Giriş
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bugünden itibaren çok kritik iki ziyarete başlıyor. Erdoğan, Özbekistan’ın Semerkant şehrindeki Şangay Zirvesi ve New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda dünya liderleriyle bir araya gelecek ve çok önemli temaslarda bulunacak. Her iki olayı da yerinde takip edeceğim, notlarımı ve izlenimlerimi bu köşeden paylaşacağım. Zirvelerden çıkacak kararlar önümüzdeki yılları şekillendirecek nitelikte.
Ukrayna’da devam eden savaş, Çin ile yaşanan Tayvan krizi, Ortadoğu’daki olaylar ve NATO’nun mevcut pozisyonu düşünüldüğünde küresel sistem, ağır bir krizin içine sürüklenmiş durumda. Türkiye’nin NATO üyesi olmasına karşın Şangay Zirvesi’ne katılabilmesi ve Doğu-Batı ekseninde çatışma halindeki bütün ülkelerle görüşebilmesi çok değerli. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan son dönemde büyük kopuş yaşayan iki kesimin liderleriyle de bir araya gelebilen, görüşebilen tek devlet başkanı durumunda.
Özbekistan’ın Semerkant şehrindeki Şangay İşbirliği Örgütü toplantıları bugün başlıyor. Bu buluşmanın Türkiye bakımından birçok önemi var. Yarın da devam edecek olan zirvede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yüz yüze görüşecek. Soçi’deki ikili toplantıdan kısa süre sonra gerçekleştirilecek bu görüşmede, enerji krizi, tahıl koridoru ve ikili işbirliği konuları ele alınacak.
AKKUYU ÖNEMLİ
Akkuyu Nükleer Santrali yapımında Rus tarafının,Türk ortakları IC İçtaş ile sözleşmesini sürpriz bir şekilde feshetmesiyle oluşan sorunları daha önce bu köşede aktarmıştım. İki ülkeden teknik düzeyde heyetler ve temsilciler anlaşmazlığın giderilmesi için bir süredir yoğun görüşme halinde. Türkiye’den Enerji Bakanlığı da yapıcı ve iyi niyetli bir tutumla meselenin hallolması için yoğun bir çalışma yürütüyor.
Anlaşmazlık Erdoğan ile Putin’in önüne gelmeden çözüm yoluna gidilmesi yönünde girişimler var; fakat uzlaşma sağlanamazsa bu kez Türk ve Rus devlet başkanlarının konuyu en üst düzeyde ele alması gerekebilir. Bu arada Putin, Erdoğan ile bir araya gelmeden saatler önce ilginç bir jest yaptı ve Kıbrıs Rum kesimine Müslüman bir büyükelçi atadı. Putin’in bu adımı Rum tarafı ve Atina’da, “Moskova, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanıma yönünde işaretler veriyor” yorumlarına neden oldu.
Şangay İşbirliği Örgütü’nün daimi üyeleri: Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan ve İran. Gözlemci ülkeler ise Belarus, Moğolistan ve Afganistan. Mısır, Katar ve Suudi Arabistan zirveye “diyalog ortakları” statüsünde katılacaklar. Bu konumda bulunan Türkiye’nin ise gözlemci üyeliğe terfi etmesi bekleniyor. Bunların yanında ASEAN ve Birleşmiş Milletler de toplantılara gözlemci gönderecek.
NEW YORK GÜNDEMİ
Cumhurbaşkanı’nın New York gündemi de hayli sıkışık. Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için ABD’de bulunacağı süre boyunca sivil toplum, kanaat önderleri, medya mensuplarıyla bir araya gelecek. Erdoğan’ın kabul edeceği gruplar arasında ABD’de hayli etkin olan Yahudi toplum temsilcileri de bulunuyor. Bu görüşmeye Türk Yahudi Toplumu Eşbaşkanları İshak İbrahimzadeh ve Erol Kohen’in de katılması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden ile ikili bir görüşme gerçekleştirmesi için her iki taraf da yoğun bir çaba içinde. Biden, New York’a 19 Eylül’de Kraliçe’nin cenazesine katıldıktan sonra dönecek. Bir zaman ve takvim sıkışıklığı olmasına rağmen ben, Erdoğan-Biden görüşmesinin olacağı düşüncesindeyim. PKK, YPG ile mücadele, Suriye’ye yönelik güvenlik operasyonları, Türkiye’ye uygulanan ambargolar, S-400, F-35, F-16, masadaki kritik başlıklar arasında.
Washington-Ankara ilişkilerinde sıkıntılar sürüyor olmakla birlikte Biden yönetimi Erdoğan’ın uluslararası konulardaki etkisinin ve rolünün farkında. Erdoğan bu başlıkların en az birkaçında ilerleme kaydetmek ve New York zirvesinden somut bir sonuçla dönmek istiyor.
