Giriş
Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor! İstifa ile kıdem tazminatı nasıl alınır? İşte kıdem tazminatı almanın 5 yolu
Kıdem tazminatı çalışanlar açısından büyük önem taşıyor. Bir işyerinde kıdem tazminatına hak kazanabilmek için 1 yıl sigortalı çalışılmış olması gerekiyor. Kıdem tazminatı genel olarak işverenin sözleşmeyi feshettiği durumlarda ödeniyor. Çalışanlar tarafından durum çoğunlukla böyle bilinse de bazı durumlarda istifa halinde de kıdem tazminatı ödeniyor. Bunun 5 yolu var: Evlilik, emeklilik, askerlik, haklı fesih, hastalık...
1-EMEKLİLİK
8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduran yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, SGK’dan ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısını temin ederek işverene verip, istifa ederse kıdem tazminatı alabiliyor. 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanların ise iki farklı emeklilik seçeneği bulunuyor:
KADIN 58 YAŞINDA
Birincisi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 4.500 gün prim. Bu şartı tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşında emekli olur. İkincisi ise 7000 gün prim ödeme süresi. 7000 günü tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşını tamamlamak koşuluyla emekli olabiliyor. Dolayısıyla burada sigortalılık süresi aranmıyor. Yani 19 yıl 5 ay 10 gün prim ödemek yetiyor.
7000 GÜN KURALI
2002 yılının başlarında işe başlayıp aralıksız çalışan SSK’lılar bugünlerde 7000 günü tamamlayacak. 7000 günü dolduran bu kişilere otomatikman işten ayrıldığında tazminat hakkı doğacak. Bir başka deyişle 7000 günle kıdem tazminatı hakkı bulunuyor. Bunların dışında malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma, kıdem tazminatına hak kazanılan hallerden sayılıyor.
2-EVLİLİK
Kadın işçilerin evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödeniyor. Bu haktan yararlanılabilmesi için iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması ve feshin gerekçesinin ‘evlilik’ olduğunun açıkça belirtilmesi şart. Hamilelik veya doğum sebebine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılıyor. Yani tazminat ödenmiyor.
3-ASKERLİK
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 120’nci maddesi ile 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 14’üncü maddesine göre, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazanıyor. Askerlik görevi sebebiyle işçiye sağlanan haklar, bedelli askerlik için de geçerli. Ancak askere gidecek kişiye ihbar tazminatı ödenmez.
4-HASTALIK-SAĞLIK
İşin, işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlike oluşturması, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren veya başka bir işçinin bulaşıcı ya da işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması, işçiye iş akdini feshetme hakkı verir. İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıktığında da işçi iş akdini feshedebilir. Bu durumlarda da yine tazminat hakkı elde edilir. Bunun dışında çalışmakta olduğu işyeri, bir belediye (büyükşehirlerde büyükşehir belediye) sınırını aşacak şekilde taşınırsa, işçi ile işveren arasında var olan hizmet sözleşmesinde aksi yazmıyorsa işçi yeni adrese gitmek zorunda değil ve kıdemini alarak ayrılabilir.
5 -HAKLI FESİH
İşçisine kötü muamelede bulunan işveren, işçisi işi bıraktığında kıdem tazminatı ödemek zorunda kalır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesi, işçinin iş akdini haklı nedenle feshedebileceği halleri düzenliyor:
İşverenin iş sözleşmesi yapıldığı sırada sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış bilgiler ve sözler vermesi. İşverenin işçinin veya aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, davranışlarda bulunması veya işçiye cinsel tacizde bulunması.
İşverenin işçiye veya aile üyelerinden birine karşı sataşmada bulunması, gözdağı vermesi, işçiyi veya aile üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirmesi; hapis cezasını gerektiren bir suç işlemesi, işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunması.
İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması.
İşçinin ücretinin eksik ödenmesi, kazancın bordroda eksik gösterilmesi, SGK’ya eksik bildirim.