Giriş
Soru: 1981 doğumluyum. 24 Aralık 1999 sigorta girişimle 6345 gün prim ödemem var. 2001’de 18 ay askerlik yaptım. Askerliği borçlanmam sigortayı geri çeker mi? Hüseyin Gazi GÜRBÜZ
Cevap: Sigorta başlangıç tarihinden önce yapılan askerliğin borçlanılması sigorta başlangıç tarihini borçlanma gün sayısı kadar geri çekerek sigortalının erken emekli olmasını sağlayabilmektedir. Ancak sigorta başlangıç tarihinden sonra yapılan askerliğin borçlanılması, sigorta başlangıç tarihini geri çekmediğinden emeklilik şartlarını değiştirmiyor ama prim gün sayısını artırıyor. 655 gün daha prim ödeyerek priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
25 YILI PARA YATIRARAK TAMAMLAYABİLİR MİYİM?
SORU: 20 Kasım 1972 doğumluyum. SSK başlangıcım 2 Kasım 1998’de oldu. 2004’te 15 ay askere gittim. Kaç yaşında emekli olurum? Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasından yararlanabilir miyim? Daha önceden soruma verdiğiniz cevapta ‘artık prim ödemenize gerek yok’ demiştiniz. Kalan 25 yılı doldurmak için para yatırabiliyor muyuz? Murat DALGÜL
CEVAP: Öncelikle para yatırarak 25 yıllık sigortalılık süresini doldurmanız gibi bir durum söz konusu olamaz. Daha önce verdiğimiz cevapta da belirttiğimiz gibi 5900 gün prim ödeniz şartıyla, 57 yaşınızı dolduracağınız 20 Kasım 2029’da emekli olabilirsiniz. 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 2 Kasım 2023’ten sonra çıkacak bir EYT’den yararlanırsınız. Ancak ortada kamuoyuyla paylaşılmış bir yasa tasarısı dahi yok. EYT esasları belli olduğunda burada gerekli açıklamaları yaparız.
EYT YASASI ÇIKARSA EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
Soru: 5 Nisan 1974 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 4 Nisan 1990. Toplam 9358 gün prim ödemem var. Prim ödemem artıkça emekli olduğumda alacağım maaş düşer mi ya da bir değişiklik olur mu? Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) çıkarsa beni olumlu veya olumsuz yönde etkiler mi? Cafer DİNÇER/İST.
Cevap: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 52 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 52 yaşınızı dolduracağınız 5 Nisan 2026 tarihinde emekli olabilirsiniz. Prim yatırdıkça emekli aylığının düşüp, düşmeyeceği çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarınıza ve prim gün sayınıza ile prim ödeme dönemlerinize göre değişir. Çünkü 2000’den önce, 1 Ocak 2000 ile 1 Ekim 2008 arası ve 1 Ekim 2008’den emekli olunan tarihe kadar ödenen primler, emekli aylığını farklı ağırlıkta etkiliyor. Daha önce yüksek kazanç (prime esas kazancın üst sınırından veya üst sınıra yakın bir kazanç tutarı) üstünden prim ödeyip sonra düşük kazanç üstünden prim yatırmanız halinde emekli aylığınız düşer. Ancak çalışma hayatınız boyunca asgari ücret üstünden prim ödemişseniz asgari ücret 5 bin 4 liraya yükseldiğinden, fazla prim yatırmak emekli aylığını düşürmez. Emekli aylığınızın yüksek olması için emekli olacağınız tarihe kadar prime esas kazancın üst sınırından (üst sınır bugün için 37 bin 530 lira) veya üst sınıra yakın bir kazanç tutarı üstünden prim ödemelisiniz. EYT’nin; emeklilik için aranan süre ve yaş şartını sağlayıp, yaşın dolmasını bekleyenleri kapsaması öngörülüyor. Beklendiği gibi çıkarsa EYT’den yararlanarak emekli olabilirsiniz.
ÜCRETSİZ MESAİ YAPTIRILAN MEMURA İZİN VERİLİR Mİ?
SORU: İsteyen işçiler fazla çalışma süreleri karşılığı izin kullanabiliyormuş. Biz memurlar olarak ücret de ödenmeden sürekli fazla mesaiye kalıyoruz. İzin de vermiyorlar. Memurlara neden izin verilmiyor? Kanunlarda böyle bir şey var mı? S.Ş.
CEVAP: Kamu kurumları gerektiğinde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilir. Ancak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile memura izin verilmesi gerekiyor. Bu iznin en çok 10 günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek aynı yıl içinde kullandırılabiliyor. Bu düzenleme 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 178’inci maddesinde yer alıyor.
