19 Mayıs

“1919 senesi Mayıs’ının on dokuzuncu günü Samsun’a çıktım. Vaziyet ve genel manzara: Osmanlı Devleti’nin dahil bulunduğu grup, Büyük Savaş’ta mağlup olmuş, Osmanlı Ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir ateşkes antlaşması imzalanmış.

Büyük Savaş’ın uzun seneleri zarfında millet yorgun ve fakir bir hâlde. Millet ve memleketi Büyük Savaş’a sevk edenler, kendi hayatları endişesine düşerek memleketten firar etmiştir. Saltanat ve hilafet mevkiini işgal eden Vahdettin soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını temin edebileceğini tahayyül ettiği tedbirler araştırılmakta.

Damat Ferit Paşa’nın başkanlığındaki kabine aciz, haysiyetsiz ve korkak, yalnız Padişah’ın iradesine tâbi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecekleri herhangi bir vaziyete razı. Ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta…

İtilaf Devletleri, Mütareke hükümlerine riayete lüzum görmüyorlar. Birer vesileyle İtilaf donanmaları ve askerleri İstanbul’da. Adana vilayeti, Fransızlar; Urfa, Maraş, Antep, İngilizler tarafından işgal edilmiş. Antalya ve Konya’da İtalyan askerî birlikleri, Merzifon ve Samsun’da İngiliz askerleri bulunuyor.

Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve hususi adamları faaliyette. Nihayet, konuşmamıza başlangıç olarak aldığımız tarihten dört gün evvel, 15 Mayıs 1919’da, İtilaf Devletleri’nin uygun bulmasıyla Yunan ordusu da İzmir’e ihraç ediliyor. Bundan başka, memleketin her tarafında Hıristiyan azınlıklar gizli veya açıktan açığa kendi hususi emel ve maksatlarının temini için, devleti bir an evvel çökmesi için yoğun çaba sarf ediyorlar.

Sonradan elde edilen güvenilir malûmat ve vesikalarla iyice anlaşılmıştır ki, İstanbul Rum Patrikhanesinde kurulan Mavri Mira Heyeti, vilayetler dahilinde çeteler teşkil ve idare etmek, mitingler ve propagandalar yaptırmakla meşgul. Yunan Kızılhaçı ve Resmi Muhacirler Komisyonu, Mavri Mira Heyeti’nin faaliyetlerine hizmet ediyor.

Mavri Mira Heyeti tarafından idare olunan Rum okullarının izci teşkilâtları, yirmi yaşından yukarı gençler de dahil olmak üzere her yerde ikmal olunuyor. Ermeni Patriği Zaven Efendi de, Mavri Mira Heyeti’yle hemfikir olarak çalışıyor. Ermeni hazırlığı da tamamen Rum hazırlığı gibi ilerliyor.

Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz sahillerinde teşekkül etmiş ve İstanbul’daki merkeze bağlı bulunan Pontus Cemiyeti hiçbir mâniyle karşılaşmadan kolaylıkla ve başarıyla çalışıyor.”

*

Mustafa Kemal Atatürk ‘Nutuk’a böyle başlıyor. Cumhuriyetin 100’üncü yılını kutlayacağız bu sene. O cumhuriyetin ilanı ile sonuçlanan zorlu yolun ilk adımının atıldığı gün bugün. 104 yıl önce bugün. O gün, yani 19 Mayıs 1919’da ülkenin durumu, Atatürk’ün yukarıda anlattığı gibiydi.

16 Mayıs’ta İstanbul’dan 18 arkadaşıyla Bandırma Vapuru’na binen ve 19 Mayıs’ta Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, silah arkadaşları ve milletiyle bir olup yarattığı mucizesini; 19 Mayıs ile gençlere, 23 Nisan ile çocuklara, 29 Ekim ile bütün ulusa emanet etti.

19 Mayıs 1919’un 104’üncü, cumhuriyetin 100’üncü yılında o emanetin kıymetini bilmektir bu millete yakışan. 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun.