Kripto para piyasası altüst oldu! Perde arkasında yaşananlar

Dünyanın en büyük kripto para borsalarından biri olan FTX’in çöküşü, kripto meraklısı olmayanlar için sıkıcı gelebilir. Ancak bu, 2008’de Wall Street’te Lehman Brothers’ın batışına eşdeğer bir olay olarak gösteriliyor. Bu aynı zamanda ‘Beyaz Atlı Prens’ olarak tanınan FTX’in sahibi kripto kralı 30 yaşında dahi bir delikanlının, ‘Karanlıklar Lordu’ lakaplı Çinli rakibince alaşağı edilişinin de öyküsü. Gelin hikâyeye kısaca göz atalım; Dünyada kripto para ticaretinin en büyük iki borsası var: Binance ve FTX. İki borsadan daha büyüğü olan Binance, kripto çevrelerinde CZ olarak bilinen Çin’li milyarder Changpeng Zhao tarafından yönetiliyor. Binance’in operasyonları biraz bulanık. Resmi merkezi yok ve faaliyet gösterdiği birçok ülkede kanunlar ve yönetmeliklerle başı belada. Ancak yine de çok başarılı ve şu an kripto döviz piyasasının yarısını kontrol ediyor. Merkezi Bahamalar’da bulunan FTX ise 30 yaşındaki Amerikalı milyarder ve Demokrat Parti’nin en büyük bağışçısı Sam Bankman- Fried tarafından yönetiliyor. Şirketin değeri 32 milyar dolar(dı). FTX Amerika’da Binance’den daha iyi biliniyor çünkü Super Bowl reklamlarına milyonlarca dolar harcıyor, spor stadyumları için isim hakları alıyor, Bill Clinton, Tom Hardy gibi ünlülerin katıldığı süslü konferanslar düzenliyor. FTX kriptonun ‘mavi çip’ şirketlerinden biri olarak kabul ediliyor (en azından bu haftaya kadar öyleydi). Kripto piyasasının geri kalanı serbest düşüşteyken bile ayakta kalan istikrarlı, yatırımcılar tarafından riskli, spekülatif ticaret yapmayan, müşterilerin fonlarıyla kumar oynamayan sorumlu bir firma olarak görülüyordu. SBF olarak bilinen Sam Bankman-Fried, FTX’in başarısının bir sonucu olarak çok ünlü oldu. Tüm kripto endüstrisinin poster çocuğuydu. Kargo şortları giyen ve spor yapan, kıvırcık, dağınık saçlarıyla, gösterişsiz bir inek ve yasalara saygılı kripto patronu olarak ün kazandı. Fortune dergisi ona ‘yeni Warren Buffett’ adını vermişti. Öte yandan Binance’in sahibi Zhao ise bir tür dönekti. Kripto paranın yasal düzenlemesi çağrılarına direndi. Binance uygun lisanslar olmadan faaliyet gösterdiği için birçok ülkede yasaklandı. Sırf Amerika’da yasal olarak çalışmak için ayrı bir borsa olan Binance.us’u kurmak zorunda kaldı. Zhao ve Bankman-Fried bir zamanlar arkadaştı. Hatta Binance, FTX’te yatırımcıydı. Geçen yıl FTX borsasının kendi kripto para birimi olan çok sayıda FTT tokeni aldı. Ancak iki milyarder, şirketlerinin hedefleri farklılaştıkça ayrıldılar. Ve kılıçlar çekildi. Geçen hafta, kripto haber sitesi CoinDesk, Bankman- Fried’a ait kripto hedge fonu Alameda Research’te alışılmadık derecede büyük kendi yarattığı FTT token’leri (jeton) tuttuğunu gösteren belgeleri sızdırdı. Belgeler, nominal olarak ayrı işletmeler olan FTX ve Alameda’nın aslında yakından ilişkili olduğunu gösteriyordu. Bazı kripto gözlemcileri bu belgeleri Binance’in patronu Bay Zhao’nun sızdırdığı görüşünde. Rapordan sonra Zhao, Alameda ve FTX hakkındaki ‘son ifşaatlar’ nedeniyle Binance’in FTT token’lerinin tüm hissesini (500 milyon dolar) satacağını duyurdu. Duyuru FTT’nin değerinin düşmesine neden oldu. Paralarını kaybetmekten korkan yatırımcılar büyük panikle, üç günde FTX borsasından 8 milyar dolardan fazla para çekip firmayı nakit krizine soktu. İflas açıklayan FTX için hiçbir özel yatırımcı kurtarma paketi sunmayınca, Bankman-Fried, salı günü firmasını Bay Zhao’ya satacağını duyurdu. Ancak çarşamba günü Binance fikrini değiştirdi ve şirketin defterlerini inceledikten sonra FTX’in “sorunlarının kontrolümüzün veya yardım etme yeteneğimizin ötesinde olduğuna” karar verdiğini söyleyerek anlaşmadan çekildi. Zhao, en büyük rakibinin batışından zevk alıyor gibiydi, Twitter’dan “Asla kendi yarattığınız bir jetonu teminat olarak kullanmayın” gibi mesaj attı. Kişisel serveti 15 milyar dolar olan Bankman-Fried’ın mal varlığı bir gecede yüzde 94 eridi ve 800 milyon dolara geriledi. Ama daha da önemlisi “FTX’in müşterilerine ve paralarına ne olacak?” sorularını geride bıraktı.