Giriş
“Konak”... İzmir’de sadece bir semt ya da mahalle adı değil... İzmir’in kalbi... Son iki yüzyıldır şehrin merkezi olmuş... Kurtuluş’un simgesi Hükümet Konağı, İlk Kurşun Hasan Tahsin Anıtı, Saat Kulesi, Vapur İskelesi, Ankara Palas, dünyanın en büyük açık hava alışveriş merkezi Kemeraltı, sahil yolu, Kordon, Cumhuriyet Meydanı, Agora Ören Yeri, Varyant, Tarihi Asansör, Kadifekale; kentin belleği gibi hep Konak’ta toplanmış ve günümüzde de hala bu yapılar ayakta. Konak; kortejoları, cumbalı evleri, garları, hanları, camileri, kiliseleri, sinagoglarıyla İzmir’in kalbinde birçok tarihi değere de ev sahipliği yapıyor.
Ayrıca, kamu binaları, iş merkezleri ile kentin ticaret noktası durumunda. Gündüz sirkülasyonu şehrin üçte bir nüfusunu kapsıyor. Bu merkezden kentin her noktasına her türlü ulaşım aracıyla gitmek mümkün. İzmir kadar büyük bir başka kentte hemen tüm yoğunluğun Konak gibi bir tek alana yığıldığı bir başka örnek bulmak çok zordur sanırım.
TARİHİYLE EŞSİZ İLÇE
İzmir’in kalbi Konak, toprakları üzerinde yaşamın binlerce yıldır aktığı, tarihiyle de eşsiz bir ilçe. Birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı için de bugün nereye adım atsanız tarihi bir değerle karşılaşıyorsunuz.
Tarihteki bilinen adıyla Smyrna yani İzmir kenti ilk olarak Bayraklı’daki Tepekule Höyüğü’nde kurulmuş. M.Ö. IV. yüzyılın sonlarına doğru artan nüfus ve ihtiyaçlar doğrultusunda Smyrna terk edilerek Konak sınırları içindeki Pagos’a (Kadifekale) yerleşilmiş. Efsaneye göre, İzmir’e gelen Büyük İskender, “Pagos Tepesi” denilen Kadifekale’de avlanırken bir ara tapınağının önündeki ulu bir çınarın altında uykuya dalar, rüyasında gördüğü iki Nemesis, İskender’den yeni İzmir kentini uyuduğu tepenin eteklerinde kurmasını ister. Uykusundan uyanan İskender, Apollon kahinine gördüğü rüyayı anlatarak fikrini sorar. Kahin rüyayı tek bir cümlede yorumlar: “Kutsal Meles Çayı kenarındaki Pagos Tepesi eteklerinde yerleşecek İzmirliler, eskisinden dört kez daha mutlu olacaklardır.”
“KÜLTÜREL MİRASIMIZA SAHİP ÇIKMAYA KARARLIYIZ”
Basmane’de tarihi bir yapıda buluştuğumuz Konak Belediye Başkanı Abdül Batur ile de sohbetimizin tam da konusu İzmir’in kalbi Konak ve kültürel mirasa nasıl sahip çıktıkları oluyor. Başkan Batur da bu zenginliği tüm dünyaya tanıtmak istiyor. Konak’ta üç bini aşkın tescilli yapının bulunduğunu söyleyen Batur, “Konak’ın köklü tarihi, bugün bizi bir arada tutan en güçlü bağ. Kültürel mirasımıza, tarihi değerlerimize sahip çıkmaya karalıyız” diyor. Konak’ta göreve geldiğinde iki temel önceliklerinin olduğunu vurgulayan Başkan Batur, “Bunlardan biri daha yaşanılır bir hayat için kentsel dönüşüm, diğeri de şehrimizin köklü tarihine sahip çıkarak, tarihi yapılarımızı tek tek ayağa kaldırmak” ifadelerini kullanıyor.
