Giriş
Her Çanakkale ziyaretim, o günlerin ruhunu yeniden hissettiriyor… Büyük bir savaş sahnesinin tanığı olan topraklarda dolaşmak tüylerinizi ürpertmeye yetiyor. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün komutasındaki özgürlük mücadelesinin yaşandığı zafer ve gurur rotalarını dolaşırken, attığınız her adımda bu büyük mücadeleye dair bir kalıntı gözünüze ilişiyor. Kimi zaman bir mavzer kovanı, top mermisine ait şarapnel parçaları, üniformadan arta kalan bir düğme…
UNESCO’nun 2014’te Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı alanlarını Dünya Mirası Geçici Listesi’ne almasının hemen ardından, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı kuruluyor. Başkan İsmail Kaşdemir, muharebelerin hafıza mekanlarında; tarihi, kültürel ve doğal değerleri geleceğe aktarmak için yaptıkları çalışmaları anlatıyor...
TANITIM MERKEZİ’NDE 8 DİLDE YAYIN
2012’de hizmete açılan Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi’ne girerken sağda yer alan beyaz duvarın barışın simgesi olduğunu söyleyen İsmail Kaşdemir, şu bilgileri veriyor: “Karşısındaki anıtsal koyu renkli duvar ise savaşın karanlık yüzünü sembolize eder. Çanakkale Muharebeleri’nin farklı evrelerinin anlatıldığı 11 oda boyunca 8 dilde izlenebilen sinevizyon gösterimi, iki kata yayılmış sergi alanını gezmeden önce bilgi sahibi olunması açısından önemli. Sergideki odak noktalarını hiper realistik mankenler ve dioramalarla destekliyor, vitrin önünde harcadığınız zamanın farkına varamıyorsunuz. Bigalı Mehmet Çavuş ve Binbaşı Ali Faik Bey gibi Çanakkale kahramanları için düzenlenen süreli sergiler de bu çatı altında ziyaretçiyle buluşuyor.”
ANADOLU HAMİDİYE TABYASI TARİHİ ATMOSFERİ YAŞATIYOR
Kaşdemir, 18 Mart 1915’te topçularımızın kullandığı Krupp toplarını görebileceğiniz, tarihi atmosferi yaşatan Hamidiye Tabyası özelinde hazırlanmış sergi anlayışıyla Çanakkale Savaşları Tarih Müzesi ile ilgili de şu bilgileri aktarıyor: ”Özellikle Anadolu yakasında kalan ve Eceabat’a geçme fırsatı bulamayan ziyaretçilerimiz için tasarlanmış sergi alanları savaşın tanıkları bonetlerin içinde yer almakta. Her bonette sizi bekleyen vurucu bir enstalasyon ve duygularınıza hitap edecek güçlü bir anlatım var. Yıl içinde farklı etkinliklere sahne olan müze çevresinde yaratılan Minia Gelibolu maketlerinin bulunduğu rekreasyon alanında da ailenizle verimli zaman geçirmeniz mümkün.”
ZAFERİN TÜM PLANLARININ YAPILDIĞI BİGALI ATATÜRK EVİ VE MÜZESİ
Tüm Türkiye’ye yayılmış onlarca Atatürk Evi’nin en önemlilerinden biri Çanakkale Muharebeleri’ni kazandıran planlamaların da yapıldığı Bigalı Atatürk Evi. 2018’de köyün dokusuna uygun gerçekleştirilen restorasyonun ardından 27. ve 57. Alayın muharebeler esnasındaki yeri ve öneminin uzmanlar tarafından anlatıldığı teşhir kurgusuyla, yapıya dinamik bir hava katılmış. Mustafa Kemal Atatürk’ün Çanakkale Cephesi’ndeki faaliyetlerinin kronolojik olarak aktarıldığı bilgi panolarına, Atamıza ait gündelik eşyalar ve İzzettin Bey (Çalışlar) ile birlikte çalıştıkları masa başındaki canlandırma alanı eşlik ediyor. Müzedeki ziyaretçi defterine minik ziyaretçilerin yazdıklarını okurken boğazınızın düğümlenmemesi mümkün değil...
