Giriş
Suriye ile Türkiye arasında çok uzun süre oldukça kötü şekilde seyreden ilişkilerde artık yeni bir döneme giriliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan son iki yurt dışı seyahatinde bu sürecin ilk işaretini vermiş, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bir araya gelmek istediğini söylemişti. Esad ile Erdoğan’ın olası görüşmesinin Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de katılımıyla üçlü formatta gerçekleştirilmesi ihtimali yüksek görünüyor. Putin uzun süredir böyle bir temasın yapılması için Cumhurbaşkanı Erdoğan’a görüşünü dile getiriyor ve bölgesel sorunların aşılması için bu diyalog kanalının açılmasının gereğine işaret ediyordu.
Türk tarafı ise kategorik olarak karşı çıkmadığı bu görüşmenin sağlanabilmesi için bazı şartların oluşmasını bekliyordu. Ankara ve Şam arasında çok uzun yıllar sonra yeniden görüşme havasına girilmesinde Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Dr. Hakan Fidan ve ekibinin sahada yaptığı çalışmaların ciddi katkısı oldu.
MİT bir taraftan sınır ötesi terörle mücadeleye fiziki operasyon ve istihbarat düzeyinde aktif katkı vermeye devam ederken Suriye İstihbarat unsurları ile güvene dayalı diyalog yürütüldü. MİT diğer taraftan İran’ın Türkiye toprakları içinde İsraillilere yönelik olası suikast veya adam kaçırma planlarını açığa çıkarırken İsrail ile de bu dönemdeki iş birliğinin temellerini güçlendirdi.
HERKES SAHADA
Suriye; Rusya ve ABD’nin nüfuz alanlarını korumak için her şeyi yaptıkları bir yer. Ayrıca İngiltere’den Fransa ve Almanya’ya kadar bir dizi Avrupa ülkesi de sahada varlık ortaya koymak ve Suriye’nin geleceğinde söz sahibi olmak istiyor. MİT’in, bu kadar karmaşık ve hassas bir coğrafyada Türkiye’nin çıkarlarını koruyacak hamleleri ustaca yürütmesinde Hakan Fidan’ın tecrübesinin rolü büyük.
Türkiye ile Suriye arasında son dönemde başlayan üst düzey temas trafiği devam ediyor. En son Moskova’da 28 Aralık 2022’de Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun katılımıyla üçlü formatta bir mini zirve yapıldı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, şubat ayı başında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad’la Rusya’da görüşebileceğini ifade etmişti.
Son birkaç ay içinde Rusya’nın arabuluculuğunda hızlanan görüşmelerde, masada Suriye’nin kuzeybatısında bulunan Türk askerlerinin durumu, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü ve Türkiye’nin “terör örgütü” olarak kabul ettiği Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) kontrol ettiği alanlara ne olacağı konusu da var. Suriye’de 2011’de iç savaşın başlamasından bu yana Türkiye muhalif gruplara silah, eğitim ve para desteği verirken; Beşar Esad yönetimi de, Türkiye’nin PKK ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle tehdit olarak gördüğü YPG’nin ülkenin kuzeydoğusuna yerleşmesi için alan açtı.
Böylece YPG Türkiye’nin sınırında yerleşti. Türkiye, PKK-YPG bileşenlerinin kontrol ettiği alanları terk etmesini, Suriye de Türk askerlerinin bulunduğu alanlardan çekilmesini talep ediyor. Özetlediğim gibi Ankara ile Şam arasında belli konularda görüş ayrılıkları devam ediyor ancak bundan sonraki temasların ve Esad ile Erdoğan arasındaki görüşmenin meşru zeminini Suriye’nin toprak bütünlüğü fikri oluşturacak. 11 yıl içinde kaybolan güvenin yeniden tesisi çok kolay olmayabilir ama görüşmeye bir yerden başlamak bile başlı başına büyük olay.
