Sıfır araç satışında yeni dönem! Liste fiyatının üstü ve araç bulamama tarih oluyor

Ticaret Bakanlığı, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkındaki Yönetmelik’te değişiklik yaptı. Dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikle, yetki belgesinin hangi durumlarda iptal edileceğine ilişkin 9. maddede değişiklik yapıldı. Buna göre “İlk tescil motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetinde de bulunan işletmenin bu faaliyeti yürütürken satıştan kaçınması, taşıtın üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde fiyat talep etmesi, tüketiciyi aksesuar almaya veya takas yapmaya zorlaması ya da takas fiyatını piyasa fiyatının önemli ölçüde altında belirlemesi gibi ilk tescil motorlu kara taşıtına ulaşılmasını zorlaştırıcı faaliyette bulunması halinde” ikinci el satış yetki belgesinin 1 yıl süreyle iptal edileceği hükmü getirildi. Hürriyet'te yer alan habere göre; edinilen bilgiye göre bakanlıkta, konuyla ilgili sosyal medyada dile getirilen şikâyetler ve yapılan resmi başvurular üzerine yaklaşık 1 ay önce bayi temsilcileriyle bir toplantı yapıldı. Toplantıda bayilere sıfır araç satış fiyatlarındaki fahiş artışlar, zorla aksesuar satışı, düşük fiyatlı takas zorlaması gibi davranışlarından duyulan rahatsızlık dile getirilerek, yönetmelik değişikliği hakkında bilgi verildi, uyarıların dikkate alınmaması halinde ikinci adım olarak bayilik yetkilerinin de iptal edilebileceği uyarısı yapıldı. Yetkililer, son yıllarda Türkiye genelinde sıfır araç satan bayilerin neredeyse tamamının aynı zamanda ikinci el araç satışı yapmaya başladıklarını ve buradan elde ettikleri kazancın önemli bir meblağ tuttuğuna dikkat çekerek, “İlk uyarı olarak bu yetkilerini 1 yıl süreyle iptal düzenlemesi yaptık. Gerek duyarsak ikinci aşamada bayilik yetkilerini de iptal ederiz. Bu bayilerin bir diğer kazanç kapıları da yetkili servis olmaları. Dolayısıyla bu uyarımız dikkate alınmadığında diğer adımlar devreye girebilir” dedi. Yetkililer, dünkü düzenlemeye aykırı hareketlerin tespiti durumunda her bir araç için, satış fiyatına göre 4.5 milyon liraya varan miktarlarda Ceza kesileceğini de belirterek, “Müfettişlerin tespitleri doğrultusunda mesela bayi, 8 milyonluk bir araç satışında bu suçu işlemişse 4.5 milyon lira ceza kesilecek. 3 milyonluk bir diğer aracın satışında da aynı suç varsa onun için de ayrı bir ceza kesilecek. Yani tespit edilen her bir araç için ceza yazılacak” bilgisini verdiler. Konuyla ilgili bakanlık notunda, son dönemde bakanlığa ilk tescil motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden yetkili bayilerin, tüketicinin ilk tescil motorlu kara taşıtlarına ulaşmasını zorlaştırıcı birtakım faaliyetlerde bulunarak haksız kazanç elde ettiği yönünde hem sosyal medyadan hem de bakanlık üzerinden şikâyette bulunduğu ifade edilerek, özetle şu noktalara dikkat çekildi: - “Bu faaliyetlerin engellenmesine yönelik Bakanlığımıza ulaşan talepler ile konuya ilişkin kamuoyu beklentilerinin karşılanmasını teminen yönetmelikte değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle ilk tescil motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetinde bulunan yetkili bayilerin stoklarında taşıt bulunmasına rağmen taşıt satışından kaçınmaları, taşıtın üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde fiyat talep etmeleri, tüketiciyi aksesuar almaya veya takas yapmaya zorlamaları ya da takas fiyatını piyasa fiyatının önemli ölçüde altında belirlemeleri gibi tüketicinin ilk tescil motorlu kara taşıtına ulaşmasını zorlaştırıcı herhangi bir faaliyette bulunmaları