NAMAZGAH TABYASI MÜZESİ
Tarihi Alan Başkanlığı olarak, onarımı yapılarak işlev kazandırılan savunma yapılarının her birinin kendi hikayesini anlatması gerektiği görüşünde olduklarını söyleyen Kaşdemir, “Bunlardan biri de Namazgah Tabyası” diye belirterek, şunları aktarıyor: “2019’da kısmen yenilenen teşhirin en önemli özelliği, Çanakkale Muharebeleri’ni öncesi ve sonrasıyla Namazgah özelinde ele alması. Bu uygulamanın restorasyon ve kurgu/ tasarım çalışmaları sona eren Seddülbahir ve Bigalı kalelerinde yer alacak müzelerde de tatbik edilmesi planlanmakta. Tabyada bulunan sinevizyon odasında Boğaz’da bulunan savaş batıklarının anlatıldığı kısa belgeselle birlikte bu savaş gemilerine ait enkazların maketlerini görmeniz mümkün. Bir telgraf odasında geçen canlandırma çocuklarınızın algılarını hareketlendirebilir, çıkışta yer alan panoda ziyaretçilerimizin duygu ve düşüncelerini yansıttıkları kartlar ilginizi çekebilir.”
CANLANDIRMA ALANLARINDA ETKİLENMEMEK ELDE DEĞİL
Alçıtepe Köyü’ndeki “Siper Canlandırma Alanı” Çanakkale Kara Muharebeleri sırasında askerlerimizin içinde bulundukları atmosferi ses efektleri eşliğinde deneyimleme imkanı sunuyor. 1915’te askerlerimizin yaşadıklarını Yetkin Dikinciler’in sesinden takip ederek gerçek boyutları ile oluşturulan siperlerde tarih koridorunda ilerleyebilirsiniz. İçinde bulunduğumuz çağda nesne odaklı teşhir anlayışı, yerini izleyici merkezli sergilemelere bırakıyor. Dijital öğelerle ya da canlandırmalarla anlatılan konuyla ziyaretçi bir şekilde etkileşim içine sokuluyor. Cephe gerisinin sahnelendiği bir canlandırma alanı Alçıtepe Köyü’nde misafirlerle buluşuyor. Sargı yerinde ilerlerken duyacağınız sesler sizi savaş günlerine geri götürüyor. Bir düşman tayyaresinin saldırısının ardından yaşanan telaşlı koşturmacanın içinde buluyorsunuz kendinizi. Yaralı bir askerlerin pansumanlarına ya da acı dolu ameliyatlarına tanıklık edip gölgelik alanına getirilen şehitlerimiz için gözyaşı dökerek ayrılıyorsunuz alandan.
KİLİTBAHİR’DE KALE YAŞAMI SERGİLENİYOR
Tarihi Alan’da Osmanlı kale yaşamının anlatıldığı alternatif bir müze de bulunuyor. Fatih Sultan Mehmet dönemi eserlerinden biri olan Kilitbahir Kalesi’nin ana kulesi Osmanlı’da savunma, ibadet, ticaret ve yemek kültürüne ışık tutacak şekilde tasarlanmış. Ahşap merdivenlerle çıkılan kulenin son katında ise kalede gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalarda ortaya çıkarılan buluntular sergileniyor.
SEDDÜLBAHİR KALESİ
Seddülbahir Kalesi 17. Yüzyıl ortalarında Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’a ve Adalar Denizi’ne açılan Çanakkale Boğazı girişini korumak amacı ile inşa edilmiş stratejik öneme sahip bir savunma yapısı... Kalenin tarihçesini anlatmak amacı ile kalıntıların bulunmadığı bir araziye kurulan müzede teşhire sunulan eserler arasında, arkeolojik kazılarda bulunan tasnif dışı şarapnel parçaları ile üretilen heykellerin yanı sıra envanter dışında kalmış objelerle üretilen enstalasyonlar yer alıyor.
ENGELSİZ MÜZE’DE SANAL GERÇEKLİK GÖZLÜKLERİYLE TUR
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, özel gereksinimli ziyaretçilerin de tarihi yapılar içine konuşlandırılan sergi alanlarında dolaşabilmelerine hassasiyetle yaklaşıyor. Tarihi yapılardaki fiziksel koşulların izin vermediği alanlarda, sanal gerçeklik gözlükleri ile turlar düzenleniyor. İşitme engelli ziyaretçiler içinse Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi sinevizyon odalarında işaret dili eşliğinde gösterimler yapılıyor. Önümüzdeki dönemde müzelerde görme engelli misafirler için sesli anlatım ve Braille alfabesi de yaygınlaştırılacak.
MOBİL MÜZE ÇANAKKALE RUHUNU 81 İLE GÖTÜRÜYOR
Tarihi Alan Başkanlığı’nın mobil müzesi, Çanakkale’yi ziyaret fırsatı bulamayanlara Çanakkale ruhunu götürmeyi amaçlıyor. 81 ilimizi iki defa dolaşacak serginin içeriğinde, Çanakkale Cephesi’nin tüm yönleriyle anlatıldığı 7 adet vitrin bulunuyor. Videolar ve dış sesle konu anlatımının etkin hale getirildiği sergi, yenilenmiş hali ile 2024 yılında yollarda olmaya devam ediyor.
