Giriş
Rusya-Ukrayna krizinde iki kategoride ülke var. Birincisi, açıkça bir tarafın yanında saf tutan ve taraf olanlar. İkincisi, savaşı uzaktan izleyip sadece konuşanlar. Türkiye, hem Moskova hem de Kiev ile yakın diyaloğu sürdüren tek ülke. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile açık ve samimi bir iletişim içinde. Savaşan tarafların güvendiği tek ülke Türkiye.
Bu hayli kıymetli. Bu durum sadece Türkiye’nin iki ülke ile ilişkileri için değil, küresel sistem açısından hayati sonuçlar doğuruyor. Türkiye belli noktalarda arabulucu, kimi zaman da kolaylaştırıcı veya denetleyici rol üstleniyor. Türkiye, savaşın ilk haftalarında Ukrayna’dan tahliyelerin gerçekleştirilebilmesi için en fazla gayret gösteren ülkelerden biri olmuştu.
Bugün de Rusya’ya hava sahasını açık tutan Avrupa’daki neredeyse tek ülke. Bazıları bu durumu eleştirdi; “Ankara ikili oynuyor” vb. gibi kasıtlı yorumlar yaptı. Fakat şunu unuttular: Türkiye de hava sahasını kapatmış olsaydı ne olacaktı? Diplomatlar, insani yardım görevlileri ve hayati görevleri yerine getiren lojistik sektörü çalışanlarının ulaşımı nasıl sağlanacaktı?
Dünyada milyonlarca açlık sınırında insan varken pandemi, gıda teminini iyice zorlaştırmıştı. Ukrayna ve Rusya savaşının patlak vermesi her şeyin çıkmaza girmesine neden oldu. Çünkü hem Rusya hem de Ukrayna iki büyük tahıl üreticisi. Türkiye şimdi özellikle küresel gıda krizinin önüne geçebilmek için yeni ve bir tarihî başarıya daha imza attı.
Gelişme ilk kez Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından dünyaya duyuruldu. Uzun müzakerelerin sonunda taraflar İstanbul’da buluşmayı kabul etti. Anlaşmayı Rusya adına Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna adına Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov imzaladı. Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan törene Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile BM Genel Sekreteri Antonio Guterres katıldı.
Anlaşma ilk etapta 120 gün boyunca uygulanacak, sonra yenilenecek. Birleşmiş Milletler ile Rusya da ayrı protokol imzalayacak. Dünyanın en önemli iki tahıl üreticisinin ürünlerini ihraç edememeleri, gıda fiyatlarında artışa neden oldu ve özellikle yoksul Afrika ülkelerinde yaşayan milyonlarca insanın hayatını tehlikeye soktu.
SABOTAJLARA DİKKAT
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı. Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek. 25 milyon ton tahıl, dünya pazarlarına taşınacak.
Anlaşmaya göre gıda yüklü kargo gemileri, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz’e ve önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına ulaşacak. Bu süreçte, Rusya ateşkes uygulayacak ve gemilerin güvenliğini tehlikeye atmayacak.
Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ve işlerliği, İstanbul’da oluşturulacak bir koordinasyon merkezi tarafından takip edilecek. Gelinen sonuç çok önemli, Türkiye’nin başarısı çok değerli. Umarım iki ülke ve üçüncü taraflar süreci sabote edecek adımlardan kaçınır.
