Sonbahar depresyonuna dikkat: Gençlerde daha fazla gözlemleniyor

Özellikle sonbahar ve kış aylarında insanların ruhsal durumu üzerinde mevsim geçişlerinin olumsuz etkilerinin daha fazla gözlendiğini söyleyen Psikiyatri Uzmanı Dr. Semiha Tufan, “Sonbahar depresyonu, bir çeşit mevsimsel duygu durum bozukluğudur. Sonbahar ve kış aylarında güneş ışığındaki azalmaya bağlı olarak yaşanan bir depresyon çeşididir. Kalıtım, stres ve biyokimyasal maddelerin rol oynadığı bilinmektedir’’ diye konuştu. Mevsimlerin sadece doğa üzerinde değil, insan üzerinde de pek çok etkisi olduğunu belirten Uzm. Dr. Tufan, “İnsanın doğanın döngüsünden ve günışığından etkilenen bir biyolojik saati olduğunu söyleyebiliriz. Bazı insanlarda bu biyolojik saat daha hassastır. Genetik faktörler de bunda rol oynar. Bu nedenle mevsimsel değişiklikler insanda çeşitli fiziksel ve psikolojik değişiklilere neden olmaktadır’’ dedi. Vücudumuzda meydana gelen hormonal dalgalanmaların sonbahara girerken daha belirgin bir şekilde ortaya çıktığının altını çizen Uzm. Dr. Tufan, sonbahar ve kışa girerken gün ışığının azalması, gecelerin uzaması, gün ışığına maruz kaldığımız zamanların kısalması, yeme içme ve uyku alışkanlıklarının değişmesi, iş ve okul yükünün artması gibi faktörlerin; melatonin oranlarında artışa, mutluluk hormonu diye bilinen serotonin hormon düzeylerinde ise düşüşe neden olduğunu belirtti. Kadınlarda bu hastalığa yakalanma oranının erkeklere göre 4 kat daha fazla olduğuna değinen Uzm. Dr. Tufan, “Her yaş grubunda görülmekle birlikte, sonbahar depresyonunun gençlerde daha fazla gözlemlendiğini bildiren çalışmalar vardır. Ancak yaşlılarda fark etmek daha güç olabileceği için atlanmaması için dikkatli olunmasında fayda vardır. Tekrarlayan depresyon atakları hep aynı mevsime denk gelir. Ataklar arasındaki dönemde genelde hastalar düzelir” diye konuştu. Uzm. Dr. Tufan, sonbahar depresyonunda görülebilecek belirtileri şöyle sıraladı:“İsteksizlik, hayattan zevk alamama, eskiden keyifle yaptığı aktiviteleri yapmak istememe ve ya yapmakta zorlanma, dikkat ve konsantrasyon sorunları, üzüntü hissi, ümitsizlik, kendini değersiz hissetme, özgüvende azalma, suçluluk duygusu, neşesizlik, uyku bozukluğu, bazen fazla uyuma isteği, yataktan çıkmak istememe, insanlarla görüşmek istememe, enerji kaybı, çabuk yorulma, iştah eksikliği ve kilo kaybı, karbonhidratlı yiyeceklere yönelme ve kilo alımı, sinirlilik, karamsarlık, konsantrasyon bozukluğu, duygusal boşluk hissi ya da duygusal donukluk, hayatın boş ve anlamsız gelmesi, ölüm ya da intihar düşünceleri olarak görülebilir.” Mevsimsel depresyonun, ev ve iş yaşamındaki ilişkileri bozabildiğine ve ağırlaşan vakalarda intihara yol açarak ölüme sebep olabildiği için profesyonel bir yardımın gerekliliğine dikkat çeken Uzm. Dr. Tufan, mevsimsel depresyonda görülen belirtileri kişilerin çalışmak istememesi, tembelliği, şımarıklığı gibi kişisel durumlara bağlayarak hafife almadan bir hekime yönlendirmenin daha sağlıklı bir tutum olduğunu vurguladı. Sonbahar depresyonunun tedavi yollarını anlatan Uzm. Dr. Tufan, “Parlak ışık tedavisi, psikoterapi, ilaç tedavisi, doktor değerlendirmesine göre bazı ağır vakalarda transkranial manyetik stimülasyon ya da EKT gibi uzman gözetiminde yürütülecek tedaviler uygulanabilir. Işıkla tedavide parlak güneş ışığı verecek derecede geniş spektrumlu floresan ışığı kullanılmaktadır. İlaç tedavilerine verilen yanıt oldukça iyidir. Kişinin yaşam kalitesini, işlevselliğini artırır. Hastalığın olumsuz sonuçlarından kişiyi korur” dedi. Hafif vakalar için yürüyüş ya da hafif koşu gibi egzersizlerle gün ışığından faydalanmanın ve açık havada yapılacak yürüyüşün, stresi azaltacağı gibi duygu durumu yükselten endorfinlerin salınımın sağlanmasında da etkili olacağını söyleyen Uzm. Dr. Tufan, şu bilgileri paylaştı: “Evde ve iş yerinde güneşli günlerde mevcut olan ışığı iyi değerlendirmek de önemlidir. Mümkün olduğunca perdeler açılmalı ve güneş ışığından faydalanılmalı, güneş gözlükleri çok fazla kullanılmamalıdır. Hafif ve rahat kıyafetler giymek, renkli giyinmek, güneşli bir günün sıcaklığını hissetmek, doğada derin bir şekilde nefes egzersizleri yapmak, olumsuz içerikli suç, felaket gibi olaylar ve haberlere fazla maruz kalmamaya dikkat etmek depresyondan korunmamızı sağlayabilir. İyi bir beslenme, ağır olmayan besinler ve uygun bir diyet, sosyal ilişkileri canlı ve iyi tutmak, pozitif düşünmek, dengenizi koruyup iyi ve olumlu şeyleri artırmak sonbahar depresyonu ile başa çıkmanızı kolaylaştırır ya da depresyonu önler.” Yeni bir hobi edinmek için en uygun zamanın kış olduğunu da sözlerine ekleyen Uzm. Dr. Tufan, çok fazla yalnız kalmamanın, aile ve arkadaşların desteğini almanın da oldukça önemli olduğunu söyledi. Son olarak sonbahar depresyonunun geçici ve tedavi edilebilir bir duygu durum bozukluğu olduğunun unutulmamasını hatırlatan Uzm. Dr. Tufan, “Ancak hastalık zamanında tedavi edilmezse, kişilerin yaşam kalitesi ciddi şekilde bozulabilir. Bu yüzden mevsimsel depresyonların önemsenmesi ve gerekirse profesyonel yardım alınması, erken müdahale için önemlidir” diyerek açıklamalarını sonlandırdı.