KADIN: 7200 prim günü.EMEKLI SANDIĞI’NA TABİ ERKEK: 9000 prim günü.