Giriş
Soru: 2008’de SSK’dan emekli olan ve 2013 yılında vefat eden eşimden 2013’ten beri maaş almaktayım. Bağkur emeklisi olan ve 2001 yılında vefat eden babamdan 2018 yılına kadar yalnızca annem maaş aldı. 2018’de de annem vefat etti. Babamın maaşından faydalanabilir miyim? l ÖZLEM
Cevap: Sorunuzdan babanızdan dolayı hiç aylık bağlatmadığınız anlaşılıyor. Eşinizden aylık alırken bugün babanızdan da aylık bağlatamazsınız. Ancak 1 Ekim 2008’den önce babanızdan aylık almış ve daha sonra evlilik, sigortalı çalışma vb. nedenlerle aylığınız kesilmiş olsaydı, bugün babanızdan da aylık bağlatabilirdiniz.
AF KANUNUYLA SAĞLIK SIGORTASI PRIMINDEN KURTULABILIR MIYIM?
SORU: İşsizim, ödeme gücüm olmadığından sağlık sigortası prim borcumu ödeyemedim. Af kanunu çıktığı söyleniyor. Af kanununun bize bir faydası olacak mı? Sağlık prim borcu affa giriyor mu? l ÖZDEMİR
CEVAP: 17 Kasım’da yürürlüğe konan ve toplumda af kanunu olarak bilinen 7256 sayılı yapılandırma yasası, Genel Sağlık Sigortası prim borçlarını da kapsıyor. Şayet resen tesciliniz yapılmış ve hiç gelir testine girmemişseniz prim borcunun tamamından kurtulmanız mümkün olabilir. En geç 31 Mart 2021’e kadar gelir testine girmeniz halinde, Genel Sağlık Sigortası primleriniz, gelir testi sonucuna göre ilk tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecek.
Bu, gelir testinden aile içinde kişi başına düşen aylık ortalama gelir tutarı, brüt asgari ücretin üçte birinden (bugün için 981 liradan) az çıkması halinde, ilk tescil tarihinizden itibaren prim borçlarınızın silineceği ve bundan sonra siz, eşiniz ve çocuklarınızın prim ödemeden sağlık yardımı alabileceği anlamına geliyor.
Ancak daha önce gelir testine girmişseniz; Ağustos 2020 ve öncesine ilişkin prim borçlarını 30 Nisan 2021’e kadar ödemeniz halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamı silineceğinden borcun büyük bir bölümünden kurtulacaksınız.
ARALIKTA MI, OCAKTA MI EMEKLI OLMAK AVANTAJLI?
Soru: 25 Aralık 2020 tarihinde emekli olmayı hak ediyorum. Mevcut verilere göre (enflasyon, büyüme hızı vb.) emeklilik dilekçemi aralık ayında mı yoksa ocak ayında mı vermem daha avantajlı olur? l Tuğba MOKTAY
Cevap: Sorunuzun cevabı; ülke büyüme hızının göz ardı edilmesi halinde, aralık ayı enflasyonunun belli olacağı 3 Ocak 2021 itibarıyla verilebilir. Çünkü 2020 enflasyon ve büyüme hızına göre belirlenecek olan güncelleme katsayısının (11 aylık 13.19 olup, bu oran aralık TÜFE oranı eksi çıkarsa düşer, artı çıkarsa bir miktar artar) 2020’de emekli aylıklarına yapılan zammın kümülatif tutarından (yüzde 12.62’den) büyük olması halinde Ocak 2021, küçük olması halinde ise Aralık 2020’de emeklilik talebinde bulunmak avantaj sağlar.
Tabii bu arada Ocak 2021’de emeklilik talebinde bulunulması halinde 1 Şubat 2021’den itibaren, Aralık 2020’de talepte bulunulması halinde ise 1 Ocak 2021’den itibaren aylık bağlanacağından, Ocak 2021’de talepte bulunanın bir aylık kaybı olacağının da dikkate alınmasında yarar var. Diğer taraftan asgari ücrette ve kıdem tazminatı tavanında yapılacak artışa bağlı olarak, Ocak 2021’de talepte bulunanların bir miktar fazla kıdem tazminatı alabileceğini de göz ardı etmemek lazım.
Sonuçta artısı eksisi dikkate alınınca bize göre aralık ayı içinde emeklilik talebi ile ocak ayı içinde emeklilik talebinde bulunmanın önemli bir farkı yok. Ancak kıdem tazminatı tavan tutarı üstünden hesaplanacak olanlar ile asgari ücret üstünden hesaplansa da çalışma süresi fazla olanların Ocak 2021’de emeklilik talebinde bulunmasında yarar olduğu söylenebilir.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARIN YILLIK İZİN HAKKI VAR MI?
SORU: Pandemi dönemi nedeniyle kısmi süreli çalıştırdığım birkaç eleman var. Kısmi süreli çalışanların yıllık izin hakları var mı? Varsa izni ne zaman ve nasıl kullanacaklar? l İBRAHİM
CEVAP: Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesiyle çalışanlar, farklı işleme tabi tutulamıyor, yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanıyorlar. Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar, her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl içinde kullanıyorlar. Yıllık izinlerini sonraki yılda izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanmaları gerekiyor.