halinde yetkili bayilerin ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yetki belgeleri iptal edilecek ve bu işletmelere bir yıl süreyle yetki belgesi verilmeyecektir.” - “Diğer taraftan, bakanlığımızın stokçulukla mücadeleye yönelik faaliyetleri kapsamında, söz konusu aykırılıkların her biri stokçuluk kabul edilecek ve her bir aykırılık için ayrı ayrı olacak şekilde yetkili bayiler hakkında 4 milyon 458 bin 600 TL’ye kadar idari para cezası uygulanacak; ayrıca, bu yetkili bayiler bakanlığımızın internet sitesinde ifşa edilecektir.” Hürriyet'ten Taylan Özgür Dil'in analizine göre; Türkiye’de otomotiv piyasası son 3 yıldır tarihinde görülmemiş günler yaşıyor. Bir yandan Çip, Tedarik ve lojistik krizleri bir yandan negatif reel faizden dolayı otomobilin yatırım aracı olarak görülmesi piyasadaki tüm dengeleri alt üst ediyor. Bu yılın ilk çeyreğinde Türkiye’ye son 10 yıllık ortalamaların üzerinde araç gelmesine rağmen pazardaki talebe yetişilemiyor. Çünkü galericinin yanında doktorumuz, memurumuz, bakkalımız, hatta kapı komşumuza kadar herkes sıfır araç al-sat işini ikinci mesleği haline getirdi. Alınan sıfır araçların neredeyse yarısı birkaç gün sonra ilan sitelerinde ikinci el olarak liste fiyatının 100-200 bin TL üzerinde satışa çıkarılıyor. Sonra bunu başka biri alıp üzerine biraz daha ekleyip yeniden ikinci elde satıyor. Peki, Ticaret Bakanlığı yaptığı son düzenlemeyle ne amaçlıyor? Arz-talep dengesinin yukarıda sıraladığım nedenlerden dolayı bozuk olduğu bu ortamda, maalesef bazı bayiler sıfır araç satışında tüketicileri zor duruma sokan yöntemlerle liste fiyatının üzerinde satış gerçekleştiriyor. Araca tüketicinin rızası olmadan aksesuar, seramik kaplama, motor koruma gibi ekstralar ekliyor. Hatta bazı bayiler bu ekstralar için ederinin üzerinde faturalar kesiyor. Tüketici de araç bulamadığı için rızası dışındaki bu ekstralara boyun eğmek durumunda kalıyor. Bu artık herkesin bildiği bizim de Hürriyet gazetesinde sık sık dile getirdiğimiz bir yöntem. İşte bu nedenle özellikle 2023 başından beri tüketicilerden Bakanlığa çok sayıda şikâyet yağıyor. Bakanlık da bu şikâyetler doğrultusunda yayınladığı yeni düzenlemeyle bayilere aslında şöyle diyor: “Tüketicinin istemediği aksesuar, seramik kaplama, motor koruma vb. araçlara uygulamayacaksın. Takas dayatmayacaksın. Araçları liste fiyatı üzerinden vereceksin. Vermezsen ben de senin ikinci el araç satış yetkini elinden alırım.” Peki, neden ikinci el yetkisi? Çünkü, bayilerin önemli kısmı artık ikinci el araç satışı da yapıyor. Hatta buradan önemli gelirler elde ediyor. Özellikle piyasada her şeyin normale döneceği zamanlarda bayilerin ana iş kollarından birisi artık ikinci el araç ticareti olacak. Bu nedenle Bakanlık sıfır araç satışındaki usulsüzlerin önüne geçmek için bayilere böyle bir yaptırım uygulama kararı aldı. Peki yaptırımlar işe yarar mı? Kişisel görüşüm, bayilerin liste fiyatının üzerinde araç satışını engellemek açısından uygulamanın mutlaka etkisi olacak. Zoraki aksesuar satan bayi önemli bir iş kolunu kaybedecek. Ancak, ikinci el veya sıfır araç fiyatlarına (satılan ikinci ellerin çoğunun sıfır olduğu düşünüldüğünde) yönelik bir etkisi en azından şu şartlarda imkânsıza yakın. Piyasada zaten “ihtiyaç” amaçlı sıfır otomobil alımı da çok az. Dolayısıyla Ticaret Bakanlığı’na ulaşan şikâyetlerin önemli bir bölümünün yatırım amaçlı araç alan kişilerden gittiğini söyleyebilirim. Sonuç olarak ekonomik parametreler düzelmeden ve arz-talep dengesi yerine oturmadan, cezalarda vites yükselterek tam bir çözüme ulaşmak mümkün değil.