Giriş
Tasarrufun önemi son dönemde daha çok arttı. Birikimin de Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) gibi uzun vadeli planlananı daha çok fayda sağlıyor. Yatırılan her 100 lira için devletin 30 liralık katkısı benzeri olmayan bir teşvik. Bu teşvikten maksimum seviyede yararlanmanın anahtarı ise asgari ücret zammında gizli. Peki nasıl? İşte merak edilenler...
HEDEFE 6 AY ÖNCE ULAŞILDI
Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Atilla Benli’nin verdiği bilgiye göre; Otomatik Katılım Sistemi’ndeki katılımcılar da dahil edildiğinde Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) toplam katılımcı sayısı 15 milyonu aştı ve sistemdeki toplam fon büyüklüğü 561.9 milyar liraya ulaştı. 500 milyarlık fon hedefi 2023 sonu için belirlenmişti. Ancak son dönemde vatandaşların tasarruf alışkanlığının artması ve bu kapsamda ilk akla gelenin BES olması hem katılımcı sayısının hem de sistemdeki paranın hızla çoğalmasını sağladı.
YÜZDE 30 KATKI DOPİNG OLDU
BES’e katılımı teşvik eden en önemli düzenleme, devlet katkısının yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarılması oldu. Yani devlet, aylık yatırılan tutarın yüzde 30’u kadar katkı veriyor. Yani bu bir hibe. Tabii ki bu parayı hemen vermiyor, hak etmeniz için 10 yıl ve 56 yaşını doldurma şartları var. Hediye BES ile 18 yaş altının sisteme dahil edilmesi de diğer önemli bir gelişme. Özellikle aileler çocuklarının geleceği ve eğitim masrafları için sisteme adeta akın ediyor. Bir kumbara gibi çalışan sistem, altın, döviz, borsa dahil birçok alanda yatırım imkanı verdiğinden birikimlerden enflasyon üstü getiri elde edilmesini sağlıyor.
TOPLU OLARAK YATIRILABİLİR
Gelinen noktada BES, tasarruf ederken kazandıran önemli bir sisteme dönüştü ve tasarruf anlayışının merkezine yerleşti. Bu noktada yüzde 30’luk devlet katkısı önemli bir yer tutuyor. Devlet katkısının maksimum tutarı ise brüt asgari ücrete göre belirleniyor. Bir başka deyişle, devlet katkısının tavanı yıllık brüt asgari ücretin yüzde 30’u kadar oluyor. Bu katkıyı almak için her ay yüksek tutarda para yatırmak da gerekmiyor. Yıl bitmeden eline para geçenler toplu para yatırarak söz konusu devlet katkısını elde edebiliyor.
YILLIK KATKIDA İKİ FARKLI HESAP
Son iki yıldır asgari ücrete ara zam yapılıyor. Dolayısıyla devlet katkısı tutarı da buna paralel artıyor. 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere asgari ücret net 11 bin 402 lira, brüt asgari ücret ise 13 bin 414 lira oldu. Ocak-temmuz arasında ise asgari ücretin neti 8 bin 506 lira, brütü de 10 bin 8 liraydı. Bu yıl alınabilecek en yüksek devlet katkısını hesaplarken ilk 6 ayla, ikinci 6 ayı ayrı ayrı değerlendirmek gerekiyor. İlk 6 ayda toplam brüt asgari ücret 60 bin 48 lira, ikinci 6 ayda 80 bin 484 lira olacak. Böylece toplam yıllık brüt asgari ücret 140 bin 532 lirayı bulacak. Bunun da yüzde 30’u 42 bin 215 lira (Geçen yıl 20 bin 655 liraydı). Diğer bir deyişle 2023 yılı için toplam 140 bin 532 lira ödemesi olan bu yıl için maksimum katkıyı alacak. Yıl sonuna kadar olabildiğince yüksek tutarı BES hesabına yatırmak katkı kazancını da o oranda artıracak.
45 YAŞ SONRASI HEDEFE HIZLI ULAŞTIRIR
Birikim ve tasarrufta ne kadar erken harekete geçilirse o kadar fazla kazanç sağlanıyor. Ancak BES’te 45 yaş üstü birikime başlamak hiç de geç kalınmış anlamına gelmiyor. Hatta sabırsızlar için en ideal yaşlar. Çünkü devlet katkısını alabilmenin ilk koşulu sistemde kalış yılı, ikincisi ise yaş. En az 3 yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve getirilerinin yüzde 15’ine, en az 6 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı ve getirilerinin yüzde 35’ine, 10 yıl ve daha fazla sistemde kalanlar yüzde 60’ına, 10 yıl sistemde kaldıktan sonra 56 yaşını dolduran katılımcılar ise devlet katkısının yüzde 100’üne hak kazanıyor. Bu da adeta ikinci bir emekli ikramiyesi gibi oluyor. Öte yandan BES’te 5 yıldan az kalarak sistemden çıkış yapan katılımcılardan, ertelenmiş giriş aidatı kesintisi yapılıyor.
AİLE FERTLERİNE AYRI AYRI DEVLET KATKISI
18 yaş altı için BES, çocuklara, gençlere para biriktirme disiplini kazandırılması açısından çok önemli. Çocuklar için BES’in diğer önemli bir özelliği ise ayrıca devlet katkısının alınıyor olması. Kendisi BES’li olan bir kişi, çocuğu ve eşi için de BES yaptırırsa ayrı ayrı yüzde 30 devlet katkısı alabilir. Sisteme daha çok para yatırmak isteyen aileler için aile bireylerinin ayrı ayrı BES hesabının olması daha yüksek devlet katkısı için güzel bir imkan.
ANNE-BABASI ÜZERİNE HESAP AÇANLAR VAR
BES’te biriken paraya devletin ödediği katkı payının tamamını daha kısa sürede almak isteyen tasarruf sahipleri anne-babalarını sisteme dahil etmeye başladı. Anne-babalar 56 yaş koşulunu daha kısa sürede karşıladığından 10 yıl sisteme para yatıranlar devlet katkısının tamamını çekebiliyor.
56 YAŞINDA KAÇ LİRAM OLUR?
Örneğin; 45 yaşındaki katılımcı BES sözleşmesi yapıp 56 yaşına kadar birikim yapsın. Aylık ödeyeceği katkı 1.500 lira olsun ve ödeyeceği katkıyı her yıl yüzde 5 artırmış olsun. Bu katılımcı yıllık yüzde 4 reel getiriyle 56 yaşında 430 bin lira birikime ulaşıyor. Bunun da 86 bin lirası devlet katkısı, 20 bin lirası ise devlet katkısı getirisi. Yani 286 bin liralık ödemeye karşılık 106 bin liralık devlet katkısı elde etmek mümkün. Farklı senaryolarda risk iştahına göre farklı getiriler elde etmek de mümkün.
VERGİ AVANTAJI UNUTULMASIN
Bireysel Emeklilik Sistemi yatırım fonlarının kazançları vergi dışında tutuluyor. Bu da önemli avantajlardan biri. Normal şartlarda döviz ve altın alımında binde 2 Kambiyo Vergisi uygulanıyor. Ancak BES’te değerlendirilen tasarruflarla dövize ve altına dayalı fonların alımında bu vergi uygulanmıyor. Katılımcılardan sadece çok cüzi fon işletim kesintisi yapılıyor.
