Giriş
Sıkça bu kelimeyi kullanıyorsanız Alzheimer olabilirsiniz!
Unutkanlık, günümüzde her yaştan bireyin günlük yaşamında ortaya çıkabilecek yaygın bir problem. Çoğu zaman dikkat bozukluğu ya da günlük koşuşturmalara bağlı unutkanlık görülebiliyor ve bu her zaman bir hastalığa işaret etmiyor ancak bazı belirtiler var ki, bunların dikkatle incelenmesi gerekiyor. Alzheimer hastalığında özellikle bazı tutumlar ve konuşma ile ilgili sorunlar veya değişimler hastalığı akla getiriyor. Nöroloji uzmanı ile Alzheimer hastalığı belirtilerine ve sürecin nasıl ilerlediğine yakından göz attık.
Nöroloji Uzmanı Dr. Yaşar Alpaslan, konuşmalarda sıkça kullanılan "şey" kelimesinin Alzheimer hastalığı belirtili olabileceğini söyledi, Alzheimer hastalığının belirtileri hakkında açıklamalarda bulundu.
Tüm hastalıklarda olduğu gibi, Alzheimer hastalığında da erken teşhisin çok önemli olduğunu söyleyen Dr. Alpaslan, “Unutkanlık, günümüzde her yaştan bireyin günlük yaşamında ortaya çıkabilecek yaygın bir problemdir. Bu durumun çoğunlukla sebebi dikkat bozukluğudur ya da günlük koşuşturmalara bağlıdır ve bir hastalığa işaret etmez. Buna karşın unutkanlığın hastalığın bir parçası olan demans, kazanılmış zihinsel yetilerin sonradan bireyin günlük yaşam aktivitelerini etkileyecek derecede bozulduğu bir grup hastalığı kapsar." diyor.
Dr. Alparslan, Alzheimer ve demans gibi nörodejeneratif hastalıkların beyin hücre yaşlanması ve ölümü sonucu oluştuğundan bahsediyor.
Demanslar birincil olarak beyin hücrelerinin yaşlanma ve ölümü ile giden ‘nörodejeneratif hastalıklar’ dediğimiz hastalıklar bünyesinde gelişir. Bunun dışında, çoklu beyin damar tıkanıklıklarından kronik infeksiyonlara kadar pek çok hastalıkta zihinsel yetilerde bozukluk olaya eşlik edebilir. Nörodejeneratif demanslar içerisinde en sık görülen Alzheimer hastalığıdır. Başlangıç yaşı 40-90 arasındadır. Sıklıkla 65 yaş üzerinde görülür. Hastalığın ilk başlangıç yakınmaları, beyinde sinir-hücre hasar ve ölümünün başladığı bölge ile ilişkilidir” dedi.
“HASTA, AYNI SORULARI DEFALARCA SORABİLİR"
Dr. Alpaslan, hastanın aynı soruları defalarca sorabildiğini ve kelime bulmada güçlük çektiğine değinerek, “Alzheimer hastalığının farklı tipleri bellekten çok mekânı algılama fonksiyonunda bozuklukla başlamakla birlikte; tipik klinik özelliği yakın hafızaya ait bozukluklarla başlamasıdır. Uzun süreli hafıza korunmuşken kısa süreli bellekte bozulmalar dikkati çeker. Zamanla, hastalığın ileri evrelerinde uzak bellek de bozulur. " diyor ve Alzheimer hastalarında sıkça görülen belirtilerden bahsediyor.
- Hasta, aynı soruları defalarca sorabilir.
- Anlattığı bir konuyu defalarca kez daha önce hiç anlatmamış gibi anlatabilir.
- Özel eşyalarını koyduğu yerleri kaybeder, randevularını unutur, yemeği ocakta ya da anahtarı kapıda unutabilirler.
- Kısa süreli bellek problemleri yanında lisan bozuklukları görülebilir.
- Hastalarda en sık görülen ve dikkat çeken ise kelime bulma güçlüğüdür. Söyleyecekleri kelime yerine ‘şey’ sözcüğünü sık kullanma görülür.
