Giriş
Soru: 1962 doğumlu babamın SSK başlangıç tarihi 1981 olup şu an 5000 günün üzerinde primi var. Askerlik borçlanması yok. Ne zaman emekli olabilir? Baki GÜL
Cevap: Babanız emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5075 gün prim ve 46 yaş şartlarına tabi. 5075 gün primi varsa hemen emekli olabilir. 5075 günü yoksa eksik primi kadar askerlik borçlanması yaparak, yetmezse eksiğini sigortalı çalışarak primini 5075 güne tamamlayarak emekli olabilir.
HİZMET TESPİT DAVASI AÇABİLİRSİNİZ
SORU: 1999 yılında esnaf odasında çalışmaya başladım. 1 Ocak 1999 tarihli yönetim kurulu kararında, işe alınmamla ilgili onay bulunmakta. O yıllarda aldığım maaşa ilişkin gider makbuzu da var. Hâlâ aynı kurumda çalışıyorum. Ama sigorta giriş tarihim 2003. Tespit davası açmam mümkün mü? Ola ki EYT yasası çıktı. Sonrasında tespit davası açıp kazandım. EYT’den faydalanmam mümkün müdür? Ayşe GÜL
CEVAP: Hâlâ aynı kurumda çalıştığınız için hizmet tespit davası açabilirsiniz. Mahkemeye sorunuzdaki belgeleri sunup ayrıca hakim gerekli görürse bir veya birkaç şahit göstererek mahkemede hakkınızı iyi savunmanız halinde davayı kazanabilirsiniz. Davayı kazanmanız durumunda başlangıcınız 8 Eylül 1999’dan daha geriye gideceğinden, erken emeklilik yasası çıkması halinde siz de yararlanırsınız.
EMEKLİ AYLIĞI KESTİRİLMEDEN KAMUDA ÇALIŞILABİLİR Mİ?
Soru: Borçlarımdan dolayı emekli olmak zorunda kaldım. Belediye başkanım borçlardan kurtulmam için beni belediye bünyesindeki şirkette işe aldı. 4 yıl çalıştım. Sonrasında bana SSK’dan 76 bin TL borç geldi. Şimdi emekli maaşımın dörtte biri kesiliyor.
Sermayesi yüzde 50 belediyeye ait olan şirkette emeklilerin çalışamayacağını ben nereden bileyim? Ceza işverene gelmiyor da bana geliyor. Şimdi SSK, ‘fazla para alınmış’ diye maaşımı kesiyor. Bir yandan icralık olmamak için bankaya olan borcumu ödüyorum. Elimde bir şey kalmıyor. Bu konuda ne yapabilirim? Rifat GÜNAYDIN
Cevap: 5335 sayılı kanunun 30’uncu maddesi hükmüne göre, emekliler çok özel bazı istisnalar hariç (Cumhurbaşkanınca atananlar, TBMM’ye seçilenler, YÖK öğretim üyeleri vb.) emekli aylıklarını kestirmeden kamuda, belediyeler, il özel idareleri veya sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya, belediyelere veya özel idarelere ait şirketlerde çalışamıyorlar.
Sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası belediyeye ait şirkette emekli aylığınızı kestirmeden çalıştığınızı tespit eden SGK, haklı olarak emekli aylığınızı kesmiş. Aldığınız yersiz aylıkları da borç olarak çıkartmış. Çıkarttığı borcunuzu da belediyeden aldığınız ücretin dörtte birini haczetmek suretiyle tahsil ediyor. Yapılan işlem yasal.
Ancak çalıştığınız belediye şirketinin bu konuyu bilmesi ve işe başladığınızda emekli aylığınızı kestirmesi gerekirdi. Diğer taraftan yersiz ödenen aylıkların belediye şirketinden tahsil edilmesi gibi bir durum söz konusu olamaz. Maalesef çıkartılan borcu ödemekten başka yapabileceğiniz bir iş ve işlem bulunmuyor.
SİGORTA BAŞLANGICI VE İŞGÜCÜ KAYBI ORANI BELİRLEYİCİ
SORU: Eşimin ölüm aylığını alıyorum. Ama tutarı az. Kendimin de 1200 gün prim ödemesi var. Şu an belimden rahatsızım, çalışamıyorum. 46 yaşındayım. Acaba azdan da olsa emekli olma umudum var mı ya da toplu alma olur mu? Melek AKGÜN
CEVAP: Emekli olup olamayacağınız; sigorta başlangıç tarihinize ve rahatsızlığınızın açtığı işgücü kaybı oranınıza göre değişir. Örneğin belinizdeki rahatsızlık nedeniyle ilk defa sigortalı olduğunuz tarihte malul derecesinde (yüzde 60 oranında) rahatsızlığınız yoksa veya rahatsızlığınızın oranı ilk defa sigortalı olduğunuz tarihten sonra malul derecesinde (en az yüzde 60 oranında) işgücü kaybınıza yol açmışsa, malul haklarından yararlanabilirsiniz.
Malulen emekli olmak için 10 yıl sigortalılık süresi, yüzde 60 oranında işgücü kaybı ve 1800 gün prim ödeme şartları aranmaktadır. 600 gün daha prim ödeyerek priminizi 1800 güne tamamlayacağınız tarihte, 10 yıl da sigortalılık süreniz (ilk sigortalı olduğunuz tarih üstünden 10 yıl geçmiş) olması şartıyla malulen emekli olabilirsiniz.
Sigorta başlangıç tarihinizi (gün, ay, yıl olarak), rahatsızlığınız nedeniyle uğradığınız işgücü kaybı oranınızı ve rahatsızlığınızın ilk defa sigortalı olduğunuz tarihte olup olmadığını bildirmeniz halinde sorunuza daha net cevap verebiliriz.
