Giriş
24 Mart 1909 akşamı Galata Köprüsü üzerinde üç el silah sesi duyuldu. Gazeteci Hasan Fehmi, kanlar içinde yerde yatıyordu. Yanında arkadaşı Ertuğrul Şakir vardı. Subay giysili katil “Al sen de Mevlan” diyerek Ertuğrul Şakir’in de belden aşağısına ateş etmişti. Onu belli ki Serbesti gazetesinin sahibi Mevlanzade Rıfat sanmıştı. Tetikçi Eminönü tarafına doğru koşarak gözden kayboldu. Bölgedeki güvenlik güçleri katilin peşine düşmek yerine kasığından yaralanan Ertuğrul Şakir’i cinayet zanlısı olarak karakola götürmüşlerdi. 35 yaşında öldürülen gazeteci Hasan Fehmi, özgürlükçü, dik başlı ve sözünü sakınmayan bir gazeteciydi.
Yeni yayına başlayan ve bir anda ülkenin en çok satan gazetesi haline gelen Serbesti gazetesinin başyazarıydı. İttihat Terakki’nin henüz iktidara tam egemen olmadığı ama olmaya çalıştığı bir dönemden geçiliyordu. 2. Abdülhamit, İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte Meclis'i açmayı kabul etmişti. Hasan Fehmi, 2. Abdülhamit döneminde yurtdışına çıkan muhalif aydınlar arasındaydı. Hürriyet günleri gelince İstanbul’a dönmüştü.
Ancak hayal kırıklığı beklentilerinin önüne geçiyordu. Ona göre İttihatçıların da Abdülhamit’ten farkı yoktu. Ordunun siyasete bulaşmasını eleştiriyor, bazı devlet adamlarının yolsuzluklarını ifşa ediyordu. Arkadaşlarının “Seni ölüm listesine aldılar, dikkatli ol, evden dışarı çıkma” uyarılarına kulaklarını tıkamış, ardından suikaste uğramış ve hayatını kaybetmişti. Hemen ardından da İstanbul'u kana bulayan bir ayaklanma patlak vermişti.
31 Mart’ın habercisi
Hasan Fehmi’nin öldürülmesi özellikle gençler arasında büyük bir tepkiye yol açtı. İki gün sonra yapılan kalabalık ve tepkili bir cenaze merasiminin ardından 5 gün sonra 31 Mart (13 Nisan) ayaklanması patlak vermişti. Selanik’ten gelen Hareket Ordusu isyanı bastırdı, 2. Abdülhamit’i tahttan indirdi. Hasan Fehmi’yi kimin öldürdüğü hiçbir zaman ortaya çıkarılmadı, katili de yakalanmadı. Mezarı Cağaloğlu’nda, 2. Abdülhamit’in türbesinin yer aldığı mezarlıktadır.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 24 Mart (6 Nisan) günlerinde öldürülen tüm gazetecilerin anısına Hasan Fehmi’nin mezarı başında anma töreni düzenliyor. Serpil Çalışlar Ekici’nin, Serbesti gazetelerindeki yazı ve haberlerden derlediği “Hasan Fehmi ve Serbesti Gazetesi” (Kopernik Yayınları) kitabında cinayeti işleyenlerin İttihatçılar olduğu ifade ediliyor.
Hasan Fehmi’nin yakın arkadaşlarından meslektaşı Ali Kemal’in birçok yazısında olduğu gibi yeni yayınlanan “Sabah Yazıları” (ISIS Yayınları) kitabında da Hasan Fehmi’yi İttihatçıların öldürdüğüne vurgu yapıyor: “… Hasan Fehmi, Samim, Zeki cinayetleriyle o meslek-i mel’unda devam ettiler” (s.693). O gün bugündür Türkiye’de bir İttihatçılık meselesi vardır. Kendileri olmasa bile taklitleri bulunmaktadır.
