Girişimci kadınların bereketi

Kadınlara fırsat verilir ve destek olunursa neler başarabileceklerini çok iyi biliyoruz. Örnekleri de sürekli artıyor. Bu isimlerden biri de hem tarım alanında üretim yapıp hem de kendi markasını oluşturan Ayça Özer. Geçtiğimiz günlerde Hepsiburada’nın 'Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü' projesi çerçevesinde desteklenen Özer’in lavanta tarlasına gittik. Hepsiburada Pazarlama Grup Başkanı (CMO) Ender Özgün, Girişimci Kadınlar Proje Koordinatörü Duygu Aktaş ve Kurumsal İletişim Direktörü Cem Tanır'la birlikte lavanta hasadına katıldık. Özer’in hikayesini de kendisinden dinledik. Turizm sektöründe çalışan Özer, iki çocuğunu okul çağına kadar büyüttükten sonra ara verdiği çalışma hayatına yeniden dönmek istemiş. O dönemde eşi Çağlayan Özer'le kafa kafaya vermiş, lavanta tarımını araştırmış.

Susuz tarım için uygun

Yaptığı araştırmayla şu bilgilere ulaşmış: Lavanta, kıraç ve kumlu toprak sever. Lavanta tarımı su gerektirmez. Lavantanın yetiştirildiği kıraç arazi tarıma kazandırılır. Özellikle yağı çıkarıldığında katma değeri yüksek bir ürün elde edilir. Lavanta 17-18 yıl yaşar. Yılda bir kez hasat yapılır. Yatırım maliyeti nispeten düşük. Yılda bir kez gübre vermek yeterli.

4'üncü yılda yüzde 100 verim

Ayça Özer, tüm bu araştırmaları yaptıktan sonra, eşinin evlenmeden önce memleketi Kırklareli'nin Demircihalil Köyü’nde aldığı 80 dönümlük arazinin 55 dönümüne lavanta (110 bin adet) ekmiş. Bu işe 4 yıl önce başladığını belirten Özer, yıllara göre aldığı verimi şöyle özetledi: "İlk yıl yüzde 10, ikinci yıl yüzde 30, 3'üncü yıl yüzde 70 verim aldık. Bu yıl lavanta verimi yüzde 100'e ulaştı."

Yağını da topraktan çıkarıyor

Sadece lavanta yetiştirmekle yetinmeyen Ayça Özer, lavantaları işlemek için bir de distilasyon (damıtım) tesisi kurmuş. Ardından 'Aicha Lavanta' markasını oluşturmuş. Markanın ortaya çıkmasından sonra Özer'in yolu Hepsiburada ile kesişmiş. Hepsiburada, 'Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü' projesi çerçevesinde Özer’e dijital reklamdan 500 fotoğraf çekimine, komisyon indiriminden kargo desteğine kadar farklı destekler sağlamış.

İşte maliyeti ve geri dönüşü

Ayça Özer’e lavanta işine girmek isteyenlere yönelik tavsiyelerini de sorduk. İşte ilk ağızdan bilgiler:

• Önce iyi bir fizibilite çıkarılmalı. Kaç dönüm alan olduğuna, ne kadar alanın dikileceğine, yıldan yıla verimlilik oranına dikkat edilmeli.
• Lavanta uzun vadede geri dönüşü olan kıymetli bir bitki.
• 4-5 yılda kendini amorti ediyor. İlk 4 yıl bakım için para harcamayı göze almalısınız.
• Yıllık maliyeti her yıl bitkinin gelişimine göre değişiyor.
• En az 10 dönüm araziye lavanta ekimi yapılmalı.
• 10 dönümün ilk dikim yılı maliyeti 35 bin lira. Bunun 20 bin lirası fide, 10 bin lirası işçilik oluyor.
• En büyük maliyet işgücü. İlaç kullanılmıyor. Ama gübre kullanılıyor. Gübrenin tonu yaklaşık 10 bin lira. 10 dönüm için 1.5 ton (15 bin lira) yeterli oluyor.
• Lavanta yağının litresi 45-50 Euro'dan işlem görüyor.
• 4'üncü yılda 10 dönümde 6 bin kilo lavanta çiçeği kesiliyor. Bundan da 60-70 litre yağ (yaklaşık 3 bin 500 Euro) elde ediliyor.
• Lavanta yağını genelde kozmetikçiler alıyor. Fransa, Yunanistan ve Amerika'dan alıcılar geliyor.
• En önemlisi kooperatiflere üye olmak.

Arıcılığa başlayıp en yüksek değerli balı üretti

Lavanta tarlasından sonra Ahmetce Köyü'ndeki Vino Dessera Bağevi'ne geçtik. Buradaki sohbet toplantısında da Hepsiburada’nın 'Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü' projesiyle desteklenen bir başka kadın girişimciyi, 'Queenida' markasının kurucusu Derya Demircan'ı dinledik. Demircan, hikayesini anlatırken şunları söyledi:

Kaz Dağları'nda üretim

"8 yıl öncesine kadar tekstil sektöründe, babamın iş yerinde çalışıyordum. 'Baskıcı Ali Usta'nın kızıydım. 8 yıl önce kapattık. Arıcılık eğitimi aldım. Eşimin Avustralya'da dikkatini çeken 'Manuka Balı'na kafa yordum. Siirt’ten Çanakkale’ye kadar karış karış gezdim ve Kaz Dağları'nda arıcılık yapmaya, bal üretmeye karar verdim. Manuka Balı, özelliğini aynı adı taşıyan manuka bitkisinden alıyor. Biz de manuka ile aynı familyadan olan yabani sarımsağın yetiştiği bölgeye yöneldik. Kovanlarımızı oraya yerleştirdik."

50 kovandan 450 kovana

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 'Genç Çiftçi Projesi' kapsamında 30 bin lira hibe alarak, 50 kovanla işe başladıklarını söyleyen Demircan, şöyle devam etti: "Balın prolin düzeyi antioksidan özelliğini gösteriyor. Anzer Balı'nda 1200 dolayında olan prolin, Manuka Balı'nda 1600’e yaklaşıyor. Biz kahvaltılık değil, sağlık için günde bir kaşık tüketilecek bal üretiyoruz. Şu anda 450 kovanımız var. Hepsiburada'dan Duygu Hanım'la (Aktaş) Kagider'in bir eğitim programında tanıştım. 'Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü' projesi kapsamına da o tanışma sonrası dahil oldum."

Platformdaki 70 bin KOBİ'den 30 bini kadın

Hepsiburada Pazarlama Grup Başkanı (CMO) Ender Özgün, 110 milyonu aşkın ürünün platformlarında yer aldığından bahsetti. Şu anda 70 bini aşkın KOBİ'nin ürününün Hepsiburada üzerinden vitrine ve pazara çıktığını dile getiren Özgün, "Bu KOBİ'lerin 30 bini kadınlara ait şirketlerden oluşuyor" dedi. Ender Özgün, pandemiyle birlikte e-ticaretin yükselişe geçtiğine işaret ederek, "Türkiye'de toplam perakende ticaretin içinde e-ticaretin payı yüzde 13-14'lere çıktı. E-ticarete ilgi artıyor. E-ticaret ile alışveriş daha hızlı, daha kolay gerçekleşiyor. Türkiye'nin en ücra köşelerindeki ürünlere e-ticaretle ulaşmak daha kolay oluyor" diye konuştu. Kadın girişimcilere ve kadın istihdamına katkı sağlamanın amaçlarının başında yer aldığını belirten Özgün, “2017’den bu yana 81 ilde 32 binden fazla kadın girişimci, Kadınlara Teknoloji Gücü programına katıldı. Türkiye’nin dört bir yanından 132 kadın kooperatifi ve 34 sivil toplum kuruluşu faydalandı. 1200’den fazla kadına e-ticaret eğitimi verildi. Aktif satış yapan girişimci kadın sayısı 16 bin 724. Platformdaki kadın girişimci oranı başlarken yüzde 6’ydı. Bugün bu oran yüzde 25’e yükseldi. Yüzde 95’i satış başarısı gösterdi ve işlerini yüzde 98 büyüttü” dedi.

50 bin lira ciro sınırı

Girişimci Kadınlar Proje Koordinatörü Duygu Aktaş da yürüttükleri projeyle ilgili, "Cirosu 50 bin liraya kadar olan kadın girişimciler projemizden yararlanabiliyor. Bu destekle yola çıkmış oluyorlar" bilgisini paylaştı.