Maaşı düşük gösteren tazminat ve ceza öder

Çalışanlar açısından en büyük sıkıntıların başında kayıt dışı çalışmak geliyor. İstatistik Kurumu'nun rakamlarına göre; her 10 kişiden 3'ü kayıt dışı çalışıyor. Son yıllarda bu rakam azaldı ancak 'gizli kayıt dışılık' olarak tanımlanan maaşı saklama ve asgari ücretten bildirme hilesi devam ediyor. Mesleki kod uygulaması da buna çözüm olmadı.

Kod da çare olmadı

Meslek koduyla kişi hangi işi yapıyorsa SGK'ya öyle bildiriliyor. O mesleğe uygun prime esas kazanç belirleniyor. Ancak işverenin yanlış kod beyanıyla düşük ücret gösterdiği bu konuda şikayetlerin olduğu söyleniyor.

İşveren bunu, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirdiği ücreti bankadan, maaşın geri kalanını ise elden vermek suretiyle gerçekleştiriyor. Bir işçiyi 2000 lira net maaş yerine asgari ücretle gösteren işveren, toplam 380 lira civarında prim ve vergi avantajı sağlıyor.


Emekli maaşını etkiler

Denetimlere takılmayan işverenler bu yolla vergi ve prim açısından avantajlı duruma düşse de işini kaybetme korkusuyla ses çıkarmayan çalışanlar büyük kayıplar yaşıyor.

Örneğin; uzun yıllar asgari ücretten gösterilen işçinin emekli maaşı, rapor parası, kıdem ve ihbar tazminatı, işsizlik parası, iş göremezlik ödeneği, kadınsa doğum parası düşük oluyor.


Hak aramak için iki seçenek var

Net maaşı örneğin 2000 lirayken 1404 lira asgari ücret gösterilen işçi daha fazla kayba uğramamak için önce işverenle bunu konuşarak SGK'ya gerçek ücretten bildirim yapılmasını istemeli.

Patron bunu kabul etmezse iki seçenek var. İlki ALO 170'e ihbarda bulunmak. Bu yolla işverene ciddi cezalar kesiliyor.

İkincisi ise İş Mahkemesi'nde dava açmak.


İşten çıkan tazminat alır

İşçinin sigortasının eksik yatırılması ya da işçinin ücretinin olduğundan daha az bir ücret üzerinden SGK ’ya bildirilmesi fiilleri, işçiye haklı nedenle derhal fesih hakkı veriyor. Çoğu kişi bundan habersiz.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde bu yönde hüküm var. Sözleşme derhal fesheden bir işçi, kıdem tazminatı almaya da hak kazanır.


Eksik prim kapatılır

Sigorta primine esas kazançlarının SGK'ya aldığı gerçek ücret yerine daha düşük ücretten veya asgari ücretten bildirilmesi neticesinde işverenler idari para cezalarıyla karşılaşacak.

İdari para cezalarını kapsayan tüm maddelerden doğan cezaları toplandığımızda bu para cezasının 64 bin liraya çıktığı görülüyor. Ayrıca işveren eksik bildirdiği primleri de ödeyecek.


Deliller önemli!

Elinizde daha yüksek ücret aldığınıza dair makbuz, resmi yazı, banka yazısı gibi sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan belgeler varsa SGK müfettişleri hatanın düzeltilmesini sağlayabilir.

Aksi durumda hak İş Mahkemesi'nden aranacak. İş Mahkemesi açacağınız ücret tespiti ve ücret alacaklarınızın tahsili konulu davada şahitleri ve diğer delilleri inceler.

Mahkeme, tanıklara rağmen gerek görürse ücretinizin tespitini ilgili meslek kuruluşlarından alacağı rayiç ücretlere dayanarak da hakkaniyet ölçüsünde takdir edebilir.