Giriş
Hormon dengesini bozan madddeler birçok hastalığın asıl nedeniymiş!
Hormonlar vücuttaki birçok hayati süreçte önemli rol oynuyor. Çeşitli dış etkenler ise hormonal dengeyi bozup fiziksel ve psikolojik birçok hastalığa davetiye çıkarabiliyor. Günlük hayatta sürekli kullanılan eşyalarda, elektronik cihazlarda, tüketilen besinlerde ve hatta solunan havada bile bulunan kimyasal maddeler vücutta birikerek hormonal dengeyi ve sağlığı olumsuz etkiliyor. Peki hormon dengesinin bozulmasına neden olan endokrin bozucu maddeler hangileri? Onlardan nasıl uzak durabiliriz?
Endokrin sistemin bütün kontrolü beyinde yer alıyor. Beyinde bulunan hipofiz bezi, salgıladığı hormonlar aracılığı ile bu kontrolü yapıyor.
Endokrin sistem iç salgı bezlerinden oluşuyor, hormon sentezi ve salgısı yapıyor. Hormonun etki ettiği organa ise hedef doku adı veriliyor.
Anne karnından itibaren vücudu hormonlar yönetiyor
Anne karnında fetüsün büyümesi ve gelişmesinden itibaren vücut hormonların kontrolü altında. Hormonlar, bir organın işlevini yapması için gerekli komutları ileten aracılar.
Boy uzaması, kemiklerin büyümesi, ergenlik dönemine giriş ve doğurganlık özelliklerini hormonlar belirliyor. Ayrıca hastalık halinde beyni uyarma görevini de yine hormonlar yapıyor.
Hormon dengesindeki bozulma vücuttaki bütün sistemleri olumsuz etkiliyor
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Özışık, hormonların olumsuz etkilenmesi sonucu hormonal dengenin bozulmasının vücut işlevlerinin bozulmasına da yol açabildiğini belirtiyor.
- Örneğin pankreastaki endokrin hücrelerin hasar görmesi, vücuda şeker girdiğinde buna verilmesi gereken insülin cevabının bozulmasına yol açıyor.
- Tiroidi bozan faktörler buradan salgılanan hormonları da olumsuz etkiliyor.
- Hormonları olumsuz etkileyen ve işlevlerini bozan durumların başında endokrin bozucu kimyasal maddeler geliyor.
- Endokrin bozucu maddeler meme, prostat ve testis kanserlerine, obezite, diyabet, üreme ile ilgili hastalıklara, ergenlik bozuklukları, otizm, hiperaktivite ve bağışıklık siteminin zayıflamasına neden olabiliyor.
Kimyasal maddeler vücutta birikerek hormonları taklit ediyor
Sanayileşmenin yaygınlaşması ve teknolojik alandaki gelişmeler sonucunda kimyasal maddeler içeren birçok ürün hayatın ayrılmaz parçaları haline gelmiş durumda.
ENDOKRİN BOZUCU MADDELERİN ETKİLERİ
- Endokrin bozucu olarak da adlandırılan bu kimyasal maddeler vücudun ürettiği hormonların salınımını, miktarını hedef organa ulaşmasını ve orada yaptığı etkilerde değişikliklere neden oluyor. Üreme sistemlerini, tiroid ve pankreas fonksiyonlarını etkiliyor.
- Bazı endokrin bozucular östrojene benzer etkiler göstererek kadınlarda âdet düzensizliklerine neden olabiliyor.
- İyotu taklit ederek iyot etkisi yaratan kimyasallar da tiroit fonksiyonlarını bozabiliyor.
- Spor yapan kişilerin kas yapımını hızlandırmak için kullandığı ilaç ve gıda takviyeleri de kortizon ve büyüme hormonu içeriklerinden dolayı endokrin sistemi bozabiliyor.
- İnsülin salınımını bozarak diyabete neden olan maddeler de var.
- Çevre kirliliği de yine endokrin bozucular arasında yer alıyor.
Endokrin bozucular doğal ve kimyasal olarak ikiye ayrılıyor
- Fitoöstrojenler doğal endokrin bozucular arasında bulunuyor.
- Sarımsak, soya fasülyesi, tahıllar, maydanoz, elma gibi sebze ve meyveler bu fitoöstojenlere örnek.
- Dokularda birikme yapmadan vücuttan atıldıkları için yan etkileri yok denecek kadar az.
- Yoğun bir şekilde tüketilmeleri halinde belirgin bir etki gösteriyorlar.
- Doğal endokrin bozucular en çok östrojeni taklit ettikleri için kadınlarda üreme sistemini olumsuz etkileyebiliyor.
- Fitoöstrojen içeren bitkilerden elde edilen zayıflama çayları ya da gıda takviyeleri de doğal endokrin bozuculara örnek olarak gösteriliyor.
Kimyasal endokrin bozucular nelerdir?
Kimyasal endokrin bozucular günlük hayatta kullanılan hemen her şeyde bulunuyorlar. Tarımda, endüstride ve gıda maddelerinde mevcutlar.
- Paketli gıdalar
- Temizlik malzemeleri
- İlaçlar
- Ağır metaller
- Elektronik eşyalar
- Kir ve leke tutmayan kumaşlar
- Yanmaz, yapışmaz tencere ve tavalar
- Makyaj malzemeleri
- ve bu ürünlerin ambalajlarından alınan kimyasallar
ETKİLERİ
- Bu maddeler dokularda birikim yaparak vücuda zarar veriyor.
- Etkileri uzun süreli ve kalıcı olabiliyor.
- Gen yapısını bozarak nesilden nesile aktarılabilir özelliklere sahipler.
- Bu maddeler çok düşük dozlarda bile endokrin sistemi olumsuz olarak etkileyebiliyor.
- Özellikle anne karnında maruz kalınan kimyasal maddeler bebekte ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
