Giriş
EYT'den emekli olacakların maaşına yüzde 30 zam hesabı
EYT düzenlemesine ilişkin yasanın şubat ayında Meclis'ten geçmesi ve ilk maaşların mart ayında ödenmesi bekleniyor. Ankcak SGK'nın maaş hesaplayan robotundan aylıklarını kontrol eden EYT'liler yüzde 30 oranında zam göremediler. Maaşlardaki artış aralık ayına göre yüzde 17 civarında kaldı. Peki, EYT ile emekli olanlar düşük maaş mı alacak? Merak edilen soruyu Posta gazetesi yazarı Ekrem Sarısu yanıtladı.
EYT KAPSAMINDA 25 YILI DOLDURUNCA EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
SORU: 1 Mayıs 1981 doğumluyum. İlk SSK giriş tarihim 10 Şubat 1998 olup 5566 gün prim ödemem var. Emekli olabilir miyim? Sadettin ÇAKIR
CEVAP: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. EYT kapsamındasınız. EYT’lilerden yaş aranmayacak. Ancak sigortalılık süresi ve prim aranacak. Fakat kaç gün prim aranacağı da belli değil. Yasa 8 Eylül 1999’dan önce emeklilikte aranan 5000 günü ararsa priminiz yeterli olduğundan yasa çıktıktan sonra prim ödemeseniz de, 25 yılı dolduracağınız 1 Mayıs 2024’te emekli olabilirsiniz (25 yılın hesabında sigorta başlangıç tarihi olarak 18 yaşı doldurduğunuz tarih dikkate alınır). Şayet yasa kademeli geçişteki primi ararsa, 334 gün daha prim ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlamanız şartıyla 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 1 Mayıs 2024’te emekli olabilirsiniz.
EYT’LİLERİN AYLIĞINA YÜZDE 30 ZAM YAPILMAYACAK MI?
SORU: 1 Nisan 1979 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 10 Kasım 1997 olup, SSK’ya 6800 gün prim ödemem var. EYT’liyim. EYT yasası çıktığında emekli olacağım. Aralık ayında yasa TBMM’ye getirilecek ve yılbaşından önce yasa çıkacak denmişti. Ama son günlerde yetkililerin açıklamalarından, yasanın şubat ayında çıkartılacağı ve EYT’lilerin emekli aylıklarının 1 Mart’tan itibaren bağlanacağı anlaşılıyor.
Esasında iktidar mensubu bir grup başkanının son açıklaması da emekli aylıklarının mart ayında bağlanacağı yönünde oldu. Beklemekten başka yapacak bir şeyimiz yok. Asıl sormak istediğim, emekli aylıklarına yapılan yüzde 30 zammın, EYT’lilere uygulanıp uygulanmayacağıdır. Son günlerde EYT’lilere yüzde 30’dan daha az zam yapılacağı söylentisi çok yaygınlaştı. Kanun filan mı değişti? Yoksa EYT yasasına daha az zam yapılması için madde mi konuyor? Bilgilendirseniz ben ve benim gibi hemen emekli olacak 2.5 milyon EYT’li memnun oluruz. M.KARAMAN
CEVAP: Siz de hemen emekli olacak 2.5 milyon EYT’li de rahat olsun. Çünkü ne kanun değişti, ne de çıkacak kanuna daha az zam yapılması için madde konuyor. EYT kapsamında emekli olacakların emekli aylıklarına yüzde 30 oranında yapılan Ocak 2023 ayı zammı kuruşu kuruşuna yansıtılacak. Yani emekli aylıkları yüzde 30 oranında artırılacak.
Söylenti şuradan çıkıyor olabilir: Aynı dönemlerde, aynı kazanç üstünden aynı gün sayısı kadar prim ödeyenlerden 31 Aralık 2022’den önce emekli aylığı bağlanmasını talep edenler, 1 Ocak 2023’ten itibaren emekli aylığı talep edenlere nazaran yaklaşık olarak yüzde 13 oranında fazla aylık alacaklar. Buradaki fark; 2022 yılı güncelleme katsayısının (2022 TÜFE değişim oranı yüzde 64.27+ gelişme hızının yüzde 30), 2022 yılında emekli aylıkların yapılan zam oranından (kümülatif yüzde 78.61) yaklaşık olarak yüzde 13, yüzde 14 oranında düşük çıkmasından kaynaklanıyor.
Çünkü 2022 yılı içinde emeklilik talebinde bulunanların emekli aylığı 1 Ocak 2022 itibariyle hesaplandı ve hesaplanan aylık 2022 yılında emekli aylıklarına yapılan zam oranında (kümülatif olarak yüzde 78.60 oranında) artırıldı. Ayrıca Ocak 2023 zam oranı olan yüzde 30 oranında tekrar artırıldı. Oysa Ocak 2023 ve daha sonra emeklilik talebinde bulunanların 2022 yılı prime esas kazançları 2022 yılı TÜFE artış oranında yani yüzde 64.27 oranında artırıldı ve artırılan ortalama aylık kazanç tutarı üzerinden 1 Ocak 2023 itibarıyla emekli aylığı hesaplandı.
Hesaplanan emekli aylığı, Ocak 2023 zammı olan yüzde 30 oranında artırıldı. 2022 yılı gelişme hızı belli olduğunda (muhtemelen nisan ayında) gelişme hızının yüzde 30’u oranında tekrar artırılacak (1 Ocak 2023’ten itibaren). Sonuç olarak, 2023’te emeklilik talebinde bulunan, 2022’de emeklilik talebinde bulunana nazaran yüzde 13 oranında daha az emekli aylığı alacak. Halbuki 2022 yılı güncelleme katsayısı yüzde 78, yüzde 79 civarında çıksaydı, 2022 ve 2023’te emeklilik talebinde bulunanların aylıkları arasında fark olmayacaktı.
Aralık ayında emekli olacağını düşünerek SGK’nın aylık hesaplama robotundan aylığını hesaplatan EYT’li, Ocak 2023’te tekrar emekli aylığını hesaplattığında belirttiğimiz nedenle aylığının düştüğünü görüyor. Ve bu düşüşü ocak zammı olan yüzde 30’un kendilerine daha düşük oranda yansıtıldığını sanıyor. Oysa bu doğru değil.
SİGORTAM 17 YAŞINDA BAŞLADI EYT’DEN YARARLANABİLİR MİYİM?
SORU: 1 Temmuz 1976 doğumluyum. 15 Haziran 1993 girişimle 127 gün primim var. O yıl 17 yaşındaydım. 1996’da askere gittim. Sonraki sigorta girişim 2005’te olup 4900 gün primim var. EYT’den yararlanabiliyor muyum? Murat HACIOĞLU
CEVAP: EYT yasa tasarısı henüz kamuoyuyla paylaşılmadığından esasları belli değil. Sadece EYT’lilerden yaş aranmayacağı açıklandı. 18 yaşından küçükken sigorta başlangıcı olanlar uzun vadeli sigorta kollarına prim ödemesi varsa, emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılır. Ve emekli olma şartları başlangıç tarihine göre belirlenir.
Ancak 15 yıllık sigorta süresinin hesabında, başlangıç tarihi olarak 18 yaşın doldurulduğu tarih dikkate alınır. Şayet EYT yasasından sigortası 18 yaşından küçükken başlayanları kapsam dışında tutan sürpriz bir düzenleme çıkmazsa (ki çıkarsa da hukuki olmaz) EYT kapsamındasınız. 775 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5675 güne tamamlayacağınız tarihte EYT kapsamında emekli olabilirsiniz.