Giriş
Özel sektörün zam oranı beklentisi netleşti! Milyonlarca kişinin maaşı artacak
Asgari ücrete yüzde 34 zam yapılmasının ardından, özel sektörde de beklenen zam oranı bell oldu. Öte yandan şirketlerin verdiği yemek ücretleri ise ortalama fastfood menülerinin altında kaldı.
ABD’li danışmanlık kuruluşu Endeavor’un Türkiye şubesi ile Türk danışmanlık şirketi Melon’ın Sahibinden.com, Blutv, PayTR, Farmazon, Meditopia gibi 50’den fazla şirkette yaptığı araştırmaya göre; asgari ücret artışı ve sene başı zamların bir kısmının da seçim ertesine bırakılmasıyla şirketlerin neredeyse tamamı temmuz ayı için ek zammı bütçelerine koydu. Araştırmaya katılan şirketlere göre yıl ortası ara dönem zammı, uzman ve yazılımcı rollerinde ortalama yüzde 25, yönetici rollerinde medyanda yüzde 20 ve tüm rollerde üst çeyrekte ortalama yüzde 30 olarak planlanıyor.
2023 sene başı maaş zammı, yönetici seviye rollerde uzman rollere kıyasla ortalama yüzde 5 ile yüzde 10 oranında daha az gerçekleşti. Düşük maaşları enflasyona karşı koruma refleksi, uzman seviye rollerdeki maaş artışının yönetici seviye rollere göre daha yüksekte kalmasına neden oldu.
FASTFOOD PAHALI KALDI
Döviz kurları ve enflasyonla gıda fiyatları da arttı. Geçen sene ortalama 75 TL olan fastfood menüleri, yakın zamanda gelen zamlarla 120-140 TL bandına yükseldi. Buna karşın şirketlerin yemek için çalışanlarına ödedikleri ücret, ortalama 113 TL oldu. 2023’te her 6 şirketten 1’i tamamen uzaktan çalışma modelinden hibrit çalışma modeline geçti. Her 4 şirketten 1’i de işten çıkarma oranlarının düştüğünü söyledi.
GENÇLERİN YURTDIŞI HEDEFİ
Gençlik kariyer platformu Youthall’ın araştırmasına göre de üniversite öğrenimi gören gençlerin yüzde 38’i aylık bin 250 TL altında bütçe ile geçinmek zorunda kalıyor. Maddi olarak yetersiz şartlar altında geçinmek durumunda kalan her 5 gençten 1’i mutsuz olduğunu, 4’te 1’i kendileri için geleceğin umutsuz olduğunu ve 4’te 3’ü bu koşullar altında fazlaca stresli olduğunu belirtiyor.
Üniversite mezunu çalışan gençlerin yüzde 24’ü asgari ücret veya daha düşük maaşlara çalıştığını söylüyor. Yeni mezunlarsa atıldıkları ilk tam zamanlı işlerinde genellikle maddi getiriyi ön plana koyuyor ve yüzde 88’i istedikleri alanlarda, istedikleri çalışma şartlarını elde edememelerine rağmen artan maliyetlere karşın hayat standartlarını koruma gayesiyle düşük maaşlı işlerde çalışıyor. Öğrenci, yeni mezun veya hali hazırda çalışan olarak ayırt etmeksizin her 3 gençten 1’i fırsat bulsa yurtdışına gideceğini söylüyor.
MEMUR VE EMEKLİYE ZAM NE KADAR OLACAK?
Asgari ücretin belirlenmesinin ardından milyonlarca kişinin gözü kulağı memur ve emekli maaşlarına yapılacak olan zamma çevrildi. Peki memur ve emekliye zam ne kadar olacak? Konuyla ilgili merak edilenleri Ekonomist Muhammet Bayram, milliyet.com.tr'ye açıkladı. Bayram konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“11 bin 402 TL rakamı piyasanın fiyatladığı bir rakamdı. Beklentilerin biraz daha üzerinde bir rakam olarak ortaya çıktı. 10 bin TL’yi geçmeyeceğine yönelik rakamlar telaffuz ediliyordu. 11 bin 402 TL vatandaşın alım gücünü koruyan bir fiyat olarak ortaya çıktı.
Önümüzdeki dönemde enflasyonla etkili mücadele ile birlikte alım gücünün korunacağını söyleyebiliriz.
‘ENFLASYONUN İKİ KATI ARTIŞ YAPILDI’
Bu ara bir zam. Geçen dönem ara zammına göre yüzde 107’lik bir artış söz konusu. Enflasyonun da ilk 5 ay itibarıyla yüzde 15’ler seviyesinde gerçekleştiği, haziranı da katarsak tahminlerle birlikte yüzde 17’ler seviyesinde bir enflasyonu beklediğimizde yapılan bu 34’lük artış oranı enflasyonun iki katı şeklinde yapıldı.
Enflasyonun bir katını devletimiz sosyal refah payı düzenlemesi ile yapmış oldu.
ASGARİ ÜCRET ARTIŞI EMEKLİ MAAŞLARINI ETKİLER Mİ?
Devletimiz daha önceki dönemde ilave bir artışla emekli maaşlarına zam yapmıştı. Memur ve emeklilere enflasyon yüzde 15 iken yüzde 30 artış yapmıştı. Bu artış değerinin referans olarak kabul edileceğini düşünüyorum. En az bu düzeyde bir emekli maaşı yapılabileceğini öngörüyorum.
Devletimizin sosyal devlet olması gereği öncelikle emeklilerden başlamak üzere sabit dar gelirli ve orta gelirliye her zaman enflasyon üzerinde artış yapmıştır. Bu dönemde bu yönde söylemler ve vaatler bulunuyordu. Asgari ücret düzenlemesi ile bunlar gerçekleşmiş oldu.
EN DÜŞÜK EMEKİLİ MAAŞI NE KADAR OLUR?
Ara bir dönemde 5500 TL olan en düşük emekli maaşı 7500 TL’ye yükseltilmişti. Bu ara bir zam olarak karşımıza çıkmıştı. Düzenleme yapılırken 7600 TL alan kişinin maaşı aynı kaldı. Meclis’in ilk düzenlemesi bu olacaktır ve emeklilerimize kademeli bir şekilde artış olacak.
En düşük emekli maaşının da artırılmasını bekliyoruz. 7500 TL’lik en düşük emekli maaşına en az enflasyon oranında artış gelecektir. En fazla ise tahminen 10 bin TL seviyesinde olacaktır.
Şunu unutmamak gerekir ki bu bir taban ücrettir. Diğer emeklilere de önceki dönemde olduğu gibi enflasyonun iki katı şeklinde yüzde 34’ler seviyesinde bir artış yapılabileceğini öngörüyorum.”