Giriş
Yıllar hızla akıp geçerken yarını mutlaka hesaba katmak gerekiyor. Özellikle gençlerin hiç vakit kaybetmeden ve rehavete kapılmadan önlerine birikim hedefi koyup geleceklerini planlaması şart. Sadece üniversiteyi kazanmak maalesef yetmiyor. Mezuniyetten sonra iş arama, memur olunacaksa atanma süreci, askerlik, evlilik... Hayatın her noktasında paraya ihtiyaç olacak. İşte ‘az’ demeden tasarruf hareketini başlatmanızı sağlayacak yöntemler ve uygulamalar...
13 MİLYON KİŞİYİ KAPSIYOR
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2022 yılında ülkemizin toplam nüfusu 85.2 milyon. Nüfusun 13 milyonu 15-24 yaş arasında bulunuyor. Gençler yarınlarımız, ekonomimizin dinamosu ve ülkemizin en değerli insan kaynağı. Gençler üretime katkı sunarken finansal okuryazarlık ve tasarruf konusunda da kendilerini geliştirmeli. Özellikle genç yaşlarda elde edilen tasarruf bilinci hem kalıcı oluyor hem de zamanlama açısından avantajlar sunuyor.
‘AZ HARCA’ DEMEK KOLAY DEĞİL
Tabii gençlere ‘az harca, tasarruf et’ demek kolay değil. Gençler daha çok harcamak istiyor. En son çıkan telefon modeline sahip olmak, otomobil almak, tatile gitmek isteyen de var... Elbette tüm gençler bunları hak ediyor. Ancak bu rahatlık ve finansal özgürlüğün yolu da tasarruftan geçiyor. Bu yolda ilerlerken ‘az’ demeden, eldeki parayı küçümsemeden, paranın değeri ve önemi konusunda bilinçlenerek birikim moduna girmek, gerekirse bazı isteklerden vazgeçmek ya da ertelemek gerekiyor.
GELECEĞİ BES’LE ŞEKİLLENDİRİN
Tasarruf eğilimi olan gençler yalnız değiller. Hem devlet hem de bankalar gençlerin tasarruf eğilimini artırmak için birçok çalışmayı devreye aldı, alıyor. Devletin gençlere özel sunduğu en önemli destek Bireysel Emeklilik Sistemi (BES). 18 yaş altı bireyler hatta çocuklar için dahi BES hesabı açılabiliyor. BES her ne kadar bir emeklilik sistemi gibi lanse edilse de 7’den 70 herkese bulunmaz bir tasarruf fırsatı sunar. Yüzde 30 devlet katkısı, tüm finansal enstrümanlara yatırım yapma olanağının olması, yatırılan katkı paylarının uzman kişiler tarafından yönetilmesi, yılda 12 kez portföy değişikliğinin olması gibi birçok avantaj BES’i günümüzde çok öne çıkıyor. Son yapılan düzenlemeyle acil nakit ihtiyacının oluştuğu belli durumlarda BES’ten kısmi çekim hakkının da getirilmesi BES’i cazip kılıyor. Lise ve üniversite yıllarından başlayarak BES hesabına ayda 150-200 lira bile olsa para yatıranların varlığı damlaya damlaya göle dönüşecektir.
BORSA SEÇENEKLERDEN BİRİ
Borsa, yüksek riskli yatırım aracı olarak kabul ediliyor. Riskin yüksek olması birikimlerin hızla erimesine sebep olabildiği gibi, katlanarak artmasını da sağlıyor. Son dönemde bunu çok net görüyoruz. Borsada bir şirkete ortak olmak, yani yatırım yapmak sürekli hisse alım-satımı anlamına gelmiyor. Profesyonel değilseniz zaten al-sat kazanç da sağlamıyor. Gençlerin önünde uzun seneler var ve yatırım planlarını da bu perspektifle uzun vadeli yapmaları daha doğru olacaktır. Bu süreçte profesyoneller tarafından yönetilen hisse senedi ağırlıklı yatırım fonları tercih edilebilir. Genç yatırımcılar hisse senetlerinde al-sat yapmak yerine bilinçli ve düzenli yatırım yaparlarsa daha iyi kazançlar sağlayacaklarını görecektir. Hisse, gençlerin yatırım sepetinde belli bir oranda bulunmalı.
