Giriş
Soru: 31 Mart 1968 doğumluyum. 12 Nisan 1990 tarihinde sigortalı oldum ve 3375 gün prim ödemem var. 52 yaş emeklilik hakkımı kazanmışım ama 2150 gün prim açığım var. Kalan prim açığımı toplu olarak ödeyip emekli olma hakkım var mı? Arif ÇETİN
Cevap: Maalesef prim eksiğinizi toplu ödeyerek emekli olamazsınız. Çünkü eksik günleri borçlanarak ödeyip emekli olma usulü yok. Askerlik durumunuz hakkında bilgi vermemişsiniz. Muhtemelen 18 ay askerlik yaptınız.
Askerlik sürenizi borçlanıp, 1610 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5525 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 225 gün daha prim ödeyerek priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün.
3600 EK GÖSTERGEDEN ESKİ EMEKLİ İLE DUL VE YETİMLERİ DE YARARLANIR MI?
SORU: Babam öğretmen emeklisiyken 2004’te vefat etti. Babamdan dolayı anneme ve bana Emekli Sandığı’ndan aylık bağlandı. Öğretmenlerin ek göstergesi 3600 olunca bizim aylığımız da artar mı, yoksa sadece görevde olanları mı etkiler? YASEMİN
CEVAP: Öğretmenlerin ek göstergesi 15 Ocak 2023’ten geçerli olmak üzere birinci derece için 3600 olarak belirlendi ve bu konuda kanun da yayımlandı. Emekli Sandığı’na tabi olanlar açısından ek gösterge, emekli aylığının önemli bir unsurudur.
15 Ocak 2023’te birinci dereceden emekli olan öğretmenlerin ek göstergesi 3600 olunca daha önceden birinci dereceden ve 3000 ek göstergeden bağlanmış aylıklar da 3600 ek göstergeye göre yeniden belirlenecektir.
Dolayısıyla babanız birinci dereceden emekli olmuşsa annenizin ve sizin babanızdan dolayı bağlanan aylıklarınız yeniden hesaplanıp artırılacaktır.
BELEDİYE ŞİRKETİNDE ÇALIŞAN İŞÇİNİN ÜCRETSİZ İZİN HAKKI VARMI?
Soru: Belediye şirketinde işçi olarak çalışıyorum. Devlette çalışan işçilere 10 yılı doldurunca ücretsiz izin veriliyormuş. Ben de bu izni kullanabilir miyim? Şirkete başvurdum, ‘kullanamazsın’ diyorlar. Gerekçesini de söylemiyorlar, doğru mu acaba? İş Kanunu uyarınca böyle bir izin kullanamaz mıyım? AHMET
Cevap: Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan işçilere, 10 hizmet yılını tamamlamış olmaları ve istekleri halinde işçilik süreleri boyunca ve bir defada kullanılmak üzere kurumlarının da uygun görmesi ile altı aya kadar ücretsiz izin verilebiliyor.
Belediye şirketleri özel hukuk hükümlerine tabi olduğundan kamu kurumu sayılmıyor. Bu nedenle belediye şirket işçileri bu haktan yararlanamıyor. Düzenlemenin dayanağı olan 5620 sayılı Kanun’da da açıkça bu husus düzenlenmiştir.
Toplu sözleşmenizde bir hüküm bulunmuyorsa İş Kanunu veya 5620 sayılı Kanun uyarınca böyle bir ücretsiz izin kullanamazsınız.
KAÇ YIL TAVANDAN PRIM ÖDERSEM MAAŞIM DA YÜKSEK OLUR?
SORU: 1966 doğumluyum. SSK girişim Eylül 1985. 3600 gün primim var. Bir süre ara verdim. Sonra tekrar SSK’lı oldum ve halen devam ediyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Kaç yıl primlerimi yüksekten ödersem emekli maaşım fazla olur? HÜLYA
CEVAP: İki şekilde emekli olabilirsiniz:
1) 1475 gün daha prim ödeyerek priminizi 5075 güne tamamlayacağınız tarihte.
2) 3600 gün priminiz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 2024’te 58 yaşı doldurunca. Son birkaç yıl yüksek kazanç üstünden prim ödeyerek emekli aylığını artırmak 2000’den öncede kalan bir uygulama. Emekli aylığını tüm çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı belirliyor.
Emekli aylığınızın yüksek olması için 1’inci seçeneğe göre emekli olacağınız tarihe kadar prime esas kazancın üst sınırından (bugün için 37 bin 530 lira) veya üst sınıra yakın bir kazanç tutarı üstünden prim ödemelisiniz.
EYT ÇIKARSA SİZİ DE KAPSAR
Soru: 24 Kasım 1979 doğumluyum. Sigorta girişim 1 Ekim 1996. 7540 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası çıkınca yararlanabilir miyim? Sedat GÜLGÖR
Cevap: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5825 gün prim ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli, bundan sonra prim ödemeseniz de 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
EYT’nin emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayıp, yaşın dolmasını bekleyenleri kapsaması öngörülüyor. Beklendiği gibi bir EYT yasası çıkarsa siz de yararlanırsınız.