“VATANDAŞLARIN TEK İSTEDİĞİ KENTSEL DÖNÜŞÜM”
Başkan Batur, şöyle anlatıyor:
“Konak, İzmir’in kalbi. Gündüz nüfusu 1 buçuk milyon, gece nüfusu 400 bin. Konak kültürlerin de birleştiği bir noktada. Kentin vitriniyle, dezavantajlı bölgelerinin iç içe yaşadığı bir bölgedeyiz. Konak’ta 10 dakika sonra bambaşka bir dünyaya ulaşabiliyorsunuz. Yapı envanteri gerçekten çok sıkıntılı. 1960 yılı öncesi yapılan, deprem yönetmeliğine uygun olmayan, ekonomik ömrünü tamamlamış binalar bizi belli arayışlara itti. Kentsel dönüşümle ilgili yaklaşık 20- 25 senedir hiçbir şey yapılmamış Konak’ta. Beştepe ve Gültepe’deki vatandaşların bizden tek istediği vardı. Kolları sıvadık 2 buçuk sene içerisinde çok iyi ve hızlı çalışmalar yaptık. Gültepe ve Beştepeler bölgemiz için toplam 500 hektarlık alanın dönüşüm planlarını bitirdik. Gültepe şu anda daha ileri seviyede. Beştepe planları da askıda, 1 haftası kaldı.
Konak şehrin vitrini ile geride kalmış sokaklarının iç içe geçtiği bir ilçe. Farklı kültürleri bir arada barındırıyor. Konak’ta bulunan Agora da öyle bir bölge… Büyük İskender’in Pagos eteklerinde kurduğu, yüzyıllarca onlarca kültüre ev sahipliği yapan İzmir’de kendi haline bırakılmış, biraz da unutulmuş Agora 821. Sokak’ta da Suriyeli çocuklar yaşıtları Türk, Kürt, Roman çocuklarla birlikte büyüyor. Sokaktaki çocuklar atölye çalışmalarıyla hayata tutunuyor, birlikte sergiler açıyor.
“NARLIDERE MODELİNİ UYGULAYACAĞIZ”
Planlarımız, İzmir Büyükşehir’den tüm partilerin oybirliğiyle geçti. Fakat ileride ne olacağını bilmiyoruz. Çünkü, Şehir Plancıları Odası, Gültepe planlarımıza dava açtı. Tabii hukuk ne diyorsa onu uygulayacağız ama küçük bir eleştirim olacak. Ben de Mimarlar Odası’nın bir üyesiyim. Şehir Plancıları Odası’na planları sunduk, anlattık. 59. gün dava açtılar. Gerekçeleri ise kentsel dönüşüm alanında emsal ve nüfus artışının olması. Biz boş alanda kentsel dönüşüm yapmıyoruz ki. Değer artışı olmadan kentsel dönüşüm nerede çözülmüş? Yıllardır bu işin içindeyim ve Narlıdere’de bunu yaptım. Oralarda da Narlıdere modelini uygulayacağız. Nüfus ve emsal artışı olmadan, sosyal tesis ve donatı alanlarına bizim ayırdığımız kadar alan ayırabilen plan benim önüme gelirse uygularım. Ama maalesef, bu şekilde o bölgelerindeki vatandaşı da mağdur ediyoruz. Vatandaşın bizden beklentisi biran evvel dönüşüme başlanması.”
“MAĞDURİYET YAŞANMAYACAK”
Geçen yıl 30 Ekim’de meydana gelen İzmir depremini hatırlatan Başkan Batur, şöyle devam ediyor:
“Depremde az katlı olmalarına rağmen hasar gören binalar Beştepeler’deydi. İşte bu nedenle bizim birinci önceliğimiz kentsel dönüşüm. Bir yıl önce 30 Ekim 14.52’de bu kent ve kentli, kentin değişime ve dönüşüme ne kadar ihtiyacı olduğunu anladı, biz de anladık. Belediye Başkanı olarak, kentin bu bölgelerini dönüştürmeye kararlıyım. Konak’taki kentsel dönüşüm İzmir’in çehresini de değiştirecek. Kentsel dönüşüme sadece binaları yenileme olarak bakmıyoruz. Kişi başına düşen yeşil alan 1 metrekare bile değildi, biz dünya standartlarının da üzerine çıkardık. Vatandaşlar hiçbir mağduriyet yaşamayacak. Aynı mahallede, aynı komşularıyla yaşamaya devam edecek.” Başkan Batur, Gültepe ve Beştepeler’in ardından planlama çalışmalarının Gürçeşme ile Yenişehir-Mersinli bölgelerinde devam etttiğini söyledi.
‘TURİZMİN YENİ CAZİBE MERKEZİ’
Tarih turizmi çalışmalarıyla ilgili de bilgi veren Başkan Batur, “Agora, İzmir’in kent merkezi olan ilçemizin kalbinde kurulu. Antik çağ hazinelerimizden biri. Ayrıca Akdeniz’in yeni antik tiyatrosu da Konak’ta doğuyor; Smyrna Antik Tiyatrosu. Bu dev tiyatro alanı turizmde rotaları değiştirecek. Kuşkusuz dünyanın dört bir yanından binlerce insan tiyatroyu görmeye gelecek. Şimdi turistler kente indiği gibi otobüse binip Selçuk’a gidiyor. Kentimizi ve değerlerimizi hiç görmüyor. Bu düzelecek. İzmir ve Konak, turizmin yeni cazibe merkezi haline gelecek” diyor.
