Giriş
Milyonların ortak derdi emeklilik! İşte en çok merak edilen konular
EYT düzenlemesi sonrasında emeklilikle ilgili merak edilen konular her geçem gün artıyor. POSTA yazarı Ekrem Sarısu, "Hastalıklarımdan dolayı erken emekli olabilir miyim?, 3600 günle emekli olabilir miyim?, Aylığım ne zaman bağlanır? gibi soruların cevaplarını okuyucularımız için yanıtladı.
AYLIĞIM NE ZAMAN BAĞLANIR?
Soru: 31 Mart 2023’te emeklilik başvurusu yaptım. GSS prim borcum da yok. Aylık bağlanması için bekliyorum. Sizce daha ne kadar beklerim? Turgay KAMA/İZMİR
Cevap: EYT yasasından yararlanarak emeklilik başvurusu yapanlara emekli aylıkları, başvuru yaptıkları SGK il veya merkez müdürlüğünün iş yoğunluğuna göre belli bir sıra dahilinde bağlanıyor. Martta başvuru yapanların çoğuna aylık bağlandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı; en geç mayıs sonuna kadar aylıkların tamamının bağlanacağını açıkladı. Muhtemelen aylığınız bu ay içinde bağlanır. Gecikse bile aylığınız 1 Nisan 2023’ten itibaren bağlanacak ve toplu ödeme alacağınızdan bir kaybınız olmayacak
HASTALIKLARIMDAN DOLAYI ERKEN EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
SORU: 1969 doğumluyum. İlk sigortam 1988’de başladı. 3417 gün primim var. Askerlik borçlanması yaptım ve yurtdışında çalışmış günlerim bulunuyor. Şeker, tansiyon ve kolesterol gibi hastalıklarım var. Acaba nasıl emekli olabilirim? Naki KESKİN
CEVAP: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik ve yurtdışı çalışma sürenizi bildirmemişsiniz. Askerlik ve yurtdışı borçlanmasıyla priminizi tamamlayabilirsiniz. Ancak, yurtdışı çalışma süresini borçlanarak kazanılan süreler Bağkur’a sayıldığı için, 41 aydan (1230 günden) fazla yurtdışı borçlanması yapmamalısınız.
Askerliğinizi (540 gün kabul edilmiştir) borçlanıp, yurtdışı çalışma sürenizin de 41 ayını (1230 günü) borçlandıktan sonra sigortalı bir işte çalışarak, 188 gün de SSK’ya prim ödeyerek toplam priminizi 5375 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca, 183 gün askerlik borçlanmasıyla priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 2029’da 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün. Hastalıklarınız nedeniyle erken emekli olmak için, hastalıkların yol açtığı işgücü kaybı önemli.
Örneğin; en az yüzde 60 işgücü kaybınız varsa, malulen emekli olabilirsiniz (10 yıl sigortalılık süresi, 1800 gün prim ödeme ve en az yüzde 60 oranında işgücü kaybı şartlarına tabi olarak). Ayrıca sigortalı bir işte çalışırken en az yüzde 40 işgücü kaybı oranı ile Maliye’den vergi indirimi almanız halinde, priminizi 3600 güne tamamlayarak, engelli hakkıyla emekli olmanız da mümkün (15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve en az yüzde 40 işgücü kaybı oranına tabi olarak).
PLANLAMA YAPSAYDINIZ ŞİMDİ EMEKLİYDİNİZ
Soru: SSK giriş tarihim 5 Kasım 1992 olup SSK’ya 2520 gün prim ödedim. 15 Kasım 2012’de Bağkur’lu oldum. 3390 gün de Bağkur’a prim ödemem var. Halen Bağkur’luyum. Askerliği 1994-1996 arası yaptım. Nereden ve ne şekilde emekli olabilirim? Soner DÜĞEN
Cevap: Sosyal güvenlik planlaması yaparak, Bağkur’a ödediğinizi son 1260 gün primi SSK’ya ödeseydiniz şimdi emekliydiniz. SSK’dan daha erken emekli olabilirsiniz. Primi ödenen son yedi yılda (son ödenen 2520 gün prim içinde) fazla prim ödenen, prim ödemeleri eşitse son olarak tabi olunan sigortalılık statüsünden emekli olunduğundan, sigortalı işte çalışarak SSK’ya 1260 gün prim ödemeniz halinde, SSK’da emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5600 gün prim ve 53 yaş şartlarına tabi olursunuz. EYT’lilerde yaş aranmayacağı için süre ve prim şartını da sağlamış olacağınızdan, Bağkur’dan sonra SSK’ya ödediğiniz primi 1260 güne tamamlayacağınız tarihte SSK’dan emekli olabilirsiniz.
3600 GÜNLE EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
SORU: 1977 doğumluyum. Sigorta girişim 1992’de. 1492 gün primim var. Emeklilik için nasıl bir yol izlemeliyim? 3600 günle emekli olabilir miyim? Asiye YILMAZ
CEVAP: 3600 günle emekli olabilirsiniz. Ancak 3600 günle emekli olmak için 58 yaşı da doldurmanız gerekiyor. Çünkü ilk girişte adınıza prim ödemesi varsa, yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 2108 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 2035’te 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
ZAMDAN YARARLANABİLİR MİYİM?
Soru: Özel sektörde 26 yıl çalıştım. 2 Nisan 2023’te işten kıdem tazminatımı alarak ayrıldım. İşten ayrıldıktan sonra işveren zam yaptı. Yapılan zamdan yararlanarak kıdem tazminatı farkı alabilir miyim? Ahmet KARABACAK
Cevap: Kıdem tazminat; en son alınan brüt ücret üzerinden hesaplanmakta. Kıdem tazminatınız işten ayrılırken son aldığınız ücret üstünden hesaplanarak ödenmiştir. İşten ayrıldığınız tarihten sonra işveren çalışanlarının ücretine zam yapmış. Zam yapılan tarih itibarıyla söz konusu işyerinde çalışmadığınızdan, yapılan zam sizi ilgilendirmez ve yapılan zam nedeniyle kıdem tazminatı farkı almanız gibi bir durum söz konusu olamaz.