Giriş
İdrar kaçırma, yaş ilerledikçe özellikle doğum yapanları ve kilo problemi olanları etkileyen bir sağlık sorunu. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Oktay Demirkesen, idrar kaçırma riskini azalmak için her kadına şu tavsiyelerde bulunuyor: Sağlıklı beslenin, fazla kilolarınızı verin, pelvik taban egzersizleri yapın.
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Oktay Demirkesen, kadınlarda idrar kaçırma sorunu hakkında merak edilen soruları yanıtladı.
İDRAR KAÇIRMADA AMELİYAT DIŞINDA TEDAVİ SEÇENEĞİ VAR MI?
Tedavide öncelikli olan idrar kaçırma sebebinin belirlenmesidir. Ancak sebep ne olursa olsun ilk basamak tedaviler tüm hastalara önerilir. Örneğin kilo verme, beslenmenin düzenlenmesi, pelvik tabanın güçlendirilmesine yönelik spor veya eğitmen eşliğinde egzersizler yapılması gibi. Beslenme derken, özellikle alınan sıvının miktarı ve cinsi kontrol edilmeli.
BU ÖNLEMLERLE SORUN ENGELLENEBİLİR Mİ?
Evet, engellenebilir. Spor, sağlıklı beslenme, pelvik taban egzersizleri bir an önce hayatın parçası olmalı. Hatta koruyucu önlemleri tüm kadınlar, özellikle de doğum yapmış olanlar hayatına dahil etmeli.
İLAÇLA TEDAVİSİ VAR MI?
İdrar kaçırma mesane kaynaklıysa ilk basamak tedaviye ilaç tedavileri eklenebilir. İlaç tedavileri genellikle geçici iyileşme sağlar. Tansiyon ilaçları gibidir, kullanıldığı sürece etki ederler. İlaç tedavileri yetersiz kalırsa mesane içine botoks yapılması veya ayak bileğinden batırılan çok ince bir iğneyle sinir uyarı yöntemleri uygulanabilir. İdrar kaçırma, mesane çıkımı kaynaklıysa çok sınırlı bir hasta grubunda ilaç tedavisi verilebilir. Vajen içi lazer uygulamasının etkinliği ile ilgili bilgiler ise yetersiz.
HANGİ DURUMLARDA AMELİYAT GEREKLİ?
Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç ve ara tedavilerin yetersiz olduğu durumlarda genellikle cerrahi tedavi gerekli. Burada da idrar kaçırmanın mesanenin çıkışındaki yetersizlikten kaynaklanıp kaynaklanmadığını ortaya koymak lazım. Tetkiklerle sorunun mesane çıkışında olduğu tespit edilirse cerrahi ön plana geçiyor. Mesanenin kendisiyle ilgili sorunlarda ise mesane içi botoks uygulaması dışında, cerrahi tedaviler daha geri plana düşüyor.
ASKI AMELİYATI KİMLERE YAPILIYOR?
’Stres tipi idrar kaçırma’ yakınması ile ‘mesane çıkım yetersizliği’ olan hastalarda çıkımı güçlendirmek için yapılıyor. Günübirlik ameliyatlardır. Vajenden uygulanıyor ve bacak içi ya da karın alt bölümünde iki adet birer santimlik kesilerden yapılıyor. Bunun haricinde dışarıdan görünen herhangi bir iz yok. 1.5 santim enindeki meş denen sentetik ve ağ yapısındaki bir materyal, idrar çıkış borusunun altına yerleştiriliyor. Meş dediğimiz şey balıkçı ağına benziyor, ağ gibi delikleri var, ince uzun bir şerit, iki ucunda da iğnesi var. Bu materyal idrar çıkış borusu altına doku oluşumu için iskele görevi görüyor ve destek dokusu oluşturuyor. Ömür boyu orada kalıyor.
İŞLEM SÜRESİ NE KADAR?
Yarım saatin altında... İşlem lokal anesteziyle de yapılabilir ama hasta ameliyat sırasında o bölgede uğraşma olunca rahatsız oluyor. İşlemin süresi de kısa olduğu için genel anestezi tercih ediliyor.
AMELİYAT SONRASI DÖNEM NASILDIR?
Ağrılı değil. Ameliyat sonrası idrar kesesinin yeni duruma alışabilmesi için biraz zamana ihtiyaç var. Bu dönemde sık idrara gitmeler olabiliyor. Normal hayata dönüş genellikle kısa. Başarı şansı çok yüksek, yüzde 85-90’lar civarında.
TAKİPLER NASIL?
Belirli aralıklarla hastayı muayene etmek gerekiyor. Ameliyatla yerleştirilen materyalle ilgili bir sorun olursa zamanında müdahale etmek için bu kontroller önemli.
İĞNE TEDAVİSİ NEDİR?
’Stres tipi idrar kaçırma’ yakınması ile ‘mesane çıkım yetersizliği’ olan hastalara uygulanan tedavi seçeneklerinden biri. Bu yöntemde endoskopik olarak sıkılan macun benzeri bir materyal ile mesane çıkımı güçlendiriliyor. Son yıllarda gelişen teknoloji ile bu yöntemin başarı oranları da arttı. Başarısı askı ameliyatlarına nazaran biraz daha düşük, ancak hemen hemen hiçbir önemli yan etkisi yok ve endoskopik olarak uygulanıyor. Bunlar önemli avantajlar.
BU YÖNTEMLER BAŞARILI OLMAZSA?
Bu durumda ameliyatlar tekrarlanabilir ya da başka bir yöntem tercih edilir. Örneğin hastanın karın alt bölgesine yapılan yaklaşık 4-5 santimetrelik bir kesi ile karın adalesi zarından alınan, yani kendi dokusu kullanılarak yapılan bir başka askı ameliyat tekniği gerçekleştirilebilir.
İDRAR KAÇIRMA RAHİM SARKMASI NEDENİYLE OLABİLİR Mİ?
Kadınlarda rahim, mesane veya kalınbağırsağın son kısmının sarkması da sık görülür. Biz bu duruma pelvik organ sarkması diyoruz. Pelvik organ sarkmalarıyla idrar kaçırmanın bir arada bulunması da sıktır. İdrar kaçıran kadında sarkma olup olmadığı, sarkması olan hastada da idrar kaçırma olup olmadığını mutlaka belirlemek azım. Çünkü tedavi yöntemini belirleyecek etkenlerden biri bu. Belki beraberinde sarkma tedavisi ameliyatı yapmak lazım. Veya sarkması olanda beraberinde idrar kaçırma ameliyatı da yapmak lazım.
PELVIK TABAN EGZERSIZI NEDIR?
Pelvik taban kasları; mesane, vajen, rahim ve kalınbağırsağın son kısmına destek sağlayan bir yapıdır. Bu kas gruplarını güçlendirmek için şu hareketleri yapabilirsiniz:
- Ayakta ya da otururken rahat bir pozisyon alın.
- İdrarınızı tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin. Bu egzersizi 10 kez tekrarlayın. Ardından aynı egzersizi yapın ama bu kez gevşetmeden önce 5 saniye kasılı tutun.
- Büyük tuvaletinizi tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin. Bu egzersizi 10 kez tekrarlayın. Bir sonraki aşamada aynı egzersizi yapın fakat gevşetmeden önce 5 saniye kendinizi kasılı tutun. Bu egzersizi de 10 kez tekrarlayın.
- Egzersizleri her gün yapın.
