Tazminatlar sil baştan! Hepsi değişecek, işte yeni zamlı tablo

Geçtiğimiz ay en düşük emekli maaşının 7 bin 500 TL’ye yükseltilmesi ile beraber asgari ücret zammı ile ilgili de bir beklenti oluşmuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, mart ayının sonunda yapılan AK Parti Grup Toplantısı’nın ardından asgari ücrete zam konusuna son noktayı koymuş ve temmuzda asgari ücrete ara zam yapılacağını belirtmişti. O günden bu yana, asgari ücrete zam konusunda olası senaryolar araştırılırken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, şunları söylemişti: “Asgari ücretten 1.5 yıldır vergi alınmıyor. Temmuzda reel alım gücünü koruyacak şekilde düzenleyeceğiz. Cumhuriyet tarihinde dolar bazında 455 doların üzerinde en yüksek seviyeye çıkaran bir düzenlemeyi ocak ayında yaptık. Temmuzda da aynısını yapacağız. Aşağı yukarı 500 dolar bazında bir oran olacak. Çalışmalarımız hazır. Hayat şartlarını dikkate alarak temmuz ayında da yeniden emeği koruyacak asgari ücret düzenlemesini devreye sokacağız.” Asgari ücret şu anda net 8 bin 500 lira, brüt ise 10 bin 8 lira. Normal şartlarda asgari ücrete yılda 1 defa zam gelirken bu oran geçtiğimiz yıl ikiye çıkarılmıştı. Yılbaşında yapılan zammın üzerine temmuz ayında gerçekleşen zam da eklenmişti. Bu yıl da benzer bir uygulama söz konusu olacak. 500 dolarlık hedefin belirlendiği asgari ücrete daha yüksek zam yapılabileceği belirtiliyor. Şu anki kurla 500 doların karşılığı yaklaşık 10 bin lira. Konuşulan rakamlar ise 11-13 bin lira arasında değişiyor. 1 yıllık kıdem tazminatı 1 aylık brüt asgari ücrete göre belirleniyor. Eğer asgari ücret net 10 bin lira olursa brütü 12 bin lira, 11 bin lira olursa brütü 13 bin 500 lira, 11 bin 500 olursa brütü 14 bin 200 lira, 12 bin lira olursa brütü yaklaşık 15 bin lira olacak. Dolayısıyla çalışma yılına göre bu tutarlar dikkate alınarak tazminat ödenecek. Dolayısıyla tazminatlarda en az yüzde 20-30 arası artış olacak. Kıdemde tavan tutar da yine memur maaşına göre belirlenecek. Çalışanlar, işten çıkarılmadan kendi istekleriyle ayrıldıkları durumda da kıdem tazminatı elde edebiliyor. Bunlardan biri de emeklilik. Emeklilikte ise dikkat edilmesi gereken tarihler var. 8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduran yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) ‘Yaş dışında emeklilik şartlarını yerine getirmiştir’ yazısını temin ederek işverene verip, istifa ederse kıdem tazminatı alabiliyor. 8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında sonra sigortalı olanların önünde ise iki seçenek var. Seçeneklerden birincisi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 gün prim. Bu şartları tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşında emekli oluyor. İkincisi ise 7000 gün prim ödeme süresi. 7000 günü tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşını doldurmak koşuluyla emekli olabiliyor (sigortalılık süresi aranmıyor). Kanuna göre; işveren, işten çıkarmadan önce bunu işçisine bildirmek zorunda. İşçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta (56 gün) önce haber vermek zorunda. Buna ‘ihbar süresi’ deniyor. Haber vermeden işten atanlar, kıdemin yanında ihbar tazminatını da öder. 10 gün çalışan bir işçi de ihbar tazminatına hak kazanır. İhbar tazminatının hesabında brüt ücret dikkate alınır. Ama bunda ‘tavan sınırı’ yok. Ancak, taban asgari ücrete göre değişiyor. Asgari ücrete zam geldikçe ihbar tutarı da yükseliyor. EYT hakkıyla emekli olacak yaklaşık 4.7 milyon vatandaş var. Bunlardan 1 milyonuna şu ana kadar maaş bağlandı. Asgari ücret zammından sonra emeklilik başvurusu yapacak EYT’li de ‘Emekli olabilir’ yazısı aldıktan sonra işyerine bildirip kıdemini yeni tutar üzerinden alabilecek. Emekli olup, emekli aylığını kestirmeden destek primine tabi olarak çalışmaya devam edenler, tekrar emekli olamayacağından ‘emeklilik gerekçesiyle’ kıdem tazminatı alamıyor. İşten çıkarma, geçerli nedenle (maaşın geç ödenmesi ve mobbingpsikolojik baskı gibi) sözleşme feshi, en az 1 yıllık çalışma süresinin olması gibi normal bir işçiyle aynı kurallara tabi olarak tazminat alabilirler. Diğer yandan kıdem tazminatını sıfırladıktan sonra emekli maaşlarını kestirip çalışmaya devam eden emekliler, yeniden emeklilik dilekçesi vererek, emeklilik sonrası sürelerin tazminatını da alabilir. Maaşlar brüttür. Kıdem tazminatı brüt ücrete göre hesaplanır. 10.008 TL, 1 Ocak 2023’te geçerli olan asgari ücretin brütüdür. 1 Temmuz’da yapılacak zamma göre yeniden belirlenecek. Kıdem tazminatından Damga Vergisi (binde 7.59) kesiliyor. Hesabımız vergisi düşülmüş ‘NET’ tutarlardır.