- Tutuk konuşma ve cümle uzunluğunun kısalması, evet-hayır şeklinde kısa kelimelerle yanıt verme diğer dikkat çeken durumlardır.
- Hastalığın ilerleyen dönemlerinde isimlendirme bozukluğu ve akıcı fakat anlamsız konuşma da olabilir.
ALZHEIMER HASTALIĞINDA MOTOR İŞLEVLERİN KAYBI
Dr. Alparslan, Alzheimer hastalığında aynı zamanda zaman içinde motor işlev kayıplarının da gerçekleştiğini belirtiyor.
- Beceri isteyen motor işlevlerin kaybı bir diğer durumdur ve ilerleyici beceriksizlik, sakarlık şeklinde anlatılır.
- Hastalar ellerini eskisi gibi kullanamadıkları, objeleri düşürdüklerinden yakınırlar.
- Üzerini giyip çıkarmada zorlanırlar ya da ters çıkarılmış bir elbiseyi düzeltemezler.
- Giyme işlemini başlatamaz ya da başarı ile tamamlayamazlar.
- Çatal, kaşık kullanmada zorlanırlar.
- Yazı yazma bozulabilir.
- Dikiş dikememe, marangozluk işlerinde beceriksizlik, mutfak ve diğer ev aletlerini kullanamama olabilir.
HASTALAR GÖZÜNÜN ÖNÜNDEKİNİ BULAMAYABİLİR
Dr. Alpaslan, hastanın aradığı eşyayı gözünün önünde olduğu halde diğer nesnelerden ayırıp bulamadığını ifade ederek, "Hastalarda az bildikleri yerlerde, hatta iyi bildikleri yerler dahi dış mekânda yolunu kaybetme görülebilir. Bazı hastalarda ise daha ilginç olarak aradığı eşya gözünün önünde olduğu halde diğer nesnelerden ayırıp bulamama, okurken satırların birbirine karışması, yazı karakterlerinin bozulması görülebilir. Görme, işitme ve dokunma algılamasının bozulması da olabilir. Buna bağlı olarak yüzleri, sesleri ve objeleri tanıyamama, vücut tarafını belirleyememe ya da ayırt edememe ortaya çıkabilir.
ALZHEIMER HASTALIĞINDA DAVRANIŞ PROBLEMLERİ, DEĞİŞİKLİKLERİ
Nöroloji Uzmanı Dr. Alparslan, Alzheimer hastalığında aynı zamanda davranış değişiklikleri ve problemleri görülebildiğini belirtiyor. Hücre yaşlanması, yargılama, soyutlama, ortama uygun davranma gibi alanlarda sorunları ortaya çıkarabiliyor.
Hücre yaşlanması beynin ön bölgelerine ulaşan hastalarda yargılama, soyutlama sosyal ortam ve konumlara uygun davranma ve dürtü kontrolü bozukluğuna bağlı yakınmalar ya da tam tersine içe kapanma, inisiyatif kaybı görülebilir. Bu olgularda dikkatin kolay dağılması, yeme bozuklukları da tabloya eşlik edebilir. Tüm bu zihinsel fonksiyonlardaki kazanılmış yeti kayıpları nihai olarak günlük yaşam aktivitelerinin pek çok alanında zorlanmalara sebep olur.
ALZHEIMER'I DURDURMAK VEYA TAMAMEN TEDAVİ ETMEK MÜMKÜN DEĞİL
Henüz hastalığı durdurucu ya da tamamen tedavi edici bir ilacın geliştirilemediğini ifade eden Dr. Alparslan, “Günümüzde Alzheimer hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmaya yöneliktir. Henüz hastalığı durdurucu ya da tamamen tedavi edici bir ilaç geliştirilememiştir. Bununla birlikte unutkanlık şikâyeti olan bireylerde tanının erken konması ve tedavinin mümkün olduğunca erken başlaması oldukça önemlidir” ifadelerini kullandı.