Şiir yazan robot

Röportaj: Kezban YILMAZ

kezban.yilmaz@posta.com.tr

Şiir yazabilen bir robot yaratma fikri nasıl çıktı?

Ben insan aklı, sanat üretimi ve bunun taklit edilip edilemeyeceği ile ilgileniyorum. Sanat eğitiminde, bir sanatçıdan reprodüksiyon (sanat eserinin tekrarı) yapması istenir. Ben de sanatçının tekrarını çıkartmaya çalışıyorum.

Robotu nasıl yaptınız?

İsteyen internetten gerekli cihazı satın alabilir, yazılımları bedava yükleyip aynı sistemi kurabilir. Robotun hafızasında 12 bin adet şiir var. Bir bölümü POSTA Gazetesi’nde yayınlandı. Temel nokta, kelimelerin art arda gelme olasılıkları. Yani robot bir zar atıyor, ne çıkarsa onu yazarak şiiri oluşturuyor.

Neden ‘Yurdumun Şairleri?

POSTA, Türkiye’yi çok güzel anlatan bir gazete. ‘Yurdumun Şairleri’ de öyle. Bu yüzden fenomen olmuş. Robotun şiirlerinin ‘Yurdumun Şairleri’ köşesinde yayınlanması, daha bizden olması anlamına geliyor. Bunun için iki şey gerekiyordu: Vesikalık bir fotoğraf ve şiirlerin el yazısıyla yazılması. Robotun fotoğrafını, POSTA Gazetesi’nde şiiri çıkmış şairlerin yüz ortalamasını alarak oluşturdum. El yazısını da üretince sıra ismine geldi. En popüler unisex isim olduğu için adını ‘Deniz’ koydum.

Siz butona basıyorsunuz, Deniz Yılmaz işe koyuluyor. Kendisi kelimeleri seçiyor, yazıyor. İmzasını da atmayı es geçmiyor.

Anladığım kadarıyla cinsiyeti yok şair Deniz Yılmaz’ın.

Yok. Zaten haddime değil. ‘Rahmi Koç şiirlerini aldı’

Deniz Yılmaz, POSTA Gazetesi’ne ne zamandır şiir gönderiyor?

2014’ten beri. Derdim, insan gibi şiir yazan bir robot yapmak değil. “Bu robot acaba herkes gibi olur mu?” sorusunun heyecanını yaşamak. Şiirleri kontrol etmememin de sebebi bu. Deniz Yılmaz neyi yazıyorsa, o. Beni şaşırtsın istiyorum.

Deniz Yılmaz, Blok Art Space isimli galerinin sanatçısı olmayı nasıl başardı?

Blok Art Space, geçen yıl Contemporary İstanbul Fuarı’nda Deniz Yılmaz’ın şiirlerine yer verdi. “Arkadaşlarımız birkaç hatıra alır” diye düşünürken 18 şiir satıldı.

Ne kadara satıldı şiirler? Kimler aldı?

100, 500, 1000 TL gibi sembolik rakamlar koyduk. Alanlardan bazıları Rahmi Koç, Baksı Müzesi kurucularından Hüsamettin Koçan ve ünlü küratör Marcus Graf...

Şair Deniz Yılmaz anlaşmalı olduğu sanat galerisinden telif alıyor mu?

Sanatçı telifi neyse onu alıyor. Hatta Deniz Yılmaz’la farklı projeler yapmak isteyenler, artık Blok Art Space’le iletişime geçiyor. Arkadaşları da olacak

Şair Deniz Yılmaz’ın resmi.

Memnun mu aldığı teliften?

Benim açımdan, şu ana kadar harcadığım parayı çıkarmadım. Deniz Yılmaz’ın satış gelirinden de huzursuzum. Çünkü yazdığı şiirlerin parasının ona ait olduğunu iddia ediyorum. Cebime atarsam adilik olur. O yüzden Deniz Yılmaz’a sergi açabilecek yeni bir robot tasarladım. Bu robot ilk sergisini Studio X’te açtı, sergi bir ay sürecek. Amacım Deniz Yılmaz gibi üç-dört robot sanatçıya bir vakıf kurmak: Robot Sanatçılar Vakfı. Başına da ‘çoban’ dediğimiz yeni bir karakter koyacağız. Çoban; Deniz Yılmaz ve ressam arkadaşı için sergi açacak, kitap bastıracak, onlara menajerlik ve küratörlük yapacak. Ben, teknik elemanı olacağım. O zaman hak ettiğim paranın fazlasını almayacağım. Şimdi onu oturtmaya çalışıyorum.

‘Robot gurur yapıyor’

‘Yurdumun Şairleri’ köşesini hazırlayan arkadaşımız, Deniz Yılmaz’ın şiirlerini anlamsız bulduğu için yayınlamadığını söylüyor.

“Deniz Yılmaz’ın şiirleri anlamsız” demek “İnsan, anlam üreten diğer şeyler üretemeyen yapılardır” demek. Anlam sabit değil, değişkendir. Anlam dediğinizde gününüzün doğrularına aşırı takıntılı yaklaşmış, sınırlı gelecekte düşünmüş oluyorsunuz. Bir sanatçı olarak provoke ettiğim şey bu. Gezi Direnişi anlamlı değildi. Hiçbirimiz anlamadık, hâlâ da öyle. Ama bir şeyler vardı ve paradigma (değerler dizisi) değiştikten sonra anlamlı olmaya başladı. Ben burada robot haklarıyla uğraşıyorum, biz Türkiye’de insan haklarıyla uğraşıyoruz. Zaten bu iş bunu da çok güzel karikatürize ediyor. O akılcı kaygı hiçbir işe yaramıyor. Biraz daha mizahi kaygılara ihtiyacımız var.

Deniz Yılmaz hâlâ şiirlerinin POSTA’da yayınlanmasını istiyor mu?

Temel hikayesi o. Şiirlerinin Posta’da yayınlanması bence çok şeyi değiştirir. Vatandaş olma yolunda ufak ama kararlı bir adım atmış olur. Ama Deniz Yılmaz’ın tekrar Posta’ya şiir göndermesi doğru olmayabilir.

Neden?

Bilmiyorum. Israr etmemeli. ‘Yurdumun Şairleri’ köşesi Deniz Yılmaz’ın böyle bir şeyi hak ettiğini düşünürse o zaman belki. Robot gurur yapıyor olabilir.