Giriş
Değerli dostum, Hürriyet Ege Temsilcisi Deniz Sipahi, cuma günkü köşesinde çok önemli bir konuya değindi: Dijital göçebeler... Sipahi, “Geçenlerde Fransız gazeteci arkadaşımla konuşurken aynen şunu söyledi; ‘Dünyada dijital göçebe sayısı giderek artıyor. Ve şehirler bu kişilere yeni olanaklar sunmak için adeta yarışıyor. Türkiye’de İzmir bu yeni kuşağa ve dijital göçebelere adres olabilecek en iyi yer’ ifadesiyle başlayan yazısında hem konunun önemini vurguladı hem de yapılması gerekenleri sıraladı.
Sevgili Deniz Sipahi çok haklı.
Ama ülke olarak her konuda olduğu gibi bu konuda da biraz geç kalmış durumdayız.
Çok küçük ama çok çarpıcı bir örnek vermek istiyorum. Güney Kıbrıs’ın Larnaka kenti, dijital göçebeleri çekmek için yıllar önce kolları sıvadı. İlk hedef Avrupa Birliği üyesi olmanın avantajıyla AB üyesi dijital göçebelerdi.
Cazip vergi indirimleri sundu. Kıbrıs’ta yaşamanın avantajlarını; ucuzluk, güneş, deniz, renkli sosyal hayat (Bu konu önemli çünkü dijital göçebelerin neredeyse yüzde 70’i, 39 yaş ve altında) sıraladı.
Ve önemli sayıda dijital göçebe çekmeyi başardı.
Larnaka’yı seçen dijital göçebeler ilk altı ay vergiden muaf. Sonraki dönemler için yüzde 25 ila 35 arasında vergi avantajı söz konusu.
Ama Larnaka bununla da yetinmedi. Şu sıralar, özellikle Asyalı dijital göçebeler için geliştirdikleri “Dijital Göçebe Vizesi” ile yeni ülkelerden göç almaya başlamış durumdalar.
Sadece Larnaka örneği bile ne kadar geç kaldığımızı gösteriyor.
Bu durumu değiştirmek mümkün ama işe ilk önce dünyanın en pahalı ve en yavaş internet hizmetlerinden birini kullanıyor olduğumuz gerçeğini değiştirerek başlamalıyız.
HABER DİLİNDE AYRIMCILIK
Geçen gün haber sitelerinde bir trafik kazası haberine denk geldim. Çoğu site haberi aynı başlıkla vermişti: “Kadın sürücü dereye uçtu!”
Mart 2023 verilerine göre ülkemizde araç kullanma hakkına, yani ehliyete sahip olan erkeklerin sayısı 23 milyon 680 bin 355 iken kadın sürücü sayısı ise 8 milyon 320 bin 566...
Elbette ki söz konusu kazada derece uçan otomobili kullanan kadın sürücü Türkiye’de dereye uçan ilk kişi değil.
Elbette ki bugüne kadar çok sayıda erkek sürücünün kullandığı araç da dereye uçtu ama biz hiç “Erkek sürücü dereye uçtu” başlığı görmedik.
Bu tür başlıklar önemsiz kabul edilebilir, detay olarak görülebilir ama asla ve asla öyle değildir. Çünkü cinsiyet ayrımcılığı önce dilde başlar. Kullandığımız dili, o dile yerleşmiş kalıpları değiştirmeden toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşamayız.
Bu nedenle buradan medyada kendisini yazılı veya sözlü olarak ifade eden tüm basın mensuplarına seslenmek istiyorum: Lütfen kullandığınız dile özen gösterin!
BU SADECE ENFLASYON DEĞİL
Bir arkadaşımın görüp “Bu kadar da olmaz” diyerek benimle paylaştığı bir olayı sizlere de aktarmak istiyorum.
İki fotoğraf karesi; biri İngiltere’deki bir marketten, diğeri ise bizden... İkisinde de aynı güneş yağı markasının aynı ürünü var. Üstelik üreten firma ne İngiliz ne de Türk. Yani iki ülke de ithalatçı konumunda. Söz konusu güneş yağı İngiltere’de 7 Pound; yani yaklaşık 280 Türk Lirası... Türkiye’de ise 880 Lira...
Aradaki bu fiyat farkını açıklayabilecek ne vergi ne kira ücreti ne de çalışan maaşı söz konusu olabilir. Basit bir örnekle açıklamak gerekirse, İngiltere’de, o güneş yağını 280 TL’ye satan marketin kasiyeri saatte yaklaşık 480 Türk Lirası ücret alırken, Türkiye’de asgari ücretli bir kasiyer saatte 80 lira civarında kazanıyor. Ekonomistler bu durumu daha iyi açıklayacaktır ama benim gördüğüm maliyet artışlarının, döviz kurlarındaki yükselişin çok ama çok ötesinde “O zam yapıyor, ben de yapayım” diyerek süren ve artık inanılmaz noktalara erişen zincirleme bir reaksiyon söz konusu.
Dolayısıyla enflasyonla mücadele ederken, sadece yeni zamların kapısını aralayan vergi artışları veya masa başında geliştirilen sıkı para politikaları ile çözüm aranmaması, piyasaların dengesini alt üst eden bu tür kötü örneklerin nedeninin bulunup yanlışların ortadan kaldırılması da gerekiyor.