TL VADELI HESAP REVAÇTA
Gençlerin çoğunda finansal okuryazarlık tam oluşmadığından BES gibi uzun vadeli yatırımlar çok tercih edilmiyor. Edilse bile kısa sürede çıkış planları yapılıyor. Sabırsız yatırımcılar için son dönemin en cazip yatırım araçlarından biri ‘TL vadeli mevduat’ oldu. Çünkü Merkez Bankası’nın son 4 ayda politika faizini yüzde 8.5’ten yüzde 30’a çıkarması TL mevduat faizlerinin de yükselmesini sağladı. Yıllık yüzde 40-45’lere ulaşan mevduat faizi bu anlamda bazı gençlerin ilgisini çekiyor. “Param bir gün dahi boşta durmasın, garanti getiri sağlasın” diyenler bu tür alternatifleri değerlendirebilir. Yine buna alternatif ‘para piyasası fonları’, ‘serbest fon’ gibi seçenekler her ay az az düzenli birikim yapmayı sağlıyor.
ALTINI DA UNUTMAYIN!
Altın Türk halkının geleneksel yatırım aracıdır. Dolayısıyla aile içinde sürekli dile getirilen bir yatırım aracı, gençlerin beyninde küçük yaştan beri yer edinmiştir. Yani altın almak, bir nevi aileden geçen bir yatırım davranışıdır. Altın tarihsel olarak çoğu dönemde enflasyona karşı bir koruma kalkanı olmuştur. Ancak altının kaderini Amerika Merkez Bankası Fed’in aldığı kararlar, jeopolitik gelişmeler yakından ilgilendiriyor. Altının ons fiyatı son günlerde Fed’in faiz artırımlarıyla güç kaybetmişti. Çünkü güçlenen bir dolar var ve altın böyle durumlarda kan kaybeder. Yani dolarla altın arasında ters korelasyon işler. Dün itibarıyla ons altının değeri 1820 dolar oldu. Bu son 9 ayın en düşük seviyesi. Uzmanlar bu düşüşün bir süre daha devam etse dahi bir süre sonra (özellikle 2024 içinde) trendin yukarı döneceğini öngörüyor. Dolayısıyla yatırım sepetine bir miktar altın atmak işe yarayabilir. Kaldı ki, altın uzun vadede yatırımcısını üzmez. Son 20 yıllık grafik bunu teyit ediyor. 300 dolar seviyelerinden başlayan yükseliş bir ara 2 bin doları bulmuştu.
BANKALAR KOLAYLIK SAĞLIYOR
Birikim yapmak isteyen gençler için bankalar da farklı isimlerle avantajlı hesaplar tanımlıyor. Bu hesaplar genelde 25-26 yaş altı için sunuluyor. Bunlardan bazıları şöyle (bankaların internet sitelerinden detaylara ulaşılabilir):
İş Bankası Biriktiren Genç Hesap.
Global Genç Hesap.
VakıfBank Genç Arı Hesabı.
Garanti BBVA Garantili Gelecek Hesabı.
Genç Akbanklı (Akbank).
Halkbank Büyüyen Çocuk Hesabı.
ING Biriktiren Turuncu Hesap.
Denizbank Gençlik Bankacılığı.
Kuveyt Türk Birikimli Katılma Hesabı.
Enpara Birikim Hesabı.
DEVLET KATKILI ÇEYİZ HESABI
20-27 arasında evlenen gençler epey fazla. Evlilik hazırlığı yapan gençler için devlet katkılı çeyiz hesabı var. Bankalara giderek hesabı kolayca açtırmak mümkün. Evlilik tarihinden önce en az 3 yıl birikim yapan ve 27 yaşını doldurmadan ilk evliliğini yapanlar bu haktan yararlanıyor. Biriken paranın yüzde 25’i kadar da devlet katkısı var.
