Giriş
Çağımızda en çok ihtiyaç duyulan fakat ulaşılması en zor iki şey gıda ve enerji. Petrol ve doğalgaz gibi kaynaklara sahip olmayan ülkeler her yıl milyarlarca doları enerji bulabilmek için ödüyor. Türkiye bu grupta yer alıyor. Petrol ve doğalgaz yetersizliği günlük hayatı zorlamasının yanında sanayi çarklarının dönmemesi riskini de beraberinde getiriyor. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşta Moskova’nın doğalgazı kesmesi, Avrupa’da üretimi durma noktasına getirecek.
Milyonlarca Avrupalı, yaklaşan dondurucu kış şartlarında ısınmanın yolunu araştırıyor. Almanya dahil birçok ülke, güvenlik kaygıları ve kamuoyu baskıları gibi gerekçelerle nükleer enerji üretiminden çıkma kararı almıştı. Rusya’nın öngörülmeyen işgali bütün hesapları altüst etti. Tedbiren bazı santrallerin açık tutulması kararı alındı, kimi ülkeler de nükleeri yeniden seçeneklerin başına yerleştirdi. Türkiye, uzun tartışma ve değerlendirmelerin sonunda nükleer santral kurmaya karar verdi.
Akkuyu, ilk santralin yeri olarak belirlendi. Birinci ünitenin devreye girmesi için de Cumhuriyetimizin 100. yılı olması nedeniyle özel önem atfedilen 2023 tarihi ilan edildi. Ancak “Yatırım bana ait, istediğim her şeyi yaparım” yaklaşımı içine giren Rus tarafının oldubittisi nedeniyle Akkuyu Nükleer Santrali’nde şu anda işler durma noktasına geldi. Rusların Akkuyu’da Türk yüklenici IC İçtaş’ı devre dışı bırakmasıyla ortaya çıkan karmaşa, Türkiye’nin enerji arz güvenliğini tehdit ediyor.
Tesiste inşaat bütün hızıyla devam ederken 26 Temmuz’da satın alma, mühendislik ve inşaat işleri için IC İçtaş’ın yüzde 50 ortak olduğu konsorsiyumun sözleşmesi, Rus Rosatom tarafından feshedildi. Bölgeden gelen bilgilere göre santral inşaatı konusunda eğitimli ve tecrübeli yaklaşık 7 bin Türk çalışanın şantiyeye girişi engellendi. Projenin planlama, uygulama ve mühendislik aktiviteleri askıya alındı.
Gereken beton miktarı çok büyük oranda düştü, devasa makine parkı kullanılamaz hale geldi. Akkuyu için 2010 yılında Rusya ve Türkiye arasında imzalanan uluslararası sözleşmede genel yüklenicinin Türkiye ve Rusya tarafından ortak belirlenmesi gerektiği yer alıyordu.
Sözleşme kurallarının ihlal edildiğini savunan IC İçtaş, Türk tarafının haklarının korunması için uluslararası tahkim mahkemesine başvurdu. Akkuyu, Türkiye’de bugüne kadar tek kalemde yapılan en büyük yatırım durumunda. Santralin ülkemizin elektrik ihtiyacının yüzde 10’unu tek başına karşılaması planlanıyor. Akkuyu’nun temeli 2015 yılında atılmıştı.
ERDOĞAN’IN TAKİBİNDE
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın -son anda bir program değişikliği olmazsa- 15 Eylül’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Özbekistan’daki Şangay Zirvesi’nde bir araya gelmesi bekleniyor. Erdoğan, kısa süre önce bakanlıklar ve ilgili birimlere talimat vererek konunun yakından incelenmesini ve gecikmenin önüne geçilebilmesi için bütün adımların atılması talimatını vermişti.
Erdoğan bu konuyu Soçi’de Putin ile görüşmesinde gündeme getirmiş hatta Türkiye’ye döndüğünde Akkuyu’ya bizzat giderek taraflardan bilgi almıştı. 15 Eylül’de iki liderin yapacağı görüşmeden çözüme yönelik karar çıkması, Türkiye’nin gelecek yıldan itibaren enerji sıkıntısı yaşamaması açısından büyük önem taşıyor.