“AVRUPA’DA DAHA ÇOK TANINACAK”
Konak Belediye Başkanlığı’nda iki buçuk yıllık hizmet süresini geride bırakan Başkan Abdül Batur, ilçesine kazandırdığı ulusal ve uluslararası ölçekteki önemli ödüllerle de dikkat çekiyor. Konak’a; ‘Avrupa Yerel Demokrasi Haftası Partner Ödülü”, ‘Avrupa Diploması’, ‘En Roman Dostu Belediye Başkanı’ ödüllerini kazandıran Başkan Batur, “Ödüller, ilçemizin adını Avrupa’ya duyurması açısından önemli. Avrupa Konseyi’nden aldığımız ödülleri belediyemize, kentimize kazandırmış olmaktan büyük bir gurur duyuyoruz. Bu adımlarla, güzel ilçemiz Konak’ın Avrupa’da daha çok tanınmasını sağlayacağız. Avrupa’dan daha çok insan gelsin, ilçemizin eşsiz tarihi değerlerini, buradaki güzellikleri görsün istiyoruz” diye ekliyor.
ALTIN ÜÇGEN PARLAYACAK
Başkan Batur, Konak’ın tarihi değerlerini ayağa kaldırmak için yaptıkları çalışmaları ise şu sözlerle anlatıyor:
“Kemeraltı, Basmane ve Agora bölgelerimizi ‘Altın Üçgen’ olarak isimlendiriyoruz. Kentin tüm paydaşlarıyla Altın Üçgen’i parlatmaya kararlıyız. Özellikle Tarihi Kemeraltı Çarşımız en büyük zenginliklerimizden biri. Çarşı ve çevresini kapsayan bölgemizin UNESCO Tarihi Mirası Geçici Listesi’ne alınmasını çok önemsiyoruz. 116 yaşındaki tarihi binamızı restore ederek Roman Kültür Merkezi’ne çevirdik. Tarihi Kemer Tren İstasyonu’muzu da restore ederek, gençlik destek merkezi olarak hizmete sokmayı planlıyoruz. İstiklal İlkokulu’muzu Yenilikçi Öğrenme Merkezi haline getirdik. Tarihi Kıllıoğlu Hamamı’nı kültür merkezine çeviriyoruz. Tarihi Silahhane Binası’nda restorasyon çalışmalarımız sürüyor. Meşhur İkiçeşmelik Caddesi’ne adını veren çeşmelerimizi ortaya çıkaracak çalışmalarımız devam ediyor. Eşrefpaşa semtimizde bulunan Kırım Tatar Türkleri Evi’ni de ayağa kaldıracağız. Altınpark Arkeolojik Kazı Alanı için de harekete geçtik. Başvurularımız onay alırsa, şehrimize arkeolojik park da kazandırmak istiyoruz.
CUMHURİYET’İN 100. YILINA İKİ MÜZE
Tarihi Kemer Tren İstasyonu’muzun hangar binasını mimar meslektaşlarımızla birlikte mimarlık müzesine çeviriyoruz. Bir mimar olarak bu proje beni çok heyecanlandırıyor. Kentimizin belleğini bu müzemizde saklayacak ve koruyacağız. Gençlerimize mimarlığı tanıtacağımız, mimarlık okuyacak çocuklarımıza destek olacağımız bir müzemiz olacak. Restorasyonunu yaptığımız, özellikle tavan süslemeleriyle eşsiz Yemişçizade Konağımızı ise İzmir Büyükşehir Belediyesi’yle birlikte Kurtuluş Müzesi’ne dönüştürüyoruz. Her iki müzemizi de 2023 yılına, Cumhuriyeti’mizin 100. yıl dönümüne yetiştireceğiz. Tarihi binaları koruma noktasında biz belediyeler olarak başa çıkmaya çalışıyoruz ama İzmir iş dünyasının da bu işe destek olmaları lazım.”
Kurtuluş Savaşı’nın ilk kurşunu, gerçek adı Osman Nevres olan gazeteci Hasan Tahsin tarafından Yunan işgal ordularına karşı İzmir’de atıldı. Bu önemli olayın simgesi olan Gazeteci Hasan Tahsin İlk Kurşun Anıtı halen Konak Meydanı’nda yükseliyor.
