Kira vergisinde kazandıran hesap

Bilal Emin TURAN / POSTA - Milyonlarca mülk sahibi 2022 yılında elde ettikleri kira gelirleri için 1-31 Mart tarihleri arasında beyanname verecek. Kira gelirine ilişkin beyanlar; nüfus, tapu, banka, sigorta şirketleri gibi kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilere göre oluşturulan hazır beyan sistemi (hazirbeyan.gib.gov.tr) üzerinden veya vergi dairelerinden yapılabiliyor. Hazır beyan sistemine e-Devlet şifresiyle girdiğinizde adınıza hazırlanmış beyannameler ekrana yansıyor. Gerekli kontrolleri, düzeltmeleri yapıp varsa gider ve indirimlerini ekledikten sonra onaylamanız durumunda beyannameyi vermiş oluyorsunuz. Daha sonra vergileriniz otomatik olarak hesaplanıp size bildiriliyor. Her yıl konut kira beyannamesi verirken belli bir istisna tutarı belirleniyor. Geçen yıl verilen beyannamelerde bu tutar 7 bin liraydı. Bu yıl iste bu tutar 9 bin 500 lira olacak. İstisna sadece tek konut için geçerli. Konut kira geliri elde eden kişilerin, yıllık olarak tespit edilen istisna tutarının altında (aylık 790 liradan az) kira geliri elde etmeleri halinde bu gelirleri için beyanname vermesine gerek bulunmuyor. Örneğin; konut 750 liraya kiralanıp yıllık 9 bin lira gelir elde elde edilmişse, 9 bin 500 liralık istisnanın altında kaldığından bu gelir için beyan verilmeyecek. Kira geliri süresinde beyan edilmezse veya eksik beyan edilirse 9 bin 500 liralık istisna uygulanmayacak. 2022’de elde edilen kira gelirleri kapsamında verilecek yıllık gelir vergisi beyannameleri üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinin; birincisi damga vergisi ile birlikte 31 Mart’a, ikincisi 31 Temmuz’a kadar olmak üzere 2 eşit taksitte anlaşmalı bankalar veya ‘gib.gov.tr’ üzerinden ödenebiliyor. Bilgi için ALO 189’u arayabilirsiniz. Kiralık evi varken başka yerde kirada oturanların yıllık 9 bin 500 liranın üzerinde kira geliri varsa, beyanname verecek. Bu kişiler gerçek gider yöntemini seçerek ikamet ettiği gayrimenkule ilişkin ödediği kirayı, gider olarak yazabiliyor. Bu da ödenecek vergiyi sıfırlayabiliyor. Gerçek ve götürü gider arasında tercih yaparken dikkat edilecek en önemli husus sağlanan fayda olmalı. Tekrar etmek gerekirse götürü giderle yüzde 15 indirim yapılıyor. Ancak gerçek giderde, indirebileceğiniz tutar kiranın yaklaşık 2 katı kadar değilse götürü gider tercih edilmeli. 9 bin lira kira geliri olan mülk sahibi 18 bin lira ve üzerinde gider gösterebiliyorsa gerçek giderin seçimiyle daha az vergi ödenir. Aksi halde götürü gider mantıklı. Gelir beyanında iki farklı yöntem sunuluyor: Birincisi ’gerçek gider yöntemi’, ikincisi ’götürü gider yöntemi’. Beyanda bu yöntemlerden hangisinin seçileceği en kritik nokta. Çünkü ödenecek tutar bu yöntemlere göre hesaplanıyor. Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemiyor! Bu yöntemde kiraya verilen konut için yapılan harcamalar, beyan edilen toplam kiradan indirilebiliyor. İndirilebilecek giderler şöyle:Mülk sahibinin üstlendiği aydınlatma, ısıtma (kombi), su ve asansör giderleri.Mülke ait sigorta giderleri (konut sigortası gibi).Ev için banka kredisi ödeniyorsa borçların faizi.Yeni alınan evin satın alma bedelinin yüzde 5’i (ilk 5 yıl - 2018 ve sonra alınan ev için).Mülke ait vergi, resim, harç ve şerefiyelerle belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları.Evin değerini artıran ısı yalıtımı, enerji tasarrufu sağlamaya dönük harcamalar (bu harcamalar 2 bin liranın üzerinde olmalı).Mülk sahibi evini kiraya verip başka yerde kirada oturuyorsa, oturulan evin kira gideri.Gayrimenkule ait bakım, onarım ve idame gideri.Kiralanan evle ilgili ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.NOT: Bu giderlere ilişkin belgelerin, istendiğinde ibrazı için beyanname itibarıyla 5 yıl saklanması gerekiyor. Götürü gider yöntemi kiralık evinize 1 kuruş masraf etmeseniz dahi kira gelirinin yüzde 15’ini indirme hakkı sağlıyor. Eğer evi krediyle almadıysanız, ekstra bir masrafınız yoksa bu yöntemi tercih etmenizde fayda var. Yüzde 15’lik indirim 9 bin 500 liralık istisna tutarı düşüldükten sonra yapıldığından ödenecek vergi de düşüyor. Bu yöntemle düştüğünüz giderler için herhangi bir belge göstermenize gerek yok. Kiraladığı evi banka kredisiyle alıp taksit ödeyen kişi ‘gerçek gider’i seçerse ödediği faizleri kira gelirinden düşebiliyor. Örneğin; 900 bin liraya satın alınan ve 9 bin lira kiraya verilen daire için geçen yıl bankaya 22 bin 600 lira kredi faizi ödenmiş olsun. Bu daire için 13 bin 400 lira asansör ve sigorta harcaması da yapıldığını varsayalım. Ev sahibi tüm bu giderlerle birlikte evi satın aldığı bedelin yüzde 5’ini (900.000 x yüzde 5 = 45.000 lira) indirim konusu yapabilir. Yani 13 bin 400 + 22 bin 600 + 45 bin = 81 bin liranın tamamı 2022 kira gelirinden indirilebilecek. Böylece damga vergisi dahil 3 bin 900 lira vergi ödenecek. Hiç gider hesabı yapılmasaydı ve bu daire için götürü gider yöntemi seçilseydi o zaman 16 bin 400 lira vergi borcu çıkacaktı. Bu hesapla kazanç 12 bin liradan fazla oluyor.