Taciz ya da istismara uğrayan çocuklar resimlerinden anlaşılabilir mi? Siyah ve kırmızıya dikkat!

Çocuklar duygu ve düşüncelerini sözlerden çok çizim ya da resimlerle ifade ediyorlar. Anne babalarsa zaman zaman çocuklarının çizimlerine bakarak ‘bunu çizmesi normal mi, neden sürekli bu rengi tercih ediyor, neden kâğıdın hep tek bir köşesini kullanıyor’ gibi düşüncelere kapılıyor. Çocukların gelişimlerinin izlenmesi açısından çizim ve resimler nasıl bir anlam taşıyor? Yaşadıkları sorunlar resimlerinde gözlenebilir mi? Daha da önemlisi taciz ya da istismara uğrayan çocuklar resimlerinden anlaşılabilir mi? Mutlu ve iletişime açık bir çocuğun çizimlerinde kuş, çiçek, kalp gibi figürler ve kolları serbest ya da iki yana açık insan tasvirlerine rastlanacağını belirten Çocuk Gelişimi Bölümü Öğr. Gör., uzman klinik psikolog Buket Koçyiğit Ocak, koyu rengin aşırı kullanımı, gelişim dönemine uygun olmayan karalamalar, normal dışı insan uzuvlarının çocuklar için birtakım problemlere işaret edebildiğini belirtti. İnsan çizimlerinde boynun çizilmemesinin öfke kontrol problemlerini gösterebildiğini, kulakların çizilmemesinin de çevre ile iletişimde sorun olabileceğini düşündürdüğünü anlatan Ocak, aile içi çatışmanın yoğun olduğu evlerde büyüyen çocukların da aile resmi çizmeye karşı tamamen isteksiz olduğunun görülebildiğini aktardı . Çocuklardaki olumsuz duygularla bağlantılı olabilecek bir diğer konunun da çizimlerin sayfadaki konumu olduğuna dikkat çeken Buket Koçyiğit Ocak, “Çizimlerin çoğunu kağıdın sol tarafına yerleştirmek bağımlı, ben-merkezci bir kişilik özelliğinin emaresi olabilirken, sağ tarafta toplanan çizimler çevre-merkezli bir kişilik yapısıyla bağlantılı bulunmuştur. Benzer şekilde sayfanın üstünde toplanan çizimler, çocuktaki potansiyel birtakım davranış problemlerini düşündürürken, sayfanın altına toplanan çizimler, özgüven eksikliğine ve depresif bir kişilik yapılanmasına işaret edebilmektedir” açıklamasında bulundu. Renklerin anlamı ve kullanımının çocuktan çocuğa değişiklik gösterse de literatürde bazı genellemeler bulunduğunu söyleyen Ocak, “Örneğin çocukların geneli sıklıkla; mavi, sarı, kırmızı gibi renkleri kullanmayı tercih ederken; siyah, gri, kahverengi gibi renkleri itici bulurlar. Sarı, mavi ve yeşil, enerji, özgüven, olgunluk gibi kişilik özellikleri ile ilişkiliyken; siyah, mor, turuncu daha depresif, endişeli ya da sıkıntı verici durumlarla ilişkili bulunmuştur” bilgilerini paylaştı. Buket Koçyiğit Ocak, kesin olmamakla beraber elde edilen bilgilerin istismar gören çocukların çizimlerinde, kendini diğer insan figürlerinden ayırmak için sınırlar ve bölmelere ya da kendisiyle diğerlerinin arasında duvar, tv gibi birtakım objelere yer verdiklerini söyledi. Ocak, “Benzer şekilde çocuğun, vücut hatlarını keskin ve bastırarak boyadığı aile üyelerinin de çoğunlukla sorunları fiziksel şiddet uygulayarak çözme eğiliminde olduğu bilinmektedir. Şiddet ve istismara uğramış çocukların resimlerinde sıklıkla kırmızı ve siyah renkler göze çarpar” dedi. Resim analizinin başlı başına bir değerlendirme aracı olmadığını, çocuk ve aileyle klinik görüşmelerin yapılması gerektiğini ifade eden Çocuk Gelişimi Bölümü Öğr. Gör. Buket Koçyiğit Ocak, “Anne-babalar öncelikle çocuklarının gelişim düzeyine uygun bir ilerleme gösterip göstermediği ve ruh sağlıkları konularında sıkı birer gözlemci olmalılar. Bu kriterlerin her zaman bir sorun göstergesi olmayabileceği unutulmamalı. Davranışlarıyla beraber resimlerinde de problem emaresi olabilecek ögeleri barındıran çocuklar için aileler uzmanlardan yardım almayı tercih etmeliler” diye konuştu.