Giriş
Evi kirada olan milyonlarca vatandaş bu yıl kira beyannamesi verecek. Kira geliri beyan ederken seçilecek yöntem, istisna tutarları, kirada olan evin kredi borcu ve evle ilgili yapılan harcamalar, cepten çıkacak vergiyi direkt etkiliyor. Hangi detayların, kimin için daha avantajlı olduğunu araştırdık.
1 NİSAN’A KADAR SÜRE VAR
Vergi daireleri, özellikle bu yıl kira geliri elde edenleri sıkı takibe aldı. Banka hesaplarından faturalara kadar birçok para hareketini takip eden maliye, kiracılardan da bilgi topluyor. Özetle 2023 yılında kira geliri elde edenlerin vergi beyannamesinden kaçma şansı yok. Beyanname verme işlemleri ise bugün itibarıyla başlıyor ve 1 Nisan’a (31 Mart hafta sonuna rastladığı için) kadar devam edecek.
ÇAPRAZ SORGULAMA YAPILIYOR
Kira gelirine ilişkin beyanlar; nüfus, tapu, banka, sigorta şirketleri gibi kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilere göre oluşturulan hazır beyan sistemi (hazirbeyan.gib.gov.tr) ile mobil uygulama üzerinden veya vergi dairelerinden yapılabiliyor. Hazır beyan sistemine e-Devlet şifresiyle girdiğinizde adınıza hazırlanmış beyannameler ekrana yansıyor. Gerekli kontrolleri yapıp onaylarsanız, ödeyeceğiniz vergi otomatik olarak hesaplanıyor.
TEK KONUT İSTİSNASI VAR
Her yıl konut kira beyannamesi verirken belli bir istisna tutarı belirleniyor. Buna göre; geçen yıl konut kiralarından elde edilmiş gelirlerin 21 bin liralık kısmı vergiden muaf tutulacak. İstisna sadece tek konut için geçerli. Kira geliri 21 bin liralık istisnanın altındaysa beyanname verilmeyecek. Örneğin; aylık 1.700 lira kira geliri olan bir mülk sahibi 20 bin 400 lira gelir sağlıyor. Bu tutar, 21 bin liranın altında olduğundan beyan etmeye gerek yok.
KREDİ TAKSİTİ ÖDENIYORSA AVANTAJLISINIZ
Kiraladığı evi banka kredisiyle alıp taksit ödeyen kişi ‘gerçek gider’i seçerse ödediği faizleri ve diğer masrafları kira gelirinden düşebiliyor. Örneğin; 1 milyon 800 bin liraya satın alınan ve 18 bin liraya kiraya verilen daire için geçen yıl bankaya taksit anaparası dışında 36 bin 200 lira kredi faizi ödenmiş olsun. Bu daire için 26 bin 800 lira asansör ve sigorta harcaması yapıldığını da varsayalım. Ev sahibi tüm bu giderlerle birlikte evi satın aldığı bedelin yüzde 5’ini (1.800.000 x yüzde 5 = 90.000 lira) indirim konusu yapabilir. Bir başka deyişle 26 bin 800 + 36 bin 200 + 90 bin lira= 153 bin liranın tamamı 2023 kira gelirinden indirilebilecek. Böylece damga vergisi dahil 8 bin 998 lira vergi ödenecek. Hiç gider hesabı yapılmasaydı ve bu daire için ‘götürü gider’ yöntemi seçilseydi o zaman 31 bin 219 lira vergi borcu çıkacaktı. Bu hesapla 22 bin liranın üzerinde kazanç sağlanıyor.
İKİ FARKLI SEÇENEK SUNULUYOR
Gelir beyanında iki farklı yöntem sunuluyor: 1-Gerçek gider yöntemi, 2-Götürü gider yöntemi. Beyanda bu yöntemleri seçerken iyi planlama yapmalısınız. Çünkü ödenecek vergi miktarı bu yöntemlere göre hesaplanıyor. Bir önemli detay daha: Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemez. O yüzden yasal haklarınız olan beyan tercihleri kritik önemde.
1-GERÇEK GİDER YÖNTEMİ
Bu yöntemi tercih edenler, kiraya verilen konut için yaptığı harcamaları, beyan ettiği toplam kira gelirinden çıkarabiliyor. İndirilebilecek giderler şöyle:
Mülk sahibinin üstlendiği aydınlatma, ısıtma (kombi), su ve asansör giderleri.
Kiraya verilen eve ait sigorta giderleri (konut sigortası gibi).
Ev için banka kredisi ödeniyorsa borçların faizi (12 aylık hesaplanacak).
Yeni alınan evin satın alma bedelinin yüzde 5’i (ilk 5 yıl- 2019 ve sonra alınan ev için geçerli).
Mülke ait ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları.
Evin değerini artıran ısı yalıtımı, enerji tasarrufu sağlamaya dönük harcamalar (bu harcamalar 4 bin 400 liranın üzerinde olmalı).
Gayrimenkule ait bakım onarım ve idame giderleri.
Mülk sahibi evini kiraya verip başka yerde kirada oturuyorsa, oturulan evin kira gideri.
Kiralanan evle ilgili ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
NOT: Bu giderlere ilişkin belgelerin, istendiğinde ibrazı için 5 yıl saklanması gerekiyor.
2-GÖTÜRÜ GİDER YÖNTEMİ
Evinize bir kuruş masraf etmediyseniz bu yöntemle kira gelirinin yüzde 15’i kadar indirim hakkı elde edersiniz. Eğer evi krediyle almadıysanız, ekstra bir masrafınız yoksa bu yöntemi tercih edebilirsiniz. Üstelik yüzde 15’lik indirim 21 bin liralık istisna tutarı düşüldükten sonra gerçekleştiğinden ödenecek vergi de azalıyor.
ALTIN ORANA DİKKAT: 1.8 KAT
Gerçek ve götürü gider arasında tercih yaparken dikkat edilecek en önemli husus sağlanan fayda olmalı. Tekrar etmek gerekirse götürü giderle yüzde 15 indirim yapılıyor. Ancak gerçek giderde, indirebileceğiniz tutar kiranın yaklaşık 1.8 katı kadar değilse götürü gider tercih edilmeli. 10 bin lira kira geliriniz var ve 18 bin liranın üzerinde herhangi bir gider gösteremiyorsanız götürü giderin seçimiyle daha az vergi ödersiniz. Bu hesaba göre; 18 bin liranın üzerinde gider söz konusuysa gerçek gider mantıklı.
2023 yılına ilişkin çıkan vergiler mart ve temmuz aylarında kredi kartıyla, iki taksitte ödenebiliyor. Ayrıntılı bilgi için ALO 189’u (vergi iletişim merkezi) arayabilirsiniz